Józef Hofmann

polski pianista i kompozytor, wynalazca
Ten artykuł dotyczy pianisty. Zobacz też: Józef Hoffman – generał wojsk koronnych.

Józef Kazimierz Hofmann (ur. 20 stycznia 1876 w Krakowie, zm. 16 lutego 1957 w Los Angeles) − polski pianista, kompozytor, pedagog i wynalazca, mieszkający przez szereg lat w USA.

Józef Kazimierz Hofmann
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia 20 stycznia 1876
Kraków
Data i miejsce śmierci 16 lutego 1957
Los Angeles
Zawód, zajęcie pianista, kompozytor
Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
Commons Multimedia w Wikimedia Commons

ŻyciorysEdytuj

 
Dawna Metropolitan Opera House (39th St) w Nowym Jorku. Pełna sala widziana z tyłu sceny na koncercie Josefa Hofmanna, 28 listopada 1937

Jego ojciec Kazimierz Hofmann był kompozytorem, dyrygentem i pianistą, a matka, Matylda Pindelska, śpiewaczką (ur. 1851 w Krakowie), córką Wincentego i Eleonory z Wyszkowskich. Józef Hofmann miał też starszą siostrę – Zofię Wandę (ur. 11 czerwca 1874 w Krakowie). W okresie dzieciństwa ich ojciec, Kazimierz, pozostawał w związku małżeńskim z Anielą Teofilą z Kwiecińskich (ur. 3 stycznia 1843 w Warszawie)[1], która po przeniesieniu się w 1878 z mężem do Warszawy zmarła tam 12 października 1885 r.[2], wpis 1392. Wtenczas Kazimierz Hofmann zawarł ślub z ich matką, Matyldą Franciszką Pindelską, w Bazylice Świętego Krzyża w Warszawie w dniu 17 czerwca 1886 r.[3] Józef Hofmann bardzo wcześnie rozpoczął naukę gry na fortepianie i już jako ośmiolatek dawał koncerty przed publicznością warszawską, jako dziesięciolatek publicznością wielu krajów europejskich, a rok później także amerykańską. Po odbyciu w 1887 r. 52 koncertów w dziesięć tygodni, w wyniku protestu New York Society for the Prevention of Cruelty to Children (Nowojorskie Towarzystwo Zapobiegania Okrucieństwu Wobec Dzieci), podyktowanego obawą o jego zdrowie, musiał przerwać tournée. Udał się wtedy do Berlina, gdzie, dzięki stypendium Alfreda Corninga Clarka, odbył w latach 1888−1894 studia. W 1894 roku uzyskał I nagrodę na Konkursie imienia Antona Rubinsteina (którego był uczniem) w Hamburgu, na którym wykonał jego Koncert d-moll op.70. Sukces ten pozwolił mu na liczne, cieszące się wielkim powodzeniem, występy m.in. w krajach skandynawskich, Anglii i Rosji. Co roku koncertował też w Stanach Zjednoczonych, których obywatelstwo otrzymał w roku 1926. W 1924 założył Curtis Institute of Music w Filadelfii, którym kierował do 1938.

 
Józef Hofmann, 1895 r.

Hofmann był także kompozytorem (pseudonim Michel Dvorsky): koncertu B-dur na fortepian i orkiestrę, symfonii Zaklęty zamek (1919) oraz wielu miniatur fortepianowych. Karierę pianistyczną zakończył 19 stycznia 1946 recitalem w Carnegie Hall. Jego uczniami byli m.in.: Ellen Ballon, Abram Chasins, Shura Cherkassky, Ruth Slenczynska, Walter Susskind, Teresita Tagliapietra, Aleksander Wielhorski i Leopold Zieliński[4].

Był dwukrotnie żonaty. Z pierwszą żoną, Marią Eustis, miał córkę, a z drugą, Betty Short, trzech synów.

Ordery i odznaczeniaEdytuj

WynalazkiEdytuj

Znany jest z licznych wynalazków, dotyczących m.in. samochodów i fortepianu. Opatentował ponad 70 wynalazków[6], w tym także urządzenie służące do pomiaru siły nacisku palców pianisty[7], wycieraczki samochodowe i regulację wysokości taboretu do fortepianu.

Dorobek muzycznyEdytuj

Kompozycje na orkiestręEdytuj

  • Symfonia E-dur (1916)
  • 5 koncertów fortepianowych (1916)
  • Chromaticon na fortepian i orkiestrę (1916)
  • poemat symfoniczny The Haunted Castle (Zaklęty zamek) (1918)

Utwory na fortepianEdytuj

  • Polonaise (ok. 1888)
  • Wariacje i fuga op.14, (1892)
  • 2 morceaux op.15, (1892)
  • Mazurki op.16, (1892)
  • Andante i Presto op.17, (1892)
  • Durch die Wolken op.18, (1893)
  • 5 morceaux op.20 (Impromptu, Echo, Menuet, Berceuse, Elegia), (1893)
  • Sonata F-dur op.21, (1893)
  • 3 morceaux op.22 (Nocturne, Bolero, Barkarola), (1894)
  • 2 compositions op.23, (1896)
  • Sonata op.24, (1897)
  • Novelette Fis-dur i A-dur op.27 i 28, (1897)
  • 8 préludes op.30, (1903)
  • Scénes de ballet op.33, (1903)
  • Charakterskizzen op.40, (1908)
  • Valse caprice op.53, (1902)
  • 3 impressions, (1915)

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ Aniela Teofila Kwiecińska (M.J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego), www.sejm-wielki.pl [dostęp 2020-09-25].
  2. ↑ Search archives, szukajwarchiwach.pl [dostęp 2020-09-25] (ang.).
  3. ↑ Search archives, szukajwarchiwach.pl [dostęp 2020-09-25] (ang.).
  4. ↑ Stanisław Dybowski: Słownik Pianistów Polskich, s. 216, wyd. Selene, Warszawa, 2003, ISBN 83-910515-5-2
  5. ↑ M.P. z 1934 r. nr 259, poz. 337 „za zasługi na polu polskiej kultury muzycznej”.
  6. ↑ Według informacji zawartych na promocyjnej stronie programu Innowacyjna Gospodarka przypisuje się mu m.in. wynalezienie: wycieraczek do szyb samochodowych (podczas obserwacji wahadłowego ruchu metronomu), podwyższanego stołka do fortepianu, pneumatycznych amortyzatorów samochodowych, zegara elektrycznego, maszynki elektrycznej do gotowania, spinacza biurowego oraz szeregu rozwiązań konstrukcyjnych w fortepianach, balonach i samolotach.
  7. ↑ Janusz R. Kowalczyk: Józef Hofmann – wynalazki pianisty. culture.pl, 2015-05-18. [dostęp 2017-11-19].

BibliografiaEdytuj

  • Jan Żdżarski, Józef Hofmann. Geniusz zapomniany. Dzieciństwo i młodość, Wydawnictwo STO, Bielsko-Biała 2002, Ruch Muzyczny nr 6, 21 marca 2004.
  • Marek Borucki, Wielcy zapomniani Polacy, którzy zmienili świat, Warszawa: Sport i Turystyka – Muza, 2015, ISBN 978-83-7758-814-7, OCLC 903365559.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Józef_Hofmann&oldid=61562866”