Język jawajski
Język jawajski (Basa Jawa, Basa Jawi) – język z rodziny języków austronezyjskich, którym posługuje się około 85 mln osób zamieszkujących zwłaszcza środkową i wschodnią część wyspy Jawa.
| ||
| Obszar | wyspa Jawa (Indonezja), Surinam, Nowa Kaledonia | |
| Liczba mówiących | 85 milionów[1] | |
| Klasyfikacja genetyczna | Języki austronezyjskie Języki malajsko-polinezyjskie Język jawajski | |
| Pismo/alfabet | łacińskie, jawajskie | |
| Status oficjalny | ||
|---|---|---|
| UNESCO | 1 bezpieczny↗ | |
| Ethnologue | 4 edukacyjny↗ | |
| Kody języka | ||
| Kod ISO 639-1↗, ISO 639-1 | jv | |
| Kod ISO 639-2↗, ISO 639-2 | jav | |
| Kod ISO 639-3↗ | jav | |
| IETF | jv | |
| Glottolog | java1253, java1254 | |
| Ethnologue | jav | |
| GOST 7.75–97 | ява 860 | |
| BPS | 0088 3 | |
| WALS | jav | |
| W Wikipedii | ||
| Zobacz też: język, języki świata | ||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | ||
Język jawajski jest stosunkowo blisko spokrewniony z językami indonezyjskim i malajskim. Niemal wszyscy użytkownicy jawajskiego posługują się również indonezyjskim, który jest powszechnie używany w urzędach i w handlu.
Język kreolski oparty na jawajskim, używany w Surinamie, uległ wielu zmianom w stosunku do języka wyjściowego i traktowany jest jako odrębny język[2].
Spis treści
GramatykaEdytuj
RzeczownikEdytuj
- Rzeczowniki są zasadniczo nieodmienne, zaimki dzierżawcze często są doczepiane do rzeczownika, np. anak "córka", anakku "moja córka"
- W liczbie mnogiej rzeczownik ulega podwojeniu: anak-anakku "moje córki"
PrzymiotnikEdytuj
- Przymiotniki są nieodmienne, stawia się je po określanym rzeczowniku np. mobil gedhe "duży samochód"
CzasownikEdytuj
- Czasowniki nie odmieniają się przez osoby, np. aku ngomong "mówię", kowe ngomong "mówisz", dheweke ngomong "mówi" itd.
- Czasownik jest nieodmienny, np. aku ngomong "mówię", aku ngomong "mówiłem", lecz w czasie przyszłym poprzedzony jest partykułą arep: aku arep ngomong "powiem"
SkładniaEdytuj
Szyk zdania w języku jawajskim należy do typu SVO, czyli jest podobny do polskiego: Aku kadang-kadang moco buku "Ja niekiedy czytam książkę".
SłownictwoEdytuj
Język jawajski posiada trzy warianty społeczne (ang. speech levels), cechujące się przede wszystkim różnicami w słownictwie:
- ngoko - język prosty, codzienny, znany przez większą część społeczeństwa
- krama - język formalny, używany w sytuacjach oficjalnych
- madya - forma pośrednia, uprzejma, używana np. w rozmowie z nieznajomymi. Przykłady:
UWAGA: W poniższej tabelce można kliknąć symbol przy nazwie odmiany by zmienić kolejność haseł.
| Język polski | Ngoko | Kromo | Język indonezyjski |
|---|---|---|---|
| Jak się masz? | Piyé kabaré? | Pripun wartanipun panjenengan? | Apa kabar? lub Bagaimana kabar Anda? |
| Dobrze, a ty? | Aku apik waé, piyé awakmu/sampèyan? | Kula saé kémawòn, pripun kalian panjenengan? | Saya baik-baik saja, bagaimana dengan Anda? |
| Jak masz na imię? | Sapa jenengmu? | Sinten asmanipun panjengenan? | Siapa nama Anda? |
| Mam na imię John. | Jenengku Jòhn | Nami kula Jòhn | Nama saya John |
| Dziękuję | Suwun/Matur nuwun | Matur sembah nuwun | Terima kasih |
| Czego się napijesz? | Kowé arep ngombé apa? | Panjenengan kersa ngunjuk punapa? | Anda mau minum apa? |
| Chcę się napić kawy. | Aku arep ngombé kòpi waé, Mas/Pak! | 'Kula badhé ngunjuk kòpi kémawòn, Pak! | Saya ingin minum segelas kopi, Pak! |
LiczebnikiEdytuj
| Odmiana | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Język starojawajski | sa | rwa | telu | pat | lima | enem | pitu | walu | sanga | sapuluh |
| Kawi | eka | dwi | tri | catur | panca | sad | sapta | asta | nawa | dasa |
| Krama | setunggal | kalih | tiga | sekawan | gangsal | enem | pitu | wolu | sanga | sedasa |
| Ngoko | siji | loro | telu | papat | lima | enem | pitu | wolu | sanga | sepuluh |
