Józef Stypiński
Józef Jacenty Stypiński (ur. 17 sierpnia 1880 w Warszawie, zm. 13 lutego 1943 na Majdanku) – polski pedagog, działacz oświatowy, poseł na Sejm II kadencji w II Rzeczypospolitej.
 Józef Stypiński w 1928 roku (ze zbiorów NAC) | |
| Data i miejsce urodzenia |
17 sierpnia 1880 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
13 lutego 1943 |
| Poseł na Sejm II kadencji (II Rzeczypospolitej) | |
| Okres | |
| Przynależność polityczna | |
| Odznaczenia | |
    
| |
Życiorys edytuj
Józef Stypiński ukończył w 1899 roku II Gimnazjum Państwowe w Warszawie, uzyskując maturę, następnie studiował na Wydziale Matematyczno-Fizycznym Uniwersytetu Warszawskiego (do 1903 roku), ale ukończył w 1905 roku Instytut Politechniczny w Warszawie, uzyskując dyplom inżyniera. W 1903 roku otrzymał świadectwo nauczycielskie i rozpoczął pracę jako nauczyciel matematyki w warszawskich żeńskich szkołach średnich.
Od 1909 roku należał do Związku Młodzieży Polskiej „Zet”. W czasie I wojny światowej w 1915 roku działał w Zjednoczeniu Narodowym, a po zajęciu Warszawy przez Niemców (w sierpniu 1915 roku) przystąpił do Zarządu Ligi Państwowości Polskiej.
Od 1916 roku był członkiem Rady Miejskiej w Warszawie i sekretarzem jej prezydium (1916–1919). Od 1 października 1917 roku był inspektorem szkolnym w Warszawie i utrzymał to stanowisko po odzyskaniu niepodległości. Do 1921 roku był wiceprezesem Zarządu Głównego Związku Inspektorów Szkolnych. Od 1924 roku był prezesem Zarządu Głównego Stowarzyszenia Urzędników Państwowych.
Pracując zawodowo, czynnie pracował społecznie. Był bratem zetowym[1] i członkiem Związku Patriotycznego (sekretarzem jego Komitetu Centralnego[2]). Należał do Senioratu OMN (był starszym koła warszawskiego[3], następnie, od 1934 roku[4] Prezesem Rady Naczelnej Związku Seniorów OMN[5]), która w 1927 roku weszła w skład ZPMD. W 1926 roku wszedł do Związku Naprawy Rzeczypospolitej[5][6].
W 1928 roku został wybrany na posła z listy BBWR z okręgu nr 1 w Warszawie. Zasiadał w komisjach budżetowej i oświatowej[5][6][7].
Od grudnia 1929 roku był Prezesem Zarządu Głównego Zjednoczenia Pracy Wsi i Miast, a od 1930 roku pełnił również funkcję Prezesa Zarządu Głównego Robotniczego Instytutu Oświaty i Kultury im. Stefana Żeromskiego.
Od 1 listopada 1930 roku był Naczelnikiem Wydziału Nauki i Szkół Wyższych Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, od 1 września 1936 roku był kuratorem Okręgu Szkolnego w Krakowie[8].
Po wybuchu II wojny światowej mieszkał we Lwowie, Przemyślu, a od 1940 roku w Warszawie. Był tam kierownikiem biura dzielnicowego Rady Opiekuńczej Miejskiej (od 1941 roku – Polskiego Komitetu Opiekuńczego) i przewodniczącym tajnej Miejskiej Komisji Oświaty i Kultury. Około 15 stycznia 1943 roku został aresztowany przez Gestapo w łapance i uwięziony na Pawiaku, skąd wywieziono go do obozu koncentracyjnego na Majdanku, gdzie zmarł[8]. Jego symboliczny grób znajduje się na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 44-3-18,19)[9].
Wybrane publikacje edytuj
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (27 grudnia 1924)[12]
- Złoty Krzyż Zasługi (1938)
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości (1928)
- Srebrny Medal za Długoletnią Służbę (1938)[13]
- Brązowy Medal za Długoletnią Służbę
Życie prywatne edytuj
Józef Stypiński był synem Józefa i Emilii z Jasińskich, jego bratem ciotecznym był Wacław Jasiński[14]. Ożenił się 29 października 1903 roku w Warszawie ze Stanisławą Marianną Wachowską, z którą miał troje dzieci: Romanę (1904–1989), Sabinę, później Lipińską (1906–2005) i Andrzeja (1907–1975), architekta[13][11][14][15]. Mieszkali z żoną w Warszawie przy ul. Świętokrzyskiej 17[16], a później przy placu Małachowskiego 2 m. 25[17].
Przypisy edytuj
- ↑ Nowacki 1996 ↓, s. 268.
- ↑ Tomasz Piskorski, Pamiętniki (zeszyt 351, 1934), Warszawa: Archiwum Akt Nowych.
- ↑ Tomasz Piskorski, Pamiętniki (zeszyt 327, 1932), Warszawa: Archiwum Akt Nowych.
- ↑ Tomasz Piskorski, Pamiętniki (zeszyt 349, 1934), Warszawa: Archiwum Akt Nowych.
- ↑ a b c Ryńca 1960 ↓, s. 206.
- ↑ a b Łoza 1984 ↓, s. 97.
- ↑ Profil Józefa Stypińskiego na stronie „Parlamentarzyści” Biblioteki Sejmowej [online] [dostęp 2016-12-03].
- ↑ a b Ryńca 1960 ↓, s. 207.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: WINNICCY i ŚCIBOROWSCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-02-14].
- ↑ Ryńca 2008 ↓, s. 206.
- ↑ a b Łoza 1938 ↓, s. 704.
- ↑ M.P. z 1924 r. nr 299, poz. 980 „w uznaniu zasług, położonych dla Rzeczypospolitej Polskiej w dziedinie organizacji szkolnictwa powszechnego”.
- ↑ a b Ryńca 2008 ↓, s. 207.
- ↑ a b Profil Józefa Stypińskiego na stronie Wielkiej Genealogii Marka Minakowskiego. [dostęp 2016-12-03].
- ↑ Tomasz Piskorski, Pamiętniki (zeszyt 365, 1936), Warszawa: Archiwum Akt Nowych.
- ↑ Tomasz Piskorski, Pamiętniki (zeszyt 331, 1933), Warszawa: Archiwum Akt Nowych.
- ↑ Łoza 1938 ↓, s. 705.
Bibliografia edytuj
- Stypiński Józef, [w:] Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 704–705.
- Mariusz Tyńca: Stypiński Józef Jacenty. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 45. Warszawa – Kraków: Instytut Historii PAN, 2008, s. 206–207. ISBN 978-83-88909-55-9.
- Tadeusz Wacław Nowacki (red.): ZET w walce o niepodległość i budowę państwa – szkice i wspomnienia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996. ISBN 83-01-12142-4.
Linki zewnętrzne edytuj
- Józef Stypiński – prace w bibliotece Polona