Józef Pracki (wojskowy)
Józef Gabriel Pracki (ur. 18 marca 1882 w Warszawie, zm. 15 listopada 1935 tamże) – pułkownik lekarz Wojska Polskiego, doktor wszech nauk lekarskich, psychiatra, kawaler Orderu Virtuti Militari.
.jpg)
| |
 pułkownik lekarz
| |
| Pełne imię i nazwisko |
Józef Gabriel Pracki |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
18 marca 1882 |
| Data i miejsce śmierci |
15 listopada 1935 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
szef sanitarny |
| Główne wojny i bitwy | |
.jpg)
| |
| Odznaczenia | |
       
| |
Życiorys
edytujUrodził się 18 marca 1882 w Warszawie, ówczesnej stolicy Królestwa Kongresowego, w rodzinie Teodozjusza i Emilii z Budzyńskich[1]. W 1890 rozpoczął naukę w gimnazjum filologicznym w Radomiu[1]. Po dziesięciu latach zdał egzamin dojrzałości[1]. Jesienią 1900 rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego[1]. W lutym 1905 uczelnia została zamknięta w następstwie strajków szkolnych[1]. W sierpniu 1906 wyjechał do Kazania, w celu złożenia egzaminów dyplomowych na Fakultecie Medycznym Imperatorskiego Uniwersytetu Kazańskiego[1]. W październiku tego roku otrzymał dyplom lekarza z wyróżnieniem (medicus cum eximia laude)[1]. Po powrocie do kraju pracował w szpitalu św. Barbary w Dąbrowie Górniczej[1]. W kwietniu 1907 zatrudnił się w Zakładzie dla nerwowo chorych w Grodzisku, a w marcu 1908 w szpitalu dla nerwowo chorych w Tworkach[1]. Tam początkowo pracował jako nadetatowy ordynator, a od lutego 1909 młodszy ordynator[1]. W czerwcu 1914 zwolnił się z pracy na własną prośbę mając zamiar wyjechać do Anglii na studia[1].
W sierpniu 1914 został wcielony do armii rosyjskiej jako lekarz rezerwy[1]. Służbę pełnił kolejno w 7 Szpitalu Twierdzy Modlin, 11 Syberyjskiej Dywizji Strzelców, 5 turkiestańskim pułku strzelców (ros. 5-й Туркестанский стрелковый полк) i 264 zapasowym pułku piechoty (ros. 264-й пехотный запасный полк)[1]. W grudniu 1917 został zdemobilizowany w stopniu lekarza wojskowego – radcy VII rangi (ros. Надворный советник), który odpowiadał stopniowi podpułkownika w piechocie[1]. W Kijowie wstąpił do Związku Wojskowych Polaków[1]. 30 czerwca 1918 wrócił do Warszawy[1].
15 lipca 1915, w stopniu porucznika, został przyjęty do Polskiej Siły Zbrojnej i wyznaczony na stanowisko lekarza szkoły podoficerskiej w Ostrowi Łomżyńskiej[1]. 15 października 1918 Rada Regencyjna potwierdziła jego awans na kapitana lekarza[2]. Później pełnił funkcję naczelnego lekarza Domu Ozdrowieńców w Pustelniku i starszego lekarza 1 pułku piechoty[1]. Od września 1919 do września 1920 walczył na froncie przeciwko bolszewikom na stanowisku szefa sanitarnego 18 Dywizji Piechoty, która zyskała przydomek „Żelazna Dywizja”[1][3]. 24 czerwca 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu podpułkownika, w Korpusie Lekarskim, w grupie oficerów byłych Korpusów Wschodnich i byłej armii rosyjskiej[4]. Wyróżnił się w sierpniu 1920 w bitwie nad Wkrą[1]. 8 lipca 1921 dowódca 18 DP, generał porucznik Franciszek Krajowski sporządził wniosek na odznaczenie orderem „Virtuti Militari”, w którym napisał:
ppłk Józef Pracki (przydzielony MSWojsk. Dep. Sanit.) jako szef sanitarny 18 Dywizji Piechoty w ciężkich walkach pod Płońskiem, Ciechanowem, (...) i Mławą w sierpniu 1920, zorganizował pomoc sanitarną nie zważając na bardzo ciężkie warunki. Nieraz z narażeniem własnego życia urządził czołówki sanitarne pod silnym ogniem artylerii i karabinów nieprzyjaciela i osobiście opatrywał rannych. Odznaczył się stale wytrwałą pracą i energią, odwagą, spokojem i zimną krwią[1].
1 czerwca 1921 pełnił służbę w Departamencie VI Sanitarnym Ministerstwa Spraw Wojskowych, a jego oddziałem macierzystym była kompania zapasowa sanitarna nr 1[5]. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu pułkownika ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 i 48. lokatą w korpusie oficerów sanitarnych (lekarzy)[6][7][8]. Później został przydzielony do Wojskowej Szkoły Sanitarnej w Warszawie, a jego oddziałem macierzystym był 1 batalion sanitarny[9]. W 1924 był przydzielony do Szefostwa Sanitarnego Dowództwa Okręgu Korpusu Nr I w Warszawie[10]. W 1928 pełnił służbę w Departamencie Zdrowia MSWojsk. na stanowisku inspektora służby zdrowia[11]. W czerwcu 1930 został przeniesiony do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr I na stanowisko szefa sanitarnego[12][13][14]. 30 kwietnia 1934 został zwolniony z zajmowanego stanowiska, a z dniem 30 czerwca 1934 przeniesiony w stan spoczynku[15]. Mieszkał w Warszawie przy ul. Mokotowskiej 15 m. 7[1].
Zmarł 15 listopada 1935 w Warszawie wskutek raka żołądka[16][17]. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A 19, rząd 3, grób 30)[18].
Był żonaty z Jadwigą Zofią z Ignatowskich (zm. 1940), z którą miał córkę Zofię Katarzynę po mężu Węgrzecką (1915–2011), żołnierza Sanitariatu Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej, a w czasie powstania warszawskiego pielęgniarkę szpitala polowego przy ul. Jaworzyńskiej 2[1][18][19].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 5127[20][21]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski[22]
- Krzyż Walecznych dwukrotnie[22][23]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[1]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[1]
- Krzyż Kawalerski francuskiego Orderu Legii Honorowej[24]
- Oficer francuskiego Orderu Palm Akademickich[24]
- międzysojuszniczy Medal Zwycięstwa[25]
14 września 1936 Komitet Krzyża i Medalu Niepodległości odrzucił wniosek o nadanie mu tego odznaczenia „z powodu braku pracy niepodległościowej”[26].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y Pracki Józef Gabriel. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.11-652 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2025-01-27].
- ↑ Dz. Rozp. Komisji Wojskowej Nr 1 z 28 października 1918, poz. 6.
- ↑ Tuliński 2020 ↓, s. 929.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 26 z 14 lipca 1920, s. 579.
- ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 423.
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 310.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1197.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1078.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1123, 1534.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 42, 1017.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 709, 724.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 18 czerwca 1930, s. 213.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 321, 455.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 31 stycznia 1934, s. 55.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934, s. 146.
- ↑ Ś.p. pułk. Józef Gabriel Pracki. „Warszawski Dziennik Narodowy”. Nr 175B, s. 4, 18 listopada 1935.
- ↑ Rocznik Lekarski 1938 ↓, s. 935.
- ↑ a b Józef Pracki. Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Warszawie. [dostęp 2025-01-27].
- ↑ Zofia Węgrzecka. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2025-01-27].
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 18 lutego 1922, s. 104.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2025-01-27].
- ↑ a b Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 321.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2025-01-27].
- ↑ a b Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 709.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2025-01-27].
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2025-01-27].
Bibliografia
edytuj- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2023-10-30].
- Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r.. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Rocznik Lekarski Rzeczypospolitej Polskiej na 1938 rok. Warszawa: Naczelna Izba Lekarska, 1938.
- Arkadiusz Tuliński: 6 Armia Wojska Polskiego w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 r.. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2020. ISBN 978-83-8229-062-2.