Język jawajski

język austronezyjski

Język jawajski (jaw. Basa Jawa) – język z rodziny austronezyjskiej, którym posługuje się ok. 68 mln osób zamieszkujących zwłaszcza środkową i wschodnią część wyspy Jawa. Jego użytkownicy władają również indonezyjskim, który jest używany w urzędach i w handlu. W Indonezji język jawajski jest objęty statusem języka regionalnego[2]. Jest największym językiem austronezyjskim pod względem liczby rodowitych użykowników[2].

Basa Jawa
Obszar wyspa Jawa (Indonezja), Surinam, Nowa Kaledonia
Liczba mówiących ok. 68 mln (2015)[1]
Pismo/alfabet łacińskie, jawajskie
Klasyfikacja genetyczna
Status oficjalny
UNESCO 1 bezpieczny↗
Ethnologue 4 edukacyjny↗
Kody języka
Kod ISO 639-1↗ jv
Kod ISO 639-2↗ jav
Kod ISO 639-3↗ jav
IETF jv
Glottolog java1253, java1254
Ethnologue jav
GOST 7.75–97 ява 860
BPS 0088 3
WALS jav
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Wikipedia w języku jawajskim
Słownik języka jawajskiego
w Wikisłowniku
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.
Tekst w piśmie jawajskim

Posługuje się nim 40% mieszkańców Indonezji[2]. Jest szerzony za pośrednictwem systemu edukacji i mediów, ale współistnieje z narodowym językiem indonezyjskim, przypuszczalnie wpływającym na jego żywotność[2]. Dzieli się na szereg zróżnicowanych dialektów, przy czym dialekt kejawen, wywodzący się z historycznych ośrodków kultury jawajskiej (miast Surakarta i Yogyakarta), pełni funkcję języka standardowego[2].

Język jawajski Surinamu uległ znacznym zmianom w stosunku do języka wyjściowego. Serwis Ethnologue traktuje go jako odrębny język[3].

GramatykaEdytuj

RzeczownikEdytuj

  • Rzeczowniki są zasadniczo nieodmienne, zaimki dzierżawcze często są doczepiane do rzeczownika, np. anak „córka”, anakku „moja córka”
  • W liczbie mnogiej rzeczownik ulega podwojeniu: anak-anakku „moje córki”

PrzymiotnikEdytuj

  • Przymiotniki są nieodmienne, stawia się je po określanym rzeczowniku np. mobil gedhe „duży samochód”

CzasownikEdytuj

  • Czasowniki nie odmieniają się przez osoby, np. aku ngomong „mówię”, kowe ngomong „mówisz”, dheweke ngomong „mówi” itd.
  • Czasownik jest nieodmienny, np. aku ngomong „mówię”, aku ngomong „mówiłem”, lecz w czasie przyszłym poprzedzony jest partykułą arep: aku arep ngomong „powiem”

SkładniaEdytuj

Szyk zdania w języku jawajskim należy do typu SVO, czyli jest podobny do polskiego: Aku kadang-kadang moco buku „Czasami czytam książki”.

SłownictwoEdytuj

Język jawajski posiada trzy warianty społeczne (ang. speech levels), cechujące się przede wszystkim różnicami w słownictwie:

  • ngoko – język prosty, codzienny, znany przez większą część społeczeństwa
  • krama – język formalny, używany w sytuacjach oficjalnych
  • madya – forma pośrednia, uprzejma, używana np. w rozmowie z nieznajomymi. Przykłady:

UWAGA: W poniższej tabelce można kliknąć symbol przy nazwie odmiany by zmienić kolejność haseł.

Język polski Ngoko Kromo Język indonezyjski
Jak się masz? Piyé kabaré? Pripun wartanipun panjenengan? Apa kabar? lub Bagaimana kabar Anda?
Dobrze, a ty? Aku apik waé, piyé awakmu/sampèyan? Kula saé kémawòn, pripun kalian panjenengan? Saya baik-baik saja, bagaimana dengan Anda?
Jak masz na imię? Sapa jenengmu? Sinten asmanipun panjengenan? Siapa nama Anda?
Mam na imię John. Jenengku Jòhn Nami kula Jòhn Nama saya John
Dziękuję Suwun/Matur nuwun Matur sembah nuwun Terima kasih
Czego się napijesz? Kowé arep ngombé apa? Panjenengan kersa ngunjuk punapa? Anda mau minum apa?
Chcę się napić kawy. Aku arep ngombé kòpi waé, Mas/Pak! Kula badhé ngunjuk kòpi kémawòn, Pak! Saya ingin minum segelas kopi, Pak!

LiczebnikiEdytuj

Odmiana 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Język starojawajski sa rwa telu pat lima enem pitu walu sanga sapuluh
Kawi eka dwi tri catur panca sad sapta asta nawa dasa
Krama setunggal kalih tiga sekawan gangsal enem pitu wolu sanga sedasa
Ngoko siji loro telu papat lima enem pitu wolu sanga sepuluh

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig, Javanese, [w:] Ethnologue [online], wyd. 22, Dallas, Texas: SIL International, 2019 [zarchiwizowane z adresu 2019-04-04] (ang.).???
  2. ↑ a b c d e Michael P. Oakes, Javanese, [w:] Bernard Comrie, The World's Major Languages, Routledge, 2009, s. 819, ISBN 978-1-134-26156-7 (ang.).
  3. ↑ David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig, Javanese, Suriname, [w:] Ethnologue [online], wyd. 22, Dallas, Texas: SIL International, 2019 [zarchiwizowane z adresu 2019-06-02] (ang.).???

Linki zewnętrzneEdytuj

  Zobacz hasło jawajski w Wikisłowniku
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Język_jawajski&oldid=62270573”