Józef Sebastian Pelczar

biskup przemyski, założyciel Zgromadzenia Służebnic Najświętszego Serca Jezusowego, święty Kościoła Katolickiego
To jest najnowsza wersja przejrzana, która została oznaczona 24 paź 2024. Od tego czasu wykonano 2 zmiany, które oczekują na przejrzenie.

Józef Sebastian Pelczar (ur. 17 stycznia 1842 w Korczynie, zm. 28 marca 1924 w Przemyślu) – polski biskup rzymskokatolicki, biskup pomocniczy przemyski w latach 1899–1900, biskup diecezjalny przemyski w latach 1900–1924, założyciel Zgromadzenia Służebnic Najświętszego Serca Jezusowego, święty Kościoła katolickiego. W latach 1882–1883 rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Józef Sebastian Pelczar
Biskup
Ilustracja
Józef Sebastian Pelczar (ok. 1920)
Kraj działania

Polska

Data i miejsce urodzenia

17 stycznia 1842
Korczyna

Data i miejsce śmierci

28 marca 1924
Przemyśl

Miejsce pochówku

Bazylika archikatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Jana Chrzciciela w Przemyślu

Biskup diecezjalny przemyski
Okres sprawowania

1900–1924

Biskup pomocniczy przemyski
Okres sprawowania

1899–1900

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Prezbiterat

17 lipca 1864

Nominacja biskupia

20 lutego 1899

Sakra biskupia

19 marca 1899

podpis
Odznaczenia
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Order Korony Żelaznej II klasy (Austro-Węgry) Order Korony Żelaznej III klasy (Austro-Węgry)
Sukcesja apostolska
Data konsekracji

19 marca 1899

Konsekrator

Łukasz Solecki

Święty
Beatyfikacja

2 czerwca 1991
Rzeszów
przez Jana Pawła II

Kanonizacja

18 maja 2003
Rzym
przez Jana Pawła II

Wspomnienie

19 stycznia

Atrybuty

mitra, strój biskupi

Patron

trzeźwości, chorych, ubogich i emigrantów oraz archidiecezji przemyskiej, diecezji rzeszowskiej, WSD w Rzeszowie, sióstr sercanek, powiatu krośnieńskiego

Szczególne miejsca kultu

Bazylika archikatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Jana Chrzciciela w Przemyślu

Życiorys

edytuj

Józef Sebastian Pelczar urodził się i wychował we wsi Korczyna pod Krosnem. Jego rodzice Wojciech i Marianna z domu Mięsowicz, widząc, że syn dobrze się uczy, po dwóch latach nauki w korczyńskiej szkole ludowej posłali go do Rzeszowa, do szkoły głównej. W 1860 zdał egzamin dojrzałości w C.K. Gimnazjum w Przemyślu[1]. Po maturze podjął studia teologiczne w Wyższym Seminarium Duchownym w Przemyślu.

17 lipca 1864 w Przemyślu przyjął święcenia kapłańskie z rąk bp. Antoniego Monastyrskiego. W Samborze, jego pierwszej placówce, pracował półtora roku jako wikariusz, następnie wysłano go do Rzymu, gdzie w latach 1866–1868 studiował równocześnie na dwóch rzymskich uczelniach: Collegium Romanum (dziś Uniwersytet Gregoriański) i w Instytucie św. Apolinarego (dziś Uniwersytet Laterański), uzyskując stopień doktora teologii. Po powrocie do kraju wykładał w seminarium przemyskim. Od czasu reorganizacji Uniwersytetu Jagiellońskiego w 1877 pracował tam przez 22 lata. Pełnił tam obowiązki profesora i dziekana Wydziału Teologicznego, w 1880 otrzymał prezentę na kanonika gremialnego kapituły krakowskiej, a w latach 1882–1883 był rektorem krakowskiej uczelni.

W 1891 poddał myśl utworzenia Bractwa NMP Królowej Korony Polskiej, które oprócz celów religijnych opiekowało się rzemieślnikami, biednymi, sierotami i sługami (zwłaszcza chorymi i pozbawionymi pracy). W 1894 założył w Krakowie Zgromadzenie Służebnic Najświętszego Serca Jezusowego, „stawiając mu za cel szerzenie Królestwa miłości Serca Jezusowego”. Siostry miały być „znakiem i narzędziem tej miłości wobec dziewcząt, chorych i wszystkich ludzi potrzebujących pomocy”.

W 1899 został mianowany biskupem pomocniczym diecezji przemyskiej i biskupem tytularnym Miletopolis, a po śmierci bp. Łukasza Soleckiego biskupem diecezjalnym. Przez 25 lat pracował jako biskup. Przed 1914 uzyskał tytuł asystenta tronu papieskiego, tytuł hrabiego rzymskiego, tytuł prałata domowego Jego Świątobliwości[2].

W ramach autonomii galicyjskiej państwa Austro-Węgier był posłem Sejmu Krajowego Galicji kadencji V (1883), VII (1900–1901), VIII (1901–1907), IX (1908–1913), X (1913–1914). Otrzymał tytuł c. k. tajnego radcy[2].

Pomimo słabego zdrowia bp Pelczar wiele czasu poświęcał swoim diecezjanom. Przeprowadzał częste wizytacje parafii, zachęcał wiernych do udziału w nabożeństwach eucharystycznych, dbał o wysoki poziom moralny i umysłowy duchowieństwa. Skutecznie starał się o budowę nowych kościołów i kaplic, podczas jego rządów odnowiono wiele świątyń. Przeprowadził trzy synody diecezjalne, które uregulowały prawnie różnorodne inicjatywy. Miał wielkie nabożeństwo do Najświętszego Sakramentu, Serca Pana Jezusa i Matki Bożej. W swoim herbie biskupim umieścił wizerunek NMP z zawołaniem Ave Maria[3]. Dewizą jego życia było zawołanie[4]:

Wszystko dla Najświętszego Serca Jezusowego przez Niepokalane Ręce Najświętszej Maryi Panny.

Przyczynił się do budowy kościoła w rodzinnej Korczynie. Dbał o najuboższych mieszkańców swej diecezji. Z jego inicjatywy powstawały ochronki dla dzieci, kuchnie dla ubogich, schroniska dla bezdomnych, szkoły gospodarcze dla dziewcząt, bezpłatna nauka w seminarium duchownym dla chłopców z ubogich rodzin. W publikacjach szerzył i promował naukę społeczną papieża Leona XIII. Starał się zaradzić problemom emigracji i alkoholizmu. Działał jako członek Towarzystwa św. Wincentego à Paulo oraz Towarzystwa Oświaty Ludowej. W tym ostatnim przez 16 lat pełnił funkcje prezesa. Towarzystwo to w tym czasie zajmowało się zakładaniem czytelni i wypożyczalni książek, wydawaniem i rozprowadzaniem książek wśród ludu, przeprowadzaniem bezpłatnych wykładów, otworzyło również szkołę dla służących. Był zaangażowanym działaczem okręgu lwowskiego Polskiego Czerwonego Krzyża, a za swoje zasługi – jako pierwszy w Polsce – otrzymał tytuł „Dozgonnego Członka PCK”[5].

Zmarł 28 marca 1924 na skutek zapalenia płuc[6]. Zgodnie z własną wolą został pochowany w kościele Najświętszego Serca Pana Jezusa w Przemyślu w podziemiach pod kaplicą Matki Boskiej Częstochowskiej 1 kwietnia 1924[7][8]. W 1991 szczątki biskupa zostały przeniesione do przemyskiej katedry Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Jana Chrzciciela[9].

Jego spuścizna pisarska obejmuje dzieła teologiczne, historyczne, z dziedziny prawa kanonicznego, podręczniki, modlitewniki, listy pasterskie, mowy i kazania.

Józef Sebastian Pelczar został beatyfikowany w Rzeszowie przez papieża Jana Pawła II 2 czerwca 1991 podczas IV pielgrzymki do Polski. Jego kanonizacja odbyła się 18 maja 2003 na placu św. Piotra w Rzymie. W dzieciństwie ofiarowany został Matce Bożej Pocieszenia w jej sanktuarium w Leżajsku[10]. Relikwie świętego znajdują się w kościele archikatedralnym pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela w Przemyślu. W Krakowie czczony jest w sposób szczególny w kościele Służebnic Najświętszego Serca Jezusowego. Pierwsza na świecie parafia i kościół pod jego wezwaniem powstały w Przeworsku. 16 maja 2004 podczas uroczystej liturgii na zakończenie obchodów Roku Pelczarowskiego abp Józef Michalik, metropolita przemyski – dekretem erygował sanktuarium św. Józefa Sebastiana biskupa w Korczynie[11].

Jest patronem trzeźwości, chorych, ubogich i emigrantów oraz archidiecezji przemyskiej, diecezji rzeszowskiej, Wyższego Seminarium Duchownego w Rzeszowie, Zgromadzenia Służebnic Najświętszego Serca Jezusowego (sióstr sercanek), powiatu krośnieńskiego. Jest również patronem Papieskiego Kościelnego Instytutu Polskiego w Rzymie (od 16.10.2012)[12][13][14][15][16][17][18][19].

W klasztorze Zgromadzenia Służebnic Najświętszego Serca Jezusowego w Krakowie, w 1986 kard. Franciszek Macharski otwarł muzeum bpa Józefa Sebastiana[20].

Wspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim obchodzone jest 19 stycznia.

W ikonografii przedstawiany jest w stroju biskupim[21].

Publikacje

edytuj

Odznaczenia

edytuj

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Sprawozdanie Dyrekcyi C.K. Gimnazyum w Przemyślu za rok szkolny 1894. Przemyśl: 1894, s. 126. [dostęp 2016-06-20].
  2. a b c Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1914. Lwów: 1914, s. 551.
  3. Daliowa. Miejsce kultu św. Józefa Sebastiana Pelczara. Daliowa - Spalona. Tablica pamiątkowa poświęcona św. Józefowi Sebastianowi Pelczarowi - PDF Free Download [online], docplayer.pl [dostęp 2023-03-29].
  4. z, 19 stycznia – Wspomnienie św. Józefa Sebastiana Pelczara, biskupa – MISERICORS – Codzienna aplikacja Miłosierdzia [online] [dostęp 2023-03-29] (pol.).
  5. Jan Miśkowicz: Ruch czerwonokrzyski na ziemi sanockiej. W: Edward Zając: Zarys dziejów lecznictwa na terenie Ziemi Sanockiej w latach 1485-2009. Sanok: Sanocka Fundacja Ochrony Zdrowia, 2010, s. 144. ISBN 978-83-923106-8-6.
  6. Zgon biskupa Józefa Pelczara. „Nowości Illustrowane”. Nr 14, s. 10, 5 kwietnia 1924. 
  7. † Józef Sebastian Pelczar. „Ziemia Przemyska”. 14, s. 1-2, 5 kwietnia 1924. 
  8. Pogrzeb ś.p. Arcypasterza. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. 5, s. 67, 1924. 
  9. Jadwiga Lechowska: Św. Józef Sebastian Pelczar – wspomnienie. jaslombcz.pl, 2014-01-24. [dostęp 2017-10-04].
  10. Wnętrze kościoła Bernardynów w Leżajsku. Św. Józef S: Pelczar. antoni.kuria.lublin.pl. [dostęp 2017-07-05].
  11. Sanktuarium. [w:] Parafia NMP Królowej Polski w Korczynie. Sanktuarium św. Józefa Sebastiana Pelczara [on-line]. korczyna.przemyska.pl. [dostęp 2021-01-02].
  12. Krzysztof Rzepka, Archidiecezja Przemyska - informacje ogólne [online], Archidiecezja Przemyska [dostęp 2023-03-29] (pol.).
  13. Patron – WSD Rzeszów [online] [dostęp 2023-03-29] (pol.).
  14. CONCEPT Intermedia www.sam3.pl, Patron Powiatu Krośnieńskiego [online], Powiat Krośnieński [dostęp 2023-03-29] (pol.).
  15. Św. Józef Sebastian Pelczar: patron chorych, ubogich i emigrantów [online], slowo.grodnensis.by [dostęp 2023-03-29].
  16. [GALERIA] W walce z alkoholem pomogą święci. Oto 5 patronów trzeźwości - Page 4 [online], Aleteia Polska, 7 sierpnia 2020 [dostęp 2024-01-17] (pol.).
  17. Patronowie Zgromadzenia - Oficjalna strona sióstr sercanek [online], sercanki.org.pl [dostęp 2024-01-17].
  18. .:ILG:. - 19 stycznia 2024 [online], brewiarz.pl [dostęp 2024-01-17].
  19. Patron [online], papieskiinstytutpolski [dostęp 2024-01-17] (pol.).
  20. Muzeum - Oficjalna strona sióstr sercanek [online], sercanki.org.pl [dostęp 2023-03-29].
  21. [https://brewiarz.pl/czytelnia/swieci/01-19a.php3 .:ILG:. - Czytelnia: 19 stycznia - �w. J�zef Pelczar] [online], brewiarz.pl [dostęp 2023-03-29].
  22. Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 16.
  23. Kronika. Odznaczenie ks. biskupa Pelczara. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 255 z 13 listopada 1923. [dostęp 2015-02-26]. 
  24. Kronika. Osobiste. „Kurjer Lwowski”. Nr 136, s. 4, 17 maja 1903. 
  25. Bolesław Kumor. Nominacja biskupa Józefa Sebastiana Pelczara na biskupa przemyskiego ob. łac. w 1900 r.. „Saeculum Christianum”. 1 (1994) nr 2, s. 235. Warszawa: Wydział Nauk Historycznych i Społecznych UKSW. ISSN 1232-1575. [dostęp 2021-11-03]. 

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj