Józef I Habsburg

cesarz niemiecki

Józef I Habsburg (ur. 26 lipca 1678 w Wiedniu, zm. 17 kwietnia 1711 w Wiedniu) – król Niemiec od 1690, cesarz rzymski 1705–1711, król Czech i Węgier (koronowany w 1687), arcyksiążę Austrii.

Józef I Habsburg
Ilustracja
Wizerunek herbu
podpis
Król Niemiec
Okres

od 23 stycznia 1690
do 17 kwietnia 1711

Poprzednik

Leopold I Habsburg

Następca

Karol VI Habsburg

cesarz rzymski
Okres

od 5 maja 1705
do 17 kwietnia 1711

Poprzednik

Leopold I Habsburg

Następca

Karol VI Habsburg

Król Czech
Okres

od 5 maja 1705
do 17 kwietnia 1711

Poprzednik

Leopold I Habsburg

Następca

Karol VI Habsburg

Król Węgier
Okres

od 1687
do 17 kwietnia 1711

Poprzednik

Leopold I Habsburg

Następca

Karol VI Habsburg

Arcyksiążę Austrii
Okres

od 5 maja 1705
do 17 kwietnia 1711

Poprzednik

Leopold I Habsburg

Następca

Karol VI Habsburg

Książę cieszyński
Okres

od 1705
do 1711

Poprzednik

Leopold I Habsburg

Następca

Karol VI Habsburg

Dane biograficzne
Dynastia

Habsburgowie

Data urodzenia

26 lipca 1678

Data śmierci

17 kwietnia 1711

Ojciec

Leopold I Habsburg

Matka

Eleonora Magdalena Wittelsbach

Rodzeństwo

Karol VI Habsburg

Żona

Wilhelmina Amalia Welf

Józef I Habsburg

Syn Leopolda I Habsburga i Eleonory Magdaleny z Wittelsbachów, córki palatyna reńskiego. Zasłynął w bitwach pod Landau, po których zyskał przydomek „Zwycięski”.

Polityka

edytuj

W toku wojny między Habsburgami, Polską i Wenecją a Turkami, w 1687 r. w Preszburgu sejm węgierski przyznał Habsburgom dziedziczne prawo do korony węgierskiej. Cesarz Leopold I wyznaczył wtedy do roli monarchy węgierskiego swojego syna, Józefa, który został koronowany w Budapeszcie. To dodatkowo gwarantowało sukcesję habsburską na tronie wiedeńskim.

23 stycznia 1690 roku w Augsburgu, jeszcze za życia ojca, Józef został wybrany na króla rzymskiego (niemieckiego), a tytuł cesarski przyjął po śmierci Leopolda w 1705 r. W 1708 r. potwierdził przyznanie książętom Hanoweru z rodu Welfów godności elektorów Rzeszy. W tym samym roku formalnie przywrócono prawo głosu w kolegium elektorskim królom czeskim (czyli samym Habsburgom), które zostało zawieszone w czasie powstania w Czechach (1618–1621). W 1705 roku zaczęły się kłopoty na Węgrzech, gdzie miejscowy magnat Franciszek II Rakoczy ogłosił się księciem najpierw Siedmiogrodu, a potem całych Węgier. W 1707 r. Józef został zdetronizowany przez Sejm węgierski obradujący w Ónod, jednak w 1708 r. armia cesarska pokonała siły Rakoczego pod Trenczynem, co doprowadziło do rychłego końca rebelii i umocnienia pozycji Habsburgów w tym kraju. Węgry zostały opanowane do 1711 roku, kiedy powstańcy zawarli z cesarzem pokój w Szatmár. Tymczasem Józef I kontynuował hiszpańską wojnę sukcesyjną, trwającą od 1701 do 1714. Brat cesarza, Karol, wkroczył do Hiszpanii w asyście armii angielskiej i portugalskiej, jednak większe poparcie miał kandydat francuski Filip V Burbon, co sprzyjało przeciąganiu się wojny. W jej toku wojska cesarskie opanowały Półwysep Apeniński i cesarz liczył na zjednoczenie Włoch pod swoją władzą, czym zraził do siebie sojuszników i osłabił ich wolę walki po austriackiej stronie. Uwikłany w działania na zachodzie i na Węgrzech, Józef I pozostał zasadniczo obojętny wobec wielkiej wojny północnej, ale w 1707 roku zawarł umowę z królem szwedzkim Karolem XII w Altranstädt, umożliwiającą Szwedom przeprowadzenie zaciągu do wojska na Śląsku i zapowiadającą przywrócenie tamtejszym protestantom miejsc kultu, które zostały im odebrane po pokoju westfalskim w 1648 r. Było to podyktowane sytuacją, gdy Karol XII opanował Saksonię i bezpośrednio zagrażał Austrii a wojska cesarskie były uwiązane walkami o Hiszpanię.

W 1706 r. cesarz powołał do życia Wiener Stadtbank, czyli bank państwowy dla austriackich posiadłości dziedzicznych Habsburgów. Józef prowadził politykę w duchu merkantylizmu, zgodnie z kierunkiem wyznaczonym przez Leopolda I. Zakładał nowe manufaktury, aktywizował działalność gospodarczą, ograniczał feudalne monopole przysługujące cechom rzemieślniczym.

W 1709 r. obiecał Sejmowi czeskiemu przeprowadzenie zmian w niekorzystnym dla Czechów statucie krajowym królestwa. Miano zmienić upokarzające przepisy wprowadzone przez cesarza Ferdynanda II po bitwie na Białej Górze w 1620 r.

Zmarł najprawdopodobniej na ospę, chociaż możliwe jest, że cesarz został otruty. Wszystko wydarzyło się po przybyciu tureckiego agi ze świtą. Józef został wtedy poddany leczeniu przez tureckiego derwisza, będącego członkiem świty. Po śmierci Józefa tron objął jego brat Karol, który nie przepadał za swym zmarłym bratem. Jako późniejszy Cesarz Karol VI, za sprawą wydanej przez siebie w 1713 roku sankcji pragmatycznej uniemożliwił objęcie tronu przez córki Józefa, co było niezgodne z testamentem cesarza Leopolda I.

Pełna tytulatura

edytuj

Józef, z Bożej łaski uświęcony i wybrany cesarz rzymski, po wieki August, Król Niemiec, Król Węgier, Czech, Dalmacji, Chorwacji, Slawonii, Ramy, Serbii, Galicji, Lodomerii, Kumanii, Bułgarii, arcyksiążę Austrii, książę Burgundii, Brabancji, Styrii, Karyntii, Karnioli, margrabia Moraw, książę Luksemburga, Górnego i Dolnego Śląska, Wirtembergii, Teck etc., książę Szwabii, hrabia Habsburga, Tyrolu, Ferreti, Kyburga, Gorycji etc., landgraf Alzacji, margrabia Świętego Cesarstwa Rzymskiego, Burgau, Górnych i Dolnych Łużyc etc., pan Marchii Wendyjskiej, Salin, Port Naon, etc., etc., etc.

Genealogia

edytuj
Prapradziadkowie

król Hiszpanii
Filip II Habsburg
(1527–1598)
∞1570
Anna Habsburg (1549–1580)

Karol Styryjski
(1540–1590)
∞1571
Maria Anna Wittelsbach
(1551–1608)

Wilhelm V Wittelsbach
(1548–1626)
∞1568
Renata Lotaryńska
(1544–1602)

Filip Ludwik Wittelsbach
(1547–1614)
∞1574
Anna Jülich-Klewe-Berg
(1552–1632)

landgraf Hesji-Darmstadt
Ludwik V
(1577–1626)
∞1598
Magdalena Hohenzollern
(1582–1616)

elektor Saksonii
Jan Jerzy I Wettyn
(1585–1656)
∞1607
Magdalena Sybilla Hohenzollern
(1586–1659)

Pradziadkowie

król Hiszpanii
Filip III Habsburg
(1578–1621)
∞1599
Małgorzata Habsburg
(1584–1611)

cesarz rzymski
Ferdynand II Habsburg
(1578–1637)
∞1600
Maria Anna Wittelsbach
(1574–1616)

Magdalena Wittelsbach
(1587–1628)
∞1613
Wolfgang Wilhelm Wittelsbach
(1578–1653)

landgraf Hesji-Darmstadt
Jerzy II
(1605–1661)
∞1627
Zofia Eleonora Wettyn
(1609–1671)

Dziadkowie

Maria Anna Habsburg
(1606–1646)
∞1631
cesarz rzymski
Ferdynand III Habsburg
(1608–1657)

elektor Palatynatu
Filip Wilhelm Wittelsbach
(1615–1690)
∞1653
Elżbieta Amalia Hessen-Darmstadt
(1635–1709)

Rodzice

cesarz rzymski
Leopold I Habsburg
(1640–1705)
∞1676
Eleonora Magdalena Wittelsbach
(1665–1720)

Józef I Habsburg (1678–1711), cesarz rzymski

Żona

∞1699
Wilhelmina Amalia Welf
(1673–1742)

Dzieci

Maria Józefa Habsburg
(1699–1757)
∞1719
król Polski, elektor Saksonii
August III Sas
(1696–1763)

Leopold Józef Habsburg
(1700–1701)

Maria Amalia Habsburg
(1701–1756)
∞1722
cesarz rzymski, elektor Bawarii
Karol VII Wittelsbach
(1697–1745)

Bibliografia

edytuj