Józef Hofmann
Józef Kazimierz Hofmann (ur. 20 stycznia 1876 w Krakowie, zm. 16 lutego 1957 w Los Angeles) − polski pianista, kompozytor, pedagog i wynalazca, mieszkający przez szereg lat w USA.
| ||
![]() | ||
Data i miejsce urodzenia | 20 stycznia 1876 Kraków | |
Data i miejsce śmierci | 16 lutego 1957 Los Angeles | |
Zawód, zajęcie | pianista, kompozytor | |
Odznaczenia | ||
![]() |
ŻyciorysEdytuj
Jego ojciec Kazimierz Hofmann był kompozytorem, dyrygentem i pianistą, a matka, Matylda Pindelska, śpiewaczką (ur. 1851 w Krakowie), córką Wincentego i Eleonory z Wyszkowskich. Józef Hofmann miał też starszą siostrę – Zofię Wandę (ur. 11 czerwca 1874 w Krakowie). W okresie dzieciństwa ich ojciec, Kazimierz, pozostawał w związku małżeńskim z Anielą Teofilą z Kwiecińskich (ur. 3 stycznia 1843 w Warszawie)[1], która po przeniesieniu się w 1878 z mężem do Warszawy zmarła tam 12 października 1885 r.[2], wpis 1392. Wtenczas Kazimierz Hofmann zawarł ślub z ich matką, Matyldą Franciszką Pindelską, w Bazylice Świętego Krzyża w Warszawie w dniu 17 czerwca 1886 r.[3] Józef Hofmann bardzo wcześnie rozpoczął naukę gry na fortepianie i już jako ośmiolatek dawał koncerty przed publicznością warszawską, jako dziesięciolatek publicznością wielu krajów europejskich, a rok później także amerykańską. Po odbyciu w 1887 r. 52 koncertów w dziesięć tygodni, w wyniku protestu New York Society for the Prevention of Cruelty to Children (Nowojorskie Towarzystwo Zapobiegania Okrucieństwu Wobec Dzieci), podyktowanego obawą o jego zdrowie, musiał przerwać tournée. Udał się wtedy do Berlina, gdzie, dzięki stypendium Alfreda Corninga Clarka, odbył w latach 1888−1894 studia. W 1894 roku uzyskał I nagrodę na Konkursie imienia Antona Rubinsteina (którego był uczniem) w Hamburgu, na którym wykonał jego Koncert d-moll op.70. Sukces ten pozwolił mu na liczne, cieszące się wielkim powodzeniem, występy m.in. w krajach skandynawskich, Anglii i Rosji. Co roku koncertował też w Stanach Zjednoczonych, których obywatelstwo otrzymał w roku 1926. W 1924 założył Curtis Institute of Music w Filadelfii, którym kierował do 1938.
Hofmann był także kompozytorem (pseudonim Michel Dvorsky): koncertu B-dur na fortepian i orkiestrę, symfonii Zaklęty zamek (1919) oraz wielu miniatur fortepianowych. Karierę pianistyczną zakończył 19 stycznia 1946 recitalem w Carnegie Hall. Jego uczniami byli m.in.: Ellen Ballon, Abram Chasins, Shura Cherkassky, Ruth Slenczynska, Walter Susskind, Teresita Tagliapietra, Aleksander Wielhorski i Leopold Zieliński[4].
Był dwukrotnie żonaty. Z pierwszą żoną, Marią Eustis, miał córkę, a z drugą, Betty Short, trzech synów.
Ordery i odznaczeniaEdytuj
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1934)[5]
WynalazkiEdytuj
Znany jest z licznych wynalazków, dotyczących m.in. samochodów i fortepianu. Opatentował ponad 70 wynalazków[6], w tym także urządzenie służące do pomiaru siły nacisku palców pianisty[7], wycieraczki samochodowe i regulację wysokości taboretu do fortepianu.
Dorobek muzycznyEdytuj
Kompozycje na orkiestręEdytuj
- Symfonia E-dur (1916)
- 5 koncertów fortepianowych (1916)
- Chromaticon na fortepian i orkiestrę (1916)
- poemat symfoniczny The Haunted Castle (Zaklęty zamek) (1918)
Utwory na fortepianEdytuj
- Polonaise (ok. 1888)
- Wariacje i fuga op.14, (1892)
- 2 morceaux op.15, (1892)
- Mazurki op.16, (1892)
- Andante i Presto op.17, (1892)
- Durch die Wolken op.18, (1893)
- 5 morceaux op.20 (Impromptu, Echo, Menuet, Berceuse, Elegia), (1893)
- Sonata F-dur op.21, (1893)
- 3 morceaux op.22 (Nocturne, Bolero, Barkarola), (1894)
- 2 compositions op.23, (1896)
- Sonata op.24, (1897)
- Novelette Fis-dur i A-dur op.27 i 28, (1897)
- 8 préludes op.30, (1903)
- Scénes de ballet op.33, (1903)
- Charakterskizzen op.40, (1908)
- Valse caprice op.53, (1902)
- 3 impressions, (1915)
PrzypisyEdytuj
- ↑ Aniela Teofila Kwiecińska (M.J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego), www.sejm-wielki.pl [dostęp 2020-09-25] .
- ↑ Search archives, szukajwarchiwach.pl [dostęp 2020-09-25] (ang.).
- ↑ Search archives, szukajwarchiwach.pl [dostęp 2020-09-25] (ang.).
- ↑ Stanisław Dybowski: Słownik Pianistów Polskich, s. 216, wyd. Selene, Warszawa, 2003, ISBN 83-910515-5-2
- ↑ M.P. z 1934 r. nr 259, poz. 337 „za zasługi na polu polskiej kultury muzycznej”.
- ↑ Według informacji zawartych na promocyjnej stronie programu Innowacyjna Gospodarka przypisuje się mu m.in. wynalezienie: wycieraczek do szyb samochodowych (podczas obserwacji wahadłowego ruchu metronomu), podwyższanego stołka do fortepianu, pneumatycznych amortyzatorów samochodowych, zegara elektrycznego, maszynki elektrycznej do gotowania, spinacza biurowego oraz szeregu rozwiązań konstrukcyjnych w fortepianach, balonach i samolotach.
- ↑ Janusz R. Kowalczyk: Józef Hofmann – wynalazki pianisty. culture.pl, 2015-05-18. [dostęp 2017-11-19].
BibliografiaEdytuj
- Jan Żdżarski, Józef Hofmann. Geniusz zapomniany. Dzieciństwo i młodość, Wydawnictwo STO, Bielsko-Biała 2002, Ruch Muzyczny nr 6, 21 marca 2004.
- Marek Borucki , Wielcy zapomniani Polacy, którzy zmienili świat, Warszawa: Sport i Turystyka – Muza, 2015, ISBN 978-83-7758-814-7, OCLC 903365559 .
- ISNI: 0000 0001 2079 2605, 0000 0003 6863 327X
- VIAF: 66652026
- LCCN: n80079450
- GND: 11918625X
- NDL: 00468450
- LIBRIS: 0xbdff8j1kbg069
- BnF: 13895266h
- SUDOC: 079953395
- NKC: mzk2011635049
- BNE: XX1671220
- NTA: 072943343
- Open Library: OL87028A
- PLWABN: 9810638676005606
- NUKAT: n99040822
- NLI: 000429323
- CONOR: 146485859
- ΕΒΕ: 256134
- KRNLK: KAC199612589
- RISM: pe95869
- WorldCat: lccn-n80079450