Język andyjski

Język andyjski (nazwa własna: КъIваннаб мицци) – jeden z niewielkich języków kaukaskich, używany przez Andyjczyków. Należy do języków andyjskich w zespole awaro-didojskim, tworzącym podgrupę wśród języków dagestańskich w grupie północno-wschodniej (nachsko-dagestańskiej) języków kaukaskich.

КъIваннаб мицци

Obszar	Federacja Rosyjska (Dagestan)
Liczba mówiących	ok. 20 tys.
Pismo/alfabet	brak piśmiennictwa
Klasyfikacja genetyczna
Języki kaukaskie Języki północno-wschodniokaukaskie Języki dagestańskie Zespół awaro-didojski Języki andyjskie Język andyjski
Status oficjalny
UNESCO	3 zdecydowanie zagrożony↗
Ethnologue	6b zagrożony↗
Kody języka
Kod ISO 639-3↗	ani
IETF	ani
Glottolog	andi1255
Ethnologue	ani
GOST 7.75–97	ахв 074
WALS	anx
SIL	ANI
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Dane mówiące o liczbie osób posługujących się tym językiem są bardzo rozbieżne i niepewne. Według statystyk w 1926 r. języka tego używało 7681 osób. W późniejszym czasie Andyjczycy uznawani byli za odłam Awarów i tak też zapisywani podczas kolejnych spisów powszechnych. Szacunki z roku 1993 mówiły o 10 tys. użytkowników języka, natomiast według spisu powszechnego, przeprowadzonego na terenie Federacji Rosyjskiej w 2000 r. liczba osób posługujących się tym językiem wynosiła 21 270. Wyniki tego spisu są kwestionowane, przypuszcza się, iż do Andyjczyków zaliczono także przedstawicieli kilku mniejszych wspólnot językowych (Botlichowie, Bagulalowie, Czamalalowie, Godoberowie i Tindowie). Porównanie danych statystycznych z różnych lat pozwala stwierdzić, iż za użytkowników andyjskiego zostali najprawdopodobniej uznani użytkownicy innych, drobniejszych języków kaukaskich, o ile, statystyki zostały przekłamane. Możliwe jest bowiem, iż w ciągu ostatnich lat doszło do pełnej asymilacji tych etnosów.

Językiem andyjskim posługuje się ludność w południowodagestańskich osiedlach Andi (od którego wywodzi się nazwa języka) oraz ośmiu innych dagestańskich wiosek.

Język ten nie wykształcił piśmiennictwa, aczkolwiek podejmuje się pewne próby jego zapisywania dla celów użytkowych. Sporadycznie ukazują się drobne druki, nieregularnie wychodzi jedna gazeta w języku andyjskim. Poza tymi, bardzo skromnymi próbami, języka andyjski jest używany wyłącznie w sytuacjach nieformalnych, w domu, wśród przyjaciół. W charakterze języka literackiego używany jest język awarski, jako największy język literacki Dagestanu. Niektórzy Andyjczycy znają także rosyjski, jako język urzędowy Federacji Rosyjskiej.

Andyjski jest językiem ergatywnym. Posiada bardzo skomplikowaną deklinację (ze względu na znaczną liczbę przypadków) i względnie prostą koniugację.

Studia nad językiem andyjskim zapoczątkował niemiecki kaukazolog Adolf Dirr (1867–1930), publikując w 1906 r. w Tbilisi pracę Krótka gramatyka języka andyjskiego z tekstami, słowniczkiem oraz rosyjskim indeksem (Краткий грамматический очерк андийского языка с текстами, сборником андийских слов и русским к нему указателем).

Alfabet

А а	Б б	В в	Г г	ГӀ гӀ	Гь гь	Гъ гъ	ГъӀ гъӀ	Д д	Е е
Ё ё	Ж ж	Жъ жъ	ЖъӀ жъӀ	З з	И и	Й й	К к	КӀ кӀ	Кь кь
Къ къ	КъӀ къӀ	Л л	ЛӀ лӀ	Ль ль	Лъ лъ	ЛъӀ лъӀ	М м	Н н	О о
П п	ПӀ пӀ	Р р	С с	Т т	ТӀ тӀ	У у	Ф ф	Х х	ХӀ хӀ
Хь хь	Хъ хъ	Ц ц	ЦӀ цӀ	ЦъӀ цъӀ	Ч ч	ЧӀ чӀ	ЧъӀ чъӀ	Ш ш	Щ щ
Ъ ъ	Ь ь	Ӏ	Э э	Ю ю	Я я

Linki zewnętrzne

• Bibliografia prac dotyczących języka andyjskiego. tooyoo.l.u-tokyo.ac.jp. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-06-23)].