Józef Szczęsny Turski
Józef Szczęsny Feliks Turski (ur. 25 listopada 1883 w Jeżowicach, zm. 24 lipca 1955 w Otwocku) – profesor nadzwyczajny Politechniki Warszawskiej, specjalista w zakresie technologii barwników[1][2].
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
25 listopada 1883 |
| Data i miejsce śmierci |
24 lipca 1955 |
| Prof. nauk technicznych | |
| Specjalność: technologia barwników | |
| Alma Mater | |
| Profesura | |
| Nauczyciel akademicki | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys edytuj
Urodził się w rodzinie Jana, powstańca styczniowego i zesłańca, i Mirosławy z domu Gliwicz. Wcześnie stracił rodziców i był wychowywany w domu siostry ojca. W wieku 16 lat podjął pracę jako robotnik w zakładzie włókienniczym w Łodzi. Równocześnie uczył się w Wyższej Szkole Rzemieślniczej. W 1902 uzyskał maturę i podjął studia na Wydziale Chemicznym Warszawskiego Instytutu Politechnicznego im. Cara Mikołaja II. Po zamknięciu uczelni przez władze carskie, w 1905 r. był współorganizatorem prywatnego polskiego gimnazjum męskiego im. inż. Jacobsona w Piotrkowie, w którym pracował na stanowisku nauczyciela matematyki i chemii[3].
W celu kontynuowania nauki w 1907 r. wyjechał za granicę, początkowo studiował w Technische Hochschulew Monachium (1908 r.), a następnie w latach 1909–1911 w Deutsche Technische Hochschule w Pradze[1], gdzie otrzymał dyplom inżyniera chemika[3]. W 1910 r. rozpoczął pracę jako asystent światowego specjalisty w zakresie barwników – prof. G. Georgevicsa. Współpraca ta zaowocowała wynalezieniem w latach 1911–1912 metody otrzymywania formaliny i hydrosulfitu z mrówczanów i kwaśnego siarczanu sodowego. Równocześnie samodzielnie odkrył reakcję aminowania związków aromatycznych hydroksyloaminą. W związku z tymi osiągnięciami niemiecka firma Bayer w Elberfeld zaproponowała mu współpracę. W 1915 r. objął stanowisko dyrektora technicznego, a następnie dyrektora naczelnego koncernu „Ruskokraska” w Rosji.
W czasie I wojny światowej został pomysłodawcą wykorzystania techniki białych dymów dla osłony manewrów wojskowych. Metodę tę wykorzystywały wszystkie walczące wówczas armie.
W 1919 r. po powrocie do kraju zaczął kierować odbudową fabryki „Boruta” w Zgierzu, a następnie zakładów chemicznych w Zawierciu. W roku 1921 objął stanowisko wykładowcy technologii barwników na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej. W 1924 r. uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1936 r. profesora zwyczajnego.
W czasie II wojny światowej wyemigrował do Francji, a następnie do Anglii. Po powrocie do kraju w 1946 r. wznowił działalność naukową i dydaktyczną w Politechnice Warszawskiej.
Od 15 sierpnia 1912 r. był mężem Antoniny (zm. 1979), z którą miał syna (zm. 1923)[4][5].
Zmarł w 1955 r. w Otwocku, pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 97-4-1,2)[5][1].
Stanowiska edytuj
- nauczyciel matematyki i chemii w gimnazjum męskim w Piotrkowie
- 1910 r. asystent prof. G. Georgevicsa
- chemik przy produkcji barwników w firmie Bayer
- 1915 r. dyrektor techniczny, dyrektor naczelny koncernu „Ruskokraska” w Rosji
- kierownik odbudowy fabryki „Boruta” w Zgierzu oraz zakładów chemicznych w Zawierciu
- 1921 r. wykładowca technologii barwników na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej
- 1946 r. dydaktyk Politechniki Warszawskiej[1][2]
Publikacje edytuj
- Barwniki azotowe (Warszawa 1950)
- Barwienie barwnikami bezpośrednimi - współautor (Warszawa 1952)
- Barwniki kadziowe. Indygo i indygoidy. Chemia stosowana (Warszawa 1953)
- Barwienie i drukowanie barwnikami siarkowymi - współautor (Warszawa 1954)
- Barwienie i drukowanie barwnikami kwasowymi i kwasochromowymi (Warszawa 1956)
Ordery i odznaczenia edytuj
- Złoty Krzyż Zasługi (19 marca 1935)[6]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)[7]
Nagrody, wyróżnienia edytuj
- W 1952 r. za całokształt działalności naukowej otrzymał Nagrodę Państwową I stopnia[1].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e K. Sielecka „JÓZEF SZCZĘSNY TURSKI (1883—1955) [w: Sylwetki Profesorów Politechniki Warszawskiej”, Biblioteka Cyfrowa Politechniki Warszawskiej]. [dostęp 2016-05-10]. (pol.).
- ↑ a b E. Borysewicz, Wykaz zmarłych Profesorów Politechniki Warszawskiej, pochowanych na Powązkach w Warszawie, Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, s. 94, ISBN 978-83-7814-461-8.
- ↑ a b Marcin Dolecki, Turski Józef Szczęsny [online], Giganci Nauki [dostęp 2024-03-08] (pol.).
- ↑ Józef Szczęsny Feliks Turski M.J. Minakowski, Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego [dostęp 2024-03-08].
- ↑ a b Cmentarz Stare Powązki: STANISŁAW WOJEŃSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2024-03-08].
- ↑ M.P. z 1935 r. nr 65, poz. 85 „za zasługi na polu przemysłu wojennego”.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 – Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/201 – na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.