Język mewari
Język mewari (मेवाड़ी) – język używany we wschodniej części indyjskiego stanu Radżastan (zwłaszcza miasta Udaipur i Chittaurgarh). Stanowi jeden z głównych języków składających się na tzw. makrojęzyk radżastani (według nomenklatury serwisu Ethnologue).
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
ok. 4 mln (2011) | ||
| Pismo/alfabet | |||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| |||
| Status oficjalny | |||
| Ethnologue | 5 rozwojowy↗ | ||
| Kody języka | |||
| ISO 639-2 | raj | ||
| ISO 639-3 | mtr | ||
| IETF | mtr | ||
| Glottolog | mewa1249 | ||
| Ethnologue | mtr | ||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Według danych z 2011 r. posługuje się nim ponad 4 mln ludzi[1].
System fonologiczny edytuj
Język mewari posiada 31 spółgłosek, 10 samogłosek i 2 dyftongi. Typowe dla tego języka jest zastąpienie zębowych spółgłosek szczelinowych przez zwarcie krtaniowe na początku i w środku wyrazu.
Morfologia edytuj
Marwari posiada dwie liczby, pojedynczą i mnogą, dwa rodzaje – męski i żeński oraz trzy przypadki – prosty, zależny i wołacz. System przypadków został w dużym stopniu zastąpiony przez postpozycje.
Czasownik – odmienia się przez 3 czasy: teraźniejszy, przeszły i przyszły, oraz 4 tryby. Występują 3 rodzaje imiesłowów: teraźniejszy, przeszły i dokonany.
Składnia edytuj
Podobnie jak inne języki indoaryjskie, mewari jest językiem typu SOV (czasownik występuje na końcu zdania)
Słownictwo edytuj
Mewari wykazuje od 50 do 70% podobieństwa leksykalnego w stosunku do innych języków zaliczanych do makrojęzyka radżastani.
Dialekty edytuj
Główne dialekty: gorawati, sarwari, khairari. Podobieństwo między dialektami 70-80% (za Ethnologue).
Przykłady zdań (potoczne mewari) edytuj
- Ae, tu kayi karirio he „Co robisz?”
- Tamein hu kaririya ho „Co Pan/Pani robi?”
- Baayaji kathe gaya he „Gdzie poszedł ojciec?”
- Katra waji riya he „Która godzina?”
- Ka shah „Jak leci?”
- Hu thai rayo he „Co się dzieje?”
- Kai ni „Nic”
- Hu thiyo „Co się stało?”
- Tamein jamya „Czy Pan/Pani już jadł/a?”
- Kai khaado „Czy już jadłeś?”
- Gaadi aaje dus waje aawega „Autobus/pociąg/samochód przyjedzie dzisiaj o dziesiątej”
- Tamein hu kai riya, samajh ni padti „Nie rozumiem nic z tego, co Pan/Pani mówi”
- Kaale apne waage jawanga „Jutro pojedziemy do Waage”
- Kiyan jai riya? „Gdzie Pan/pani idzie/jedzie?”
- Mane tu ghani acchi laage „Bardzo mi się podobasz' (powiedziane do kobiety)
System pisma edytuj
Aktualnie do zapisu mewari używa się alfabetu dewanagari. W przeszłości posługiwano się również dwoma innymi rodzajami pisma.
Status prawny edytuj
W chwili obecnej władze stanowe uznają za język jedynie język radżastani jako całość.
Przypisy edytuj
- ↑ David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Mewari, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [zarchiwizowane z adresu 2019-06-05] (ang.).
Bibliografia edytuj
- Alfred F. Majewicz, Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 (pol.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Mewari, [w:] Ethnologue: Languages of the World, Dallas: SIL International [dostęp 2009-02-07] (ang.).