Język madurski
Język madurski (Basa Mathura) − język austronezyjski używany na wyspie Madura oraz we wschodniej części Jawy. Posługują się nim Madurowie. Według danych z 2000 roku ma 6,8 mln użytkowników[1].
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
ok. 6,8 mln (2000) | ||
| Pismo/alfabet | |||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| |||
| Status oficjalny | |||
| Ethnologue | 5 rozwojowy↗ | ||
| Kody języka | |||
| ISO 639-2 | mad | ||
| ISO 639-3 | mad | ||
| IETF | mad | ||
| Glottolog | nucl1460 | ||
| Ethnologue | mad | ||
| GOST 7.75–97 | мад 411 | ||
| BPS | 0091 4 | ||
| WALS | mdr | ||
| SIL | mad | ||
| Występowanie | |||
 Języki Jawy i okolic. Madurski oznaczony na zielono. | |||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Jest dość rozdrobniony dialektalnie, wyróżnia się trzy główne dialekty: zachodni (bawean i bangkalan), centralny (pamekasan i sampang) i wschodni (sumenep i sapudi). Wariant sumenep pełni funkcję języka standardowego, służąc jako język mediów i edukacji[2]. Dodatkowe dialekty występują na Jawie[3]. Odmiana wysp Kangean jest słabo zrozumiała dla użytkowników dialektu wschodniego[2]. Bywa rozpatrywana jako odrębny język[4][5]. Użytkownicy odmiany bawean mają odrębną tożsamość językową[1].
Jego użytkownicy zamieszkują także pobliskie wyspy regionu (Bawean, Sapudi) oraz indonezyjską część Borneo (Kalimantan)[2]. Ludność madurska jest obecna również w Singapurze[1].
Wśród Madurów w użyciu są też języki indonezyjski i jawajski[1]. W madurskim występują zapożyczenia z malajskiego, jawajskiego, arabskiego, niderlandzkiego i innych języków[3]. W dialekcie bangkalan szczególnie silnie zaznaczyły się wpływy języka indonezyjskiego[1].
W madurskim, podobnie jak w pobliskich językach, istnieją hierarchiczne poziomy mowy, których użycie jest zależne od statusu rozmówców (kasar, tengnga’an i alos)[6]. Na leksykę wysoką składają się w przeważającej mierze pożyczki jawajskie[3].
W przeszłości zapisywany był pismem jawajskim, od pierwszych liter zwanym hanacaraka. Obecnie stosuje się alfabet łaciński[7]. Jest nauczany w szkołach podstawowych[1].
Istnieje wiele publikacji poświęconych temu językowi, choć ogólnie poświęcono mu mniej uwagi niż pozostałym językom regionu. W okresie holenderskim badaniem języka madurskiego zajmował się H.N. Kiliaan, autor opracowania gramatycznego (1897, 1911) i dwuczęściowego słownika madursko-holenderskiego (1904/05)[8].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f M. Paul Lewis, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Madura, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 19, Dallas: SIL International, 2016 [dostęp 2020-02-20] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-03] (ang.).
- ↑ a b c Clynes 1995 ↓, s. 485.
- ↑ a b c Clynes 1995 ↓, s. 486.
- ↑ David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Kangean, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [dostęp 2021-08-30] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-06] (ang.).
- ↑ Sebastian Nordhoff, Harald Hammarström, Robert Forkel, Martin Haspelmath: Madurese. Glottolog 2.2. [dostęp 2014-04-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-05)]. (ang.).
- ↑ Davies 2010 ↓, s. 4, 473.
- ↑ Nothofer 2009 ↓, s. 673.
- ↑ Davies 2010 ↓, s. 6.
Bibliografia edytuj
- Alfred F. Majewicz, Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 (pol.).
- Adrian Clynes, Madurese, [w:] Darrell T. Tryon (red.), Comparative Austronesian Dictionary: An Introduction to Austronesian Studies, Berlin–New York: Walter de Gruyter, 1995 (Trends in Linguistics. Documentation 10), s. 485–494, DOI: 10.1515/9783110884012.1.485, ISBN 978-3-11-088401-2, OCLC 868970232 [dostęp 2021-08-30] (ang.).
- William D. Davies, A Grammar of Madurese, Berlin–New York: Walter de Gruyter, 2010 (Mouton Grammar Library 50), DOI: 10.1515/9783110224443, ISBN 978-3-11-022444-3, OCLC 665843209 [dostęp 2023-09-16] (ang.).
- Bernd Nothofer, Madurese, [w:] E.K. Brown, Sarah Ogilvie (red.), Concise Encyclopedia of Languages of the World, Amsterdam: Elsevier, 2009, s. 672–674, ISBN 978-0-08-087774-7, ISBN 978-0-08-087775-4, OCLC 318247422 (ang.).