Józefina (królowa Szwecji i Norwegii)
Józefina de Beauharnais (fr. Joséphine Maximilienne Eugénie Napoléone; ur. 14 marca 1807 w Mediolanie, zm. 7 czerwca 1876 w Sztokholmie) – królowa Szwecji i Norwegii w latach 1844-1859 jako żona króla Szwecji i Norwegii, Oskara I. Wraz z mężem miała pięcioro dzieci, spośród których dwoje zostało później królami Szwecji i Norwegii – Karol XV i Oskar II.
| |
| |
| |
| Królowa Szwecji | |
| Okres | |
|---|---|
| Jako żona | |
| Poprzedniczka | |
| Następczyni | |
| Królowa Norwegii | |
| Okres | |
| Jako żona | |
| Poprzedniczka | |
| Następczyni | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia |
Bernadotte |
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Przyczyna śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Mąż | |
| Dzieci | |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujUrodziła się 14 marca 1807 roku w Mediolanie jako córka Eugeniusza de Beauharnais, wicekróla Italii, księcia von Leuchtenberg, przybranego syna Napoleona, oraz jego żony, bawarskiej księżniczki, Augusty Amalii z rodu Wittelsbachów. Dziewczynka otrzymała imiona Józefina Maksymiliana Eugenia Napoleona (fr. Joséphine Maximilienne Eugénie Napoléone). Pierwsze imię dostała po swojej babce, cesarzowej francuskiej, Józefinie. Drugie imię otrzymała po dziadku, pierwszym królu Bawarii, Maksymilianie I Józefie Wittelsbachu, trzecie – po ojcu, Eugeniuszu, a czwarte po Napoleonie (imię Napoleona skreślono jej w Szwecji po zamążpójściu). Językiem ojczystym małej Józefiny był francuski, a wraz z rodzeństwem uczyła się także niemieckiego, włoskiego i angielskiego.
22 maja 1823 r. w pałacu Leuchtenbergów w Monachium Józefina poślubiła następcę tronu Szwecji i Norwegii, Oskara Bernadotte, jedynego syna króla Karola XIV Jana i królowej Dezyderii. W posagu wniosła m.in. część klejnotów ze spadku ojca po cesarzowej Józefinie, które do dziś noszone są przez monarchinie skandynawskich rodzin królewskich[1][2]. Na ślub nie przyszła królowa Bawarii, Teresa, żona Ludwika I, która była legitymistką i nie uważała Oskara za osobę krwi królewskiej. Ceremonię powtórzono w Sztokholmie 19 czerwca tegoż roku[3]. Szwedzka para królewska od dawna szukała wśród rodów panujących małżonki dla syna, ale w czasach Świętego Przymierza na dworach europejskich nadal widziano Bernadottów jako plebejuszy i częściowo uzurpatorów (żyli wówczas jeszcze obalony król Szwecji Gustaw IV Adolf i jego syn, były następca tronu Gustaw von Holstein-Gottorp-Vasa). Konsekwentnie odmawiano im wydania za Oskara księżniczki krwi z bardziej znaczących rodów, więc musieli się zadowolić księżniczką „drugiej kategorii”. Nie bez znaczenia było to, że Józefina pochodziła ze strony matki od siostry Karola X Gustawa i przez nią od Gustawa Wazy, a więc jej dzieci z Oskarem uzyskały taki sam stopień pokrewieństwa z Wazami, jak obaleni w 1809 roku Holstein-Gottorpowie. Po przybyciu do Szwecji Józefina od początku pełniła przy boku teścia obowiązki „pierwszej damy”, gdyż skromna i nienawidząca wszelkich ceremonii Dezyderia nie chciała brać udziału w życiu publicznym.
Józefina nie odstąpiła od wiary rzymskokatolickiej. Jej zasługą było wzniesienie pierwszego od czasów reformacji kościoła rzymskokatolickiego pw. św. Eugenii w Sztokholmie i uzyskanie zezwolenia władz na stworzenie parafii katolickich w Sztokholmie i norweskiej stolicy Kristianii (obecnie Oslo). Jej dzieci zostały natomiast wychowane w szwedzkiej państwowej religii protestanckiej.
Po wstąpieniu na tron Oskara I – chorego i odizolowanego od wszystkich introwertyka – Józefina należała do jego najbliższych doradców. Głównie jej inicjatywie Szwecja zawdzięcza wiele liberalnych reform, jak polepszenie warunków bytu w więzieniach, zrównanie kobiet z mężczyznami w prawie spadkowym, zniesienie wszechwładzy cechów, sprawniejszą opiekę nad sierotami i ubogimi oraz wprowadzenie swobody wyznawania innych religii niż państwowa (1860, przedtem było wiele przypadków wydalania katolików i Żydów ze Szwecji, nie mogli też piastować żadnych urzędów państwowych). W sferze politycznej wielkim wkładem Józefiny było zbliżenie (nadal neutralnej) Szwecji do mocarstw zachodnich w czasie wojny krymskiej, w czym wielce pomogło jej bliskie pokrewieństwo z Napoleonem III.
Józefina założyła Josephinahemmet, dom dla starszych, mniej zamożnych katolików, oraz Dom Pamięci Króla Oscara I, który przyjmował kobiety bez względu na wyznawaną religię. Oba przedsięwzięcia działają do dziś jako domy starców[4].
W maju 1876 roku zachorowała na zapalenie płuc. Zmarła zaledwie miesiąc później, 7 czerwca 1876 roku[5]. Została pochowana w kościele na Riddarholmen w Sztokholmie.
Z Oskarem Józefina miała pięcioro dzieci, dwaj jej synowie, Karol XV i Oskar II zostali królami Szwecji i Norwegii.
Małżeństwo i potomstwo
edytuj22 maja 1823 roku w pałacu Leuchtenbergów w Monachium wyszła za mąż za następcę tronu Szwecji i Norwegii, Oskara Bernadotte (późniejszego króla Oskara I). Ceremonia ślubna została powtórzona w stolicy Szwecji, Sztokholmie, 19 czerwca tego samego roku[6]. Dzięki temu małżeństwu szwedzka rodzina królewska weszła w posiadanie tiary Cameo – jednego z najbardziej znanych współcześnie diademów[1][2][7][8][9].
Oskar i Józefina mieli wspólnie pięcioro dzieci:
- Karol (szw. Karl Ludvig Eugen; ur. 3 maja1826 w Sztokholmie, zm. 18 września 1872 w Malmö) – późniejszy król Szwecji i Norwegii (odpowiednio jako Karol XV i Karol IV) w latach 1859–1872. W 1851 roku ożenił się z Ludwiką Orańską. Miał z nią dwoje dzieci – Luizę (1850-1926) i Karola Oskara (1852-1854).
- Gustaw (szw. Frans Gustaf Oscar; ur. 18 czerwca 1827 w Solnie, zm. 24 września 1852 w Christianii) – książę Szwecji, Norwegii i Upplandu, kompozytor. Zmarł bezżennie i bezpotomnie.
- Oskar (szw. Oscar Fredrik; ur. 21 stycznia 1829 w Sztokholmie, zm. 8 grudnia 1907 tamże) – późniejszy król Szwecji w latach 1872–1907 i Norwegii w latach 1872–1905 jako Oskar II. W 1857 roku ożenił się z Zofią Nassau, z którą miał czterech synów: Gustawa V (1858-1950), Oskara (1859-1953), Karola (1861-1951) i Eugeniusza (1865-1947).
- Eugenia (szw. Charlotta Eugenia Augusta Amalia Albertina; ur. 24 kwietnia 1830 w Sztokholmie, zm. 23 kwietnia 1889 tamże) – księżniczka Szwecji i Norwegii, kompozytorka, pisarka, rzeźbiarka i malarka. Nigdy nie wyszła za mąż i nie miała dzieci.
- August (szw. Nikolaus August; ur. 24 sierpnia 1831 w Drottningholm, zm. 4 marca 1873 w Sztokholmie) – książę Szwecji, Norwegii i Dalarny z dynastii Bernadotte, wojskowy, od 1872 Generallöjtnant (odpowiednik polskiego Generała Dywizji). W 1864 ożenił się z Teresą Wettyn. Nie miał z nią dzieci.
Genealogia
edytuj| Prapradziadkowie |
Klaudiusz de Beauharnais |
? |
Gaspard-Joseph de La Pagerie |
? |
Christian III Wittelsbach (Pfalz-Zweibrücken) |
Józef Karol Wittelsbach |
Ludwik VIII, landgraf Hesji-Darmstadt |
Christian Karl Reinhard von Leiningen-Dagsburg |
| Pradziadkowie |
Franciszek de Beauharnais |
Józef Tascher de La Pagerie |
Fryderyk Michał Wittelsbach |
Jerzy Wilhelm z Hesji-Darmstadt | ||||
| Dziadkowie |
Aleksander de Beauharnais (1760-1794) |
Maksymilian I Józef Wittelsbach (1756-1825) | ||||||
| Rodzice |
Eugeniusz de Beauharnais (1781-1824) | |||||||
|
Józefina de Beauharnais (1807-1876), królowa Szwecji i Norwegii | ||||||||
Przypisy
edytuj- ↑ a b Sweden's Royal Family Inherited the Cameo Parure from Napoleon's Wife, Empress Josephine [online], townandcountrymag.com [dostęp 2024-04-23] (ang.).
- ↑ a b Emma Samuel, Tiara of the Month: The Cameo Parure belonging to the Swedish Royal Family [online], Tatler [dostęp 2021-06-13] (ang.).
- ↑ 19 czerwca - dzień królewskich ślubów w Szwecji [online] [dostęp 2022-02-11].
- ↑ Queen Josefina [online], www.kungligaslotten.se [dostęp 2022-02-11] (ang.).
- ↑ Joséphine av Leuchtenberg - Sveriges Kungahus [online], www.kungahuset.se [dostęp 2022-02-11] [zarchiwizowane z adresu 2017-06-21] (ang.).
- ↑ "Dziękuję za podarowanie mi mojego księcia" – 10 rocznica ślubu księżniczki Victorii i księcia Daniela [online] [dostęp 2021-06-13].
- ↑ The Royal Order of Sartorial Splendor: Tiara Thursday: The Cameo Tiara [online], The Royal Order of Sartorial Splendor, 1 marca 2012 [dostęp 2021-06-13].
- ↑ The Swedish Cameo Tiara [online], The Practical Gemologist [dostęp 2021-06-13] (ang.).
- ↑ Sobota z tiarą – The Cameo Tiara [online] [dostęp 2021-06-13].
Bibliografia
edytuj- Svenskt biografiskt lexikon, 1-32, Stockholm