Józef Pławiński
Józef Pławiński (ur. 26 lutego 1853 w Anapie, zm. 8 sierpnia 1880 w Nowo-Mińsku[1]) – kompozytor, działacz socjalistyczny.
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód |
Ukończył szkołę muzyczną, komponował, podczas studiów zaangażował się w działalność kółka socjalistycznego. Podczas studiów na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim był współorganizatorem tajnego Studenckiego Koła Bibliotecznego, celem Koła było propagowanie literatury polskiej (władze carskie wprowadziły nauczanie w języku rosyjskim). 1 maja wraz z Konradem Prószyńskim i Edwardem Korniłowiczem podpisał akt założycielski Towarzystwa Oświaty Narodowej, które miało szerzyć oświatę wśród prostego ludu. Autorem pierwszego elementarza był Prószyński, Pławiński opracował część dotyczącą muzyki[2]. Ponadto dokonał jednego z pierwszych tłumaczeń „Kapitału” Karola Marksa[3].
W 1878 został aresztowany przez carską żandarmerię i osadzony w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej, gdzie był więziony od sierpnia 1878 do kwietnia 1880. Tam zetknął się z innymi działaczami socjalistycznymi, wraz z Filipiną Płaskowicką i Wacławem Święcickim redagował odręcznie tworzone czasopismo więzienne Głos Więźnia. Gdy Święcicki napisał słowa „Warszawianki” (1905), Pławiński skomponował do jej słów melodię opartą o „Marsz Żuławów”. Pieśń ta stała się w późniejszych latach pierwszym hymnem socjalistów[4]. W 1880 sąd carski skazał go na dożywotnie osiedlenie na Syberii. Zmarł podczas podróży. Pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 39-4-1/2)[5].
Postać Józefa Pławińskiego została przedstawiona w filmie o życiu Ludwika Waryńskiego „Biały mazur”[6].
Przypisy edytuj
- ↑ dane biograficzne na tablicy nagrobnej
- ↑ Joanna Radziewicz: Konrad Prószyński - redaktor, księgarz, działacz oświatowy. [w:] Rolniczy Magazyn Elektroniczny [on-line]. Centralna Biblioteka Rolnicza, wrzesień 2008. [dostęp 2012-05-21]. (pol.).
- ↑ Stefan Król, Cytadela Warszawska, Wyd. Książka i Wiedza 1978, s. 161
- ↑ Biblioteka Polskiej Piosenki, Warszawianka
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: HIERONIM PŁAWIŃSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-02-16].
- ↑ Film Polski, Biały mazur (1979)