Józef Hakowski (Józef Nałęcz-Hakowski) (ur. 9 marca 1834 w Łowiczu[a][2], zm. 6 maja 1897 w Krościenku nad Dunajcem) – polski złotnik, medalier, artysta-cyzeler, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli tej sztuki w Europie[3]. Powstaniec styczniowy.

Józef Hakowski
Ilustracja
Józef Hakowski z żoną Marią (ok. 1880)
fot. Awit Szubert, ze zbiorów Muzeum Historycznego Miasta Krakowa
Data i miejsce urodzenia

9 marca 1834
Łowicz

Data i miejsce śmierci

6 maja 1897
Krościenko nad Dunajcem

Dziedzina sztuki

cyzelerstwo

Medalion i tablica autorstwa Józefa Hakowskiego poświęcone Mikołajowi Zyblikiewiczowi znajdujące się w sztucznej grocie w Parku Dolnym w Szczawnicy

Życiorys edytuj

Józef Hakowski terminował 2 lata w warszawskiej fabryce brązów Karola Mintera, u cyzelera J. Fileborna i u srebrnika Karola Filipa Malcza. Studiował jednocześnie rysunek i modelarstwo (jako „student nadzwyczajny”) w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie, m.in. u Konstantego Hegla.

W 1853 roku został wzięty do wojska carskiego, skąd zdezerterował do Wrocławia. Studiował tam m.in. historię literatury na Uniwersytecie Wrocławskim. Po amnestii w 1857 roku wrócił do Warszawy, gdzie prowadził własny warsztat. Wkrótce wyjechał za granicę, pracował w najlepszych pracowniach w Wiedniu, Lyonie i Paryżu.

Na wieść o wybuchu powstania styczniowego wrócił do Polski. Walczył w stopniu kapitana m.in. w bitwach pod Miechowem i Małogoszczem. Był dwukrotnie ranny.

Po powstaniu wyjechał z „tajną misją” (o nieznanym charakterze) do Wiednia, gdzie zaprzyjaźnił się z Arturem Grottgerem. Po dekonspiracji był więziony w kilku więzieniach na terenie Cesarstwa Austrii. W 1864 roku zbiegł z więzienia do Monachium, później przeniósł się do Londynu, gdzie przez 3 lata pracował w królewskiej fabryce złotych i srebrnych wyrobów R. i S. Gerarda.

W 1868 roku założył własną cyzelernię, która działała do 1876 roku i zatrudniała 20 pracowników. Wtedy Hakowski uzyskał tytuł nadwornego cyzelera królowej Wiktorii. W wyniku bojkotu londyńskiej konkurencji Hakowski w 1879 roku zbankrutował i wyjechał do Paryża i Wiednia, gdzie pracował w lokalnych warsztatach. W 1880 roku wrócił do Krakowa, gdzie założył dużą własną pracownię. Zaprzyjaźnił się z Janem Matejką. W 1893 roku kupił nieruchomość przy Alei Wędkarzy 17 w Krościenku nad Dunajcem, na której zbudował mały domek. W 1895 roku, nabawiwszy się astmy, przeniósł się na stałe do Krościenka nad Dunajcem. Zmarł w 1897 roku, został pochowany na tzw. starym cmentarzu w Krościenku. Na jego grobie był tylko krzyż, obecnie grób już nie istnieje.

Ważniejsze prace edytuj

Życie rodzinne edytuj

Józef Hakowski był synem Piotra, oficera 4 Pułku Piechoty Liniowej Królestwa Kongresowego w powstaniu listopadowym, potem gorzelanego w Łowiczu, i Teresy Zalewskiej[b][7]. Miał braci: Jana Kazimierza i Juliana Kazimierza.

W 1865 roku ożenił się z Irlandką Marią Ludwiką Saxell. Mieli syna.

Uwagi edytuj

  1. W Polskim Słowniku Biograficznym podano, że miejscem urodzin Hakowskiego była Warszawa[1].
  2. W Polskim Słowniku Biograficznym podano, że nazwisko panieńskie matki Hakowskiego brzmiało Zaleska[1].

Przypisy edytuj

  1. a b Pachoński 1961 ↓, s. 242.
  2. Akt urodzenia nr 49, parafia pw. Świętego Ducha w Łowiczu 9 marca 1834 roku.
  3. Koper 2008 ↓, s. 21.
  4. Strona Muzeum Historycznego Miasta krakowa. [dostęp 2013-08-10].
  5. Barbara Alina Węglarz: Spacerkiem po starej Szczawnicy. [dostęp 2013-08-10].
  6. Jakub Dyda: Votum Hakowskiego. [dostęp 2013-08-10].
  7. Akt ślubu Teresy Zalewskiej i Piotra Hakowskiego nr 4, parafia pw. Swiętego Ducha w Łowiczu 19 stycznia 1832 roku.

Bibliografia edytuj