Język achwaski
Język achwaski (nazwa własna: АшwалIи мицIи) – jeden z niewielkich języków kaukaskich, używany przez Achwachów. Należy do języków andyjskich w zespole awaro-didojskim, tworzącym podgrupę wśród języków dagestańskich w grupie północno-wschodniej (nachsko-dagestańskiej) języków kaukaskich.
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
210 (2010)[1] | ||
| Pismo/alfabet |
brak piśmiennictwa | ||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| Status oficjalny | |||
| UNESCO | 3 zdecydowanie zagrożony↗ | ||
| Ethnologue | 6b zagrożony↗ | ||
| Kody języka | |||
| ISO 639-3 | akv | ||
| IETF | akv | ||
| Glottolog | akhv1239 | ||
| Ethnologue | akv | ||
| WALS | axv | ||
| SIL | AKV | ||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Język ten używany był według różnych szacunków od ok. 3,5 tys. osób (1990 r.) do nawet 6 tys., w osiedlu Achwach-Sztab (Isztapa) w południowym Dagestanie oraz sześciu innych, niewielkich wioskach w okolicy, a także w jednej wiosce (Achwach-Dere) na terenie Azerbejdżanu. Nazwa języka wywodzi się od nazwy największej wsi, w której zamieszkują użytkownicy języka.
W 2010 r. posługiwało się nim 210 osób[1]. W Azerbejdżanie wyszedł z użycia[1].
Język ten nie wykształcił piśmiennictwa[1]. Jest używany wyłącznie w sytuacjach nieformalnych, w domu, wśród znajomych. W charakterze języka literackiego i środka komunikacji międzygrupowej używany jest język awarski[1]. Jest zdecydowanie zagrożony wymarciem ze względu na dominację awarskiego i niewielką liczebność społeczności[2]. W powszechnym użyciu jest także język rosyjski, który jest wykorzystywany w edukacji[1].
Oba dialekty achwaskiego (północny i południowy) są na tyle od siebie odrębne, że ich użytkownicy porozumiewają się ze sobą w języku awarskim[3].
Studia nad językiem achwaskim zapoczątkował niemiecki kaukazolog Adolf Dirr (1867–1930), publikując w 1909 r. w Tbilisi Materiały dla badań dialektów i języków grupy ando-didojskiej (Материалы для изучения языков и наречий андо-дидойской группы), zawierające m.in. wybór tekstów achwaskich.
W języku achwaskim występują zapożyczenia leksykalne z arabskiego, awarskiego i rosyjskiego[3].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Akhvakh, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [zarchiwizowane z adresu 2019-06-06] (ang.).
- ↑ Salminen 2007 ↓, s. 235.
- ↑ a b The Akhvakhs [online], The Red Book of the Peoples of the Russian Empire [dostęp 2023-09-23] (ang.).
Bibliografia edytuj
- Tapani Salminen, Europe and North Asia, [w:] Christopher Moseley (red.), Encyclopedia of the World’s Endangered Languages, Abingdon–New York: Routledge, 2007, s. 211–282, DOI: 10.4324/9780203645659, ISBN 978-0-7007-1197-0, ISBN 978-0-203-64565-9, OCLC 47983733 (ang.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Bibliografia prac dotyczących języka achwaskiego. [dostęp 2013-07-04].
- Akhvakh. Endangered Languages Project. [dostęp 2023-09-23]. (ang.).