Józef Trenarowski
Józef Trenarowski (ur. 9 marca 1907 w Kobylnicy, zm. 23 grudnia 1965 w Warszawie) – polski artysta rzeźbiarz.
Data i miejsce urodzenia |
9 marca 1907 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
23 grudnia 1965 |
Narodowość | |
Dziedzina sztuki | |
Odznaczenia | |
Życie i twórczość
edytujSyn Józefa. W latach młodzieńczych mieszkał w Kobylnicy i Swarzędzu, gdzie ukończył szkołę powszechną. W latach 20. należał do lokalnego harcerstwa, gdzie później był drużynowym 1 Drużyny Harcerskiej im. Tadeusza Kościuszki od 1 stycznia 1928 do 1 stycznia 1931.
Pierwsze umiejętności artystyczne zdobywał w Szkole Sztuk Zdobniczych w Poznaniu następnie studiował w latach 1931–1938 na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie w pracowni prof. Tadeusza Breyera[1]. Dyplom uzyskał w 1938.
Był obrońcą Warszawy w brygadach ochotniczych w 1939, a w czasie powstania warszawskiego służył w Zgrupowaniu Pułku Baszta. Jako że pierwsze lata pracy twórczej przypadły na okres II wojny światowej łączył pracę artystyczną z zaangażowaniem w konspiracje. Specjalizował się wtedy w tematyce sakralnej. Stworzył rzeźby w ołtarzu głównym kościoła św. Kazimierza w Pruszkowie, w Jankowicach i Wilczycach.
Po wojnie zaprojektował ołtarz, ambonę i stalle kościoła na Kamionku w Warszawie. Rekonstruował rzeźby w katedrze św. Jana w Warszawie oraz w pałacu w Natolinie. Jego dziełem są także lwy przed kinem „Moskwa” w Warszawie[2], które po konserwacji przeprowadzonej w 1998 trafiły przed gmach wybudowanej w miejscu kina galerii handlowej[3] i są jedynym zachowanym śladem po dawnym kinie[4].
Był także współautorem warszawskiego pomnika Braterstwa Broni. Z relacji przedstawionej na początku lat 90. przez Stefana Momota wynika, że zaangażowanie w prace nad pomnikiem Józefa Trenarowskiego miało na celu skomplikowanie całego przedsięwzięcia z uwagi na związki rzeźbiarza z kręgami kościelnymi[5].
Józef Trenarowski był w latach 1945–1946 członkiem Zarządu Okręgu warszawskiego i wiceprezesem Zarządu Głównego Związku Polskich Artystów Plastyków. W latach 1946–1947, 1951, 1955 był prezesem Sekcji Rzeźby Okręgu Warszawskiego i Głównej Komisji Artystycznej Związku Polskich Artystów Plastyków. Swoje prace prezentował w kraju i zagranicą, był laureatem wielu konkursów.
Tworzył w kamieniu, brązie, ceramice, metalizowanym gipsie i glinie, głównie rzeźby o charakterze symbolicznym i wieloznacznym.
Brał udział w tworzeniu powojennej dekoracji ulicy Katowickiej, gdzie wykonał rzeźbę przedstawiającą borsuka[6]. Swoją pracownię miał m.in. na Saskiej Kępie. Nakręcono w niej jedną ze scen filmu Jana Batorego pt. Jezioro osobliwości[7]. Pracownia ta znajdowała się przy ul. Alfreda Nobla, gdzie w domach szeregowych zamieszkiwali także inni rzeźbiarze: Adam Roman, Józef Gosławski, Kazimierz Bieńkowski, Eugeniusz Żarkowski, Tadeusz Świerczek i Adam Procki[8].
Jego praca pt. Totem znalazła się w zespole rzeźb w Parku Śląskim, gdzie została ustawiona w otoczeniu wyrzeźbionych przez Annę Dębską Wilków[9].
Zmarł w Warszawie, pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 30-1-12)[10].
Wystawy
edytujIndywidualne
edytujRok | Miasto | Wystawa | Placówka |
---|---|---|---|
1967 | Warszawa | Józef Trenarowski. Wystawa rzeźb | Centralne Biuro Wystaw Artystycznych |
Zbiorowe
edytujKrajowe
edytujRok | Miasto | Wystawa |
---|---|---|
1947 | Warszawa | Pierwszy Salon ZPAP Okręgu Warszawskiego |
1947 | Warszawa | Druga Doroczna Wystawa ZPAP |
1948 | Warszawa | Doroczna Wystawa Grupy Artystów Plastyków "Warszawa" |
1950 | Warszawa | Ogólnopolska Wystawa Plastycy w Walce o Pokój |
1951 | Warszawa | Wystawa Malarstwa, Rzeźby, Grafiki, Architektury Wnętrz, Sztuki Dekoracyjnej ZPAP |
1952/1953 | Warszawa | III Ogólnopolska Wystawa Plastyki |
1953 | Warszawa | 10 lat Ludowego Wojska Polskiego w Plastyce |
1954 | Warszawa | IV Ogólnopolska Wystawa Plastyki |
1955 | Warszawa | VI Wystawa Okręgu Warszawskiego ZPAP |
1958/1959 | Warszawa | Wystawa Rzeźby Warszawskiej 1945-1958 |
1959 | Warszawa | II Ogólnopolska Wystawa Plastyki Marynistycznej |
1960 | Warszawa | Wystawa Rzeźba Polska 1945-1960 |
1960 | Warszawa | III Ogólnopolska Wystawa Plastyki Marynistycznej |
1961 | Szczecin | Wystawa Rzeźby |
1961 | Kraków | II Wystawa Współczesnej Sztuki Religijnej w Polsce |
1961/1962 | Warszawa | Wystawa Rzeźby w XV-lecie PRL |
1962 | Poznań | Salon Jesienny |
1962/1963 | Radom | XVIII Ogólnopolska Wystawa Plastyki |
1963 | Warszawa | Ogólnopolska Wystawa XX-lecie LWP w Twórczości Plastycznej |
1963/1964 | Warszawa | Wystawa Rzeźb i Tkanin Okręgu Warszawskiego ZPAP |
1964 | Opole | Wystawa Polskiej Rzeźby Plenerowej |
1964 | Warszawa | Warszawa w Sztuce |
1965 | Warszawa | Wystawa Rzeźby i Grafiki Okręgu Warszawskiego ZPAP |
1965 | Warszawa | Wystawa XX-lecie PRL w Twórczości Plastycznej |
1965 | Sopot | Porównania (XVIII Festiwal Sztuk Plastycznych) |
1965 | Warszawa | Wystawa prac Malarskich i Rzeźbiarskich nagrodzonych Wielką Nagrodą na Międzynarodowej Wystawie Sztuki Współczesnej w Monte Carlo w 1964 r. |
2011 | Warszawa | Rzeźbiarze Saskiej Kępy wczoraj i dziś |
Zagraniczne
edytujRok | Państwo | Miasto | Wystawa |
---|---|---|---|
1936 | Finlandia | Helsinki | Międzynarodowa Wystawa Wyższych Szkół Artystycznych |
1937 | Francja | Paryż | Dział Polski na Międzynarodowej Wystawie "Sztuka i Technika" |
1959 | Włochy | Katania, Palermo | Wystawa Prac Plastyków Warszawskich |
1961 | Francja | Paryż | Międzynarodowa Wystawa Rzeźby Współczesnej |
1962 | Czechosłowacja | Praga | III Międzynarodowa Wystawa Ceramiki |
1963 | Holandia | Haga | Międzynarodowa Wystawa Rzeźby |
1964 | Monako | Monte Carlo | Międzynarodowa Wystawa Sztuki Współczesnej |
Ordery i odznaczenia
edytuj- Złoty Krzyż Zasługi (11 lipca 1955)[11]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)[12]
Przypisy
edytuj- ↑ Maria Anna Rudzka: Zadanie: forma. Pracownia profesora Tadeusza Breyera w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych w latach 1923-1939. Wyd. 2. Warszawa: Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie, 2023, s. 257. ISBN 978-83-66835-50-4.
- ↑ Kronika wydarzeń w Warszawie 1945−1958. „Warszawskie Kalendarz Ilustrowany 1959”, s. 63, 1958. Wydawnictwo Tygodnika Ilustrowanego „Stolica”.
- ↑ Realizacje kamienne. restoration-gabriela.com. [dostęp 2014-05-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (18 maja 2014)].
- ↑ Tomasz Urzykowski: 25 lat temu zamknięto kino Moskwa. Było największe w powojennej Warszawie. warszawa.wyborcza.pl, 2021-04-30. [dostęp 2021-05-02].
- ↑ Ewa Kalnoj Ziajkowska: "Cały naród buduje swoją stolicę". Przykłady współpracy urbanistów, architektów i rzeźbiarzy w latach 1945-1955. W: Katarzyna Chrudzimska-Uhera, Bartłomiej Gutowski: Rzeźba w architekturze. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2008, s. 59-60. ISBN 978-83-7072-515-0.
- ↑ Rzeźbiarze Saskiej Kępy wczoraj i dziś. Warszawa: Klub Kultury Saska Kępa, 2011, s. 36-37.
- ↑ Halina Ostrowska: Miałam dwadzieścia sześć meldunków. W: Hanna Faryna-Paszkiewicz: Saska Kępa w listach, opisach, wspomnieniach.... Warszawa: Kowalska/Stiasny, 2004, s. 89-92.
- ↑ Hanna Faryna-Paszkiewicz: Saska Kępa – historia dzielnicy, jej mieszkańcy, środowisko artystyczne, sklepy i kawiarnie.... W: Hanna Faryna Paszkiewicz: Saska Kępa. Murator, 2001, s. 19. ISBN 83-915407-0-7.
- ↑ "Wilki" powróciły do Parku Śląskiego. parkslaski.pl, 2021-05-28. [dostęp 2024-05-03].
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: Józef Trenarowski, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-05-24] .
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
Bibliografia
edytujLinki zewnętrzne
edytuj- Powstańcze Biogramy - Józef Trenarowski. 1944.pl. [dostęp 2013-03-03].
- Mateusz Wyrwich: Grób opleciony drutem kolczastym. przewodnik-katolicki.pl, 2005. [dostęp 2013-03-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (30 stycznia 2013)].
- Tomasz Urzykowski: Groby Pańskie z czasów wojny, które poruszyły wiernych i historyków sztuki. wyborcza.pl, 2016-03-25. [dostęp 2016-04-19].
- Dominika Adamska: Kościół na Kamionku. zgnpragapld.waw.pl, 2012-01-23. [dostęp 2013-03-03].