Józef Michalski (1889–1947)
Józef Michalski (ur. 17 lutego[1] 1889 w Gelsenkirchen, zm. 29 sierpnia 1947 w Nysie[2]) – podporucznik piechoty Wojska Polskiego, powstaniec śląski, komendant Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska na okręg wodzisławski, dowódca 14 Wodzisławskiego pułku piechoty, prezes Rady Miejskiej w Wodzisławiu Śląskim, redaktor „Gazety Śląskiej”, poseł na Sejm Śląski IV kadencji, dowódca III (wodzisławskiego) batalionu Obrony Narodowej, współpracownik Alfonsa Zgrzebnioka i Stanisława Krzyżowskiego, zwolennik Wojciecha Korfantego.
.jpg)
| |
 podporucznik
| |
| Data i miejsce urodzenia |
17 lutego 1889 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1910–1912 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
d-ca POW na okręg wodzisławski |
| Główne wojny i bitwy | |
| Późniejsza praca |
prezes Rady Miejskiej w Wodzisławiu Śląskim |
| Odznaczenia | |
          
| |
Życiorys edytuj
Był synem Franciszka i Pauliny z domu Konopka. Absolwent szkoły kupieckiej w Mikołowie i szkoły drogistów w Katowicach[2]. Jego rodzice wyjechali do Gelsenkirchen w Westfalli po otrzymaniu pruskiego nakazu opuszczenia Górnego Śląska z powodu polskiej działalności patriotycznej, wrócili wraz z dziećmi w 1896 i zamieszkali w Rydułtowach. Działalność narodowowyzwoleńczą rozpoczął w wieku 17 lat, wstępując do Sokoła w Królewskiej Hucie. Później należał także do stowarzyszenia Eleusis w Rydułtowach i Towarzystwa św. Józefa w Biertułtowach[3]. Działaczem Sokoła był też w Starogardzie, do którego wyjechał na kilka lat i w którym ukończył szkołę dla drogerzystów. W latach 1910–1912 służył w armii niemieckiej w 162 pułku piechoty stacjonującym w Lubece[2]. Po powrocie na Śląsk otworzył w 1913 na Rynku w Wodzisławiu Śląskim Drogerię św. Barbary. Od 3 sierpnia 1914 zmobilizowany do armii niemieckiej, walczył na froncie zachodnim i wschodnim. Przeniesiony do rezerwy 5 stycznia 1919[2].
Pod koniec I wojny światowej wrócił na Śląsk i na początku 1919[4] został dowódcą Okręgu Wodzisławskiego Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska, a w maju 1919 – komendantem ekspozytury wojskowej (pod koniec lipca 1919 – komendantem obozu polskich uchodźców)[5] w Piotrowicach. W I powstaniu śląskim był szefem dowództwa POW G.Śl. w południowej części powiatu rybnickiego. Od 1920 pełnił funkcję komendanta POW G.Śl. i zastępcy kierownika Polskiego Komitetu Plebiscytowego na okręg wodzisławski[6]. W czasie II powstania śląskiego na czele swoich oddziałów zajął Wodzisław Śląski. Podczas bitwy o miasto został ranny[7]. W III powstaniu śląskim był dowódcą 14 Wodzisławskiego pułku piechoty (z przerwą na leczenie ran).
„Za wybitne zasługi i udział w trzech powstaniach śląskich odznaczony Orderem Virtuti Militari”[2].
W 1922 został w Wodzisławiu Śląskim komendantem miasta, potem wiceburmistrzem, a następnie – prezesem Rady Miejskiej (do 1939). Ponadto w okresie międzywojennym pełnił funkcję komendanta Związku Powstańców Śląskich na pow. rybnicki oraz wiceprezesa jego Zarządu Głównego. W 1924 wszedł do kierowanej przez Alfonsa Zgrzebnioka[8] Rady Naczelnej Powstańców Śląskich (w sierpniu 1925 przystąpił do Związku b. Powstańców i Żołnierzy)[9] i w latach 1924–1926 był redaktorem „Gazety Śląskiej”.
We wrześniu 1939 stanął w Wodzisławiu Śląskim na czele III batalionu Obrony Narodowej, z którym później przedostał się na Węgry. W Szob został starszym obozu, organizował tajną akcję „Ewa” (ewakuacja) i umożliwiał wyjazdy do Francji zdolnym do dalszej walki żołnierzom Wojska Polskiego. Potem przeniósł się do Budapesztu i współpracował z Delegaturą Rządu Rzeczypospolitej Polskiej. Do Polski wrócił w 1945 i zamieszkał w Nysie, gdzie stworzył pierwszy powojenny Zarząd Miejski. Zmarł w Nysie, pochowany na cmentarzu w Rybniku w kwaterze powstańczej[2].
Życie prywatne edytuj
W 1912 ożenił się z Heleną Kuberską, z którą miał troje dzieci: Halinę (ur. 1921), Danutę (ur. 1922) i Włodzimierza (ur. 1925)[2].
Awanse edytuj
- podporucznik – listopad 1921[2]
Według informacji prasowej z 1925 był porucznikiem rezerwy[10].
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 6615[2]
- Krzyż Niepodległości[2]
- Krzyż Walecznych[a][2]
- Złoty Krzyż Zasługi[2]
- Srebrny Krzyż Zasługi
- Brązowy Krzyż Zasługi
- Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Gwiazda Górnośląska
- Odznaka pamiątkowa Polskiej Organizacji Wojskowej
- Odznaka O Śląsk[11]
- Odznaka za Rany i Kontuzje[11]
Upamiętnienie edytuj
Imieniem Józefa Michalskiego nazwana jest ulica w Wodzisławiu Śląskim[12].
Uwagi edytuj
- ↑ Jest on widoczny na zdjęciu Józefa Michalskiego opublikowanym w Encyklopedii Powstań Śląskich na s. 298 (patrz: infobox).
Przypisy edytuj
- ↑ Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce: Zasoby archiwalne Powstań Śląskich (1919–1921). www.pilsudski.org/powstania. [dostęp 2017-08-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (30 sierpnia 2017)].
- ↑ a b c d e f g h i j k l Polak (red.) 1993 ↓, s. 138.
- ↑ Józef Grzegorzek 1935 ↓, s. 87–88.
- ↑ Józef Grzegorzek 1935 ↓, s. 40, 89–90.
- ↑ Józef Grzegorzek 1935 ↓, s. 147, 158.
- ↑ Piotr Hojka 2018 ↓, s. 82.
- ↑ Piotr Hojka 2018 ↓, s. 88.
- ↑ Tomasz Falęcki. Kombatanci powstań śląskich. „Niepodległość i Pamięć”. R. IV, nr 2 (8), 1997, s. 86.
- ↑ „Gazeta Śląska” z 12 sierpnia 1925, nr 32, s. 1, 3.
- ↑ „Gazeta Śląska” z 19 kwietnia 1925, nr 16, s. 3.
- ↑ a b Na podstawie fotografii
- ↑ Mapy Google: ul. Józefa Michalskiego, Wodziaław Śląski. www.google.pl/maps. [dostęp 2017-08-30].
Bibliografia edytuj
- Krzysztof Brożek: Józef Michalski, w: Encyklopedia Powstań Śląskich. Opole: Instytut Śląski, 1982.
- Edward Długajczyk: Oblicze polityczne i własnościowe prasy polskiej w województwie śląskim 1922–1939. Katowice: Muzeum Śląskie, 1990. ISBN 83-85039-08-2.
- Józef Grzegorzek: Pierwsze powstanie śląskie 1919 roku z zarysie. Katowice: nakładem autora, 1935.
- Piotr Hojka: Czas zmian. Wodzisław i ziemia wodzisławska pomiędzy Cesarstwem Niemieckim a II Rzeczpospolitą. Wodzisław Śląski: Muzeum w Wodzisławiu Śląskim, 2018. ISBN 978-83-941590-5-4.
- Przemysław Michalski: Józef Michalski – dowódca 14 Pułku Powstańców Śląskich. www.powiatwodzislawski.pl, 2008. [dostęp 2017-08-30].
- „Gazeta Śląska” z 19 kwietnia 1925, nr 16.
- Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792 – 1945. T. 2/2. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1993. ISBN 83-900510-0-1.