Józef Czerski
Józef Czerski (ur. 1888, zm. 1976) – polski duchowny zielonoświątkowy, biskup, zwierzchnik Związku Chrześcijan Wiary Ewangelicznej w Polsce w latach 1947–1953.
Życiorys edytuj
Urodził się 5 września 1888 roku we wsi Łoje, wychował w chłopskiej rodzinie. W 1912 roku ożenił się z Józefą Kucharską[1]. W roku 1914, na krótko przed wybuchem I wojny światowej, wyjechał do USA[2]. Będąc na emigracji zarobkowej w USA zetknął się w 1918 z ruchem zielonoświątkowym[3]. W 1921 roku wrócił do Polski i rozpoczął działalność ewangelizacyjną i duszpasterską zgodną z założeniami pentekostalizmu[2].
Zamieszkał w Kozienicach w ówczesnym woj. kieleckim. W 1924 roku przeniósł się do Krzemieńca na Wołyniu[4]. Na zjeździe w Starej Czołnicy w 1929 roku został wybrany wiceprzewodniczącym zarządu Związku Chrześcijan Wiary Ewangelicznej w Polsce[5]. W roku 1934 został aresztowany na okres 3 miesięcy[6]. Po II wojnie światowej w ramach repatriacji wrócił do Polski. W latach 1946-1948 był przełożonym zboru chrześcijan wiary ewangelicznej w Brzegu[3]. Na zjeździe w Łodzi w 1946 roku wybrano go prezesem Rady Kościoła Chrześcijan Wiary Ewangelicznej.
Był rozpracowywany przez bezpiekę, w marcu 1950 roku Julia Brystiger uznała go za wroga Polski Ludowej, który zwalcza „demokratyczny kierunek” w Kościele[7].
We wrześniu 1950 roku został aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa i więziony przez 6 miesięcy[3]. W tym okresie zmienił swój stosunek do ZKE. Przed aresztowaniem był przeciwnikiem wejścia do ZKE, natomiast po wyjściu na wolność nakłaniał zbory KChWE do przystąpienia do ZKE, co też nastąpiło[8]. W 1953 roku został duchownym i wiceprezesem Zjednoczonego Kościoła Ewangelicznego (reprezentował ugrupowanie Chrześcijan Wiary Ewangelicznej)[3]. Funkcję tę pełnił do roku 1958[1]. Jako członek Zarządu prawie nigdy nie zabierał głosu na posiedzeniach Rady Kościoła[9].
W 1958 roku wystąpił z ZKE i odtąd prowadził działalność religijną odrębnie, a w jego domu odbywały się regularne nabożeństwa[10]. Nigdy już nie powrócił w szeregi ZKE[3], w którym to kościele był odtąd na cenzurowanym. Pomimo tego w 1976[a] roku w miesięczniku „Chrześcijanin” oficjalnie przyznano, że jest pionierem pentekostalizmu na ziemiach polskich[10]. W 1960 roku przystąpił do Kościoła Chrystusowego, prowadzonego przez Walentego Dawidowa (jego zięcia)[11].
Po śmierci żony w 1970 zamieszkał u córki, Antoniny, w Opolu, która była żoną Mikołaja Sosulskiego[b][12]. Druga jego córka wyszła za Walentego Dawidowa[9]. Zmarł 8 września 1976 roku w wieku 88 lat[10].
Oceny edytuj
W 1996 roku na łamach „Chrześcijanina” napisano, że wielokrotnie był osadzany w aresztach, bądź płacił wysokie grzywny. „Nigdy nie starał się odpłacić złem za zło, ale modlił się o te osoby, aby Pan im przebaczył i dał upamiętanie”[13]. Ryszard Michalak uznał go za bohatera i autentycznego lidera ewangelikalnego[14]. Diametralnie odmienną ocenę dał Henryk Ryszard Tomaszewski w 2009 roku, który zarzucił mu kłamstwo oraz brak odwagi[9]. W sierpniu 1951 roku, gdy jeszcze uwięzieni byli Franciszek Januszewicz i Teodor Maksymowicz, Czerski podziękował władzom za „wolność religijną i tolerancję”[15]. Według Andrzeja Jeziernickiego „otwarcie sprzeciwiał się władzom komunistycznym”[16].
Uwagi edytuj
- ↑ Na początku 1975 z funkcji prezesa ZKE odsunięty został nieprzychylny Czerskiemu Stanisław Krakiewicz.
- ↑ Wuj Kazimierza Sosulskiego.
Przypisy edytuj
- ↑ a b Cieślar 1996 ↓, s. 9.
- ↑ a b Czajko 2009 ↓, s. 180.
- ↑ a b c d e Zieliński 2014 ↓, s. 339.
- ↑ Czajko 2009 ↓, s. 181.
- ↑ Tomaszewski 1991 ↓, s. 34.
- ↑ Czajko 2009 ↓, s. 182.
- ↑ Jańczuk 2017 ↓, s. 74.
- ↑ Tomaszewski 2009 ↓, s. 177-178.
- ↑ a b c Tomaszewski 2009 ↓, s. 178.
- ↑ a b c Cieślar 1996 ↓, s. 11.
- ↑ Cubstead i Bennett 1960 ↓, s. 36.
- ↑ Czajko 2009 ↓, s. 184.
- ↑ Cieślar 1996 ↓, s. 10.
- ↑ Michalak 2014 ↓, s. 355.
- ↑ Tomaszewski 1991 ↓, s. 127.
- ↑ Jeziernicki 2021 ↓, s. 22.
Bibliografia edytuj
- Krystyna Cieślar. Józef Czerski. „Chrześcijanin”. Nr 11-12, s. 9-11, 1996.
- Lane Cubstead, Weldon Bennett: Foreign Evangelism of the Churches of Christ: 1959-'60. Dallas: 1960.
- Józef Czerski. W: Edward Czajko: Ludzie i idee. Warszawa: 2009, s. 180-185.
- Leszek Jańczuk. Rola agentury w inwigilacji środowiska ewangelikalnego ZKE, ZKCh i KCHWE w latach 1946-1950. „Studia Theologica Pentecostalia”. 5, s. 45-76, 2017.
- Andrzej Jeziernicki: Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej w Polsce. Studium teologicznoekumeniczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper, 2021. ISBN 978-83-7507-308-9.
- Ryszard Michalak: Polityka wyznaniowa państwa polskiego wobec mniejszości religijnych w latach 1945–1989. Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski, 2014. ISBN 978-83-7842-124-5.
- Ryszard Tomaszewski: Wyznania typu ewangeliczno-baptystycznego wchodzące w skład Zjednoczonego Kościoła Ewangelicznego w latach 1945-1956. Tomaszów Mazowiecki: Słowo i Życie, 1991. ISBN 83-88497-11-1.
- Henryk Ryszard Tomaszewski: Zjednoczony Kościół Ewangeliczny 1947-1987. Warszawa: KOMPAS II, 2009. ISBN 978-83-925744-5-3.
- Tadeusz J. Zieliński: Protestantyzm ewangelikalny. Studium specyfiki religijnej. Wyd. 2. Katowice: 2014, s. 339. ISBN 978-83-931204-9-9.