Język wietnamski
Język wietnamski (wiet. tiếng Việt, tiếng Việt Nam lub Việt ngữ) – narodowy i oficjalny język Wietnamu. Jest językiem ojczystym Wietnamczyków (người Việt), stanowiących ok. 87% populacji tego kraju, oraz ok. dwóch milionów wietnamskich emigrantów. Jako drugi język używany jest przez mniejszości narodowe Wietnamu.
Obszar |
Wietnam, Laos, Kambodża i diaspory Wietnamczyków m.in. w USA | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Liczba mówiących |
70 mln[1] | ||||||
Pismo/alfabet |
łacińskie (alfabet wietnamski), dawniej chữ nôm | ||||||
Klasyfikacja genetyczna | |||||||
| |||||||
Status oficjalny | |||||||
język urzędowy | Wietnam | ||||||
UNESCO | 1 bezpieczny↗ | ||||||
Ethnologue | 1 narodowy↗ | ||||||
Kody języka | |||||||
ISO 639-1 | vi | ||||||
ISO 639-2 | vie | ||||||
ISO 639-3 | vie | ||||||
IETF | vi | ||||||
Glottolog | viet1252 | ||||||
Ethnologue | vie | ||||||
GOST 7.75–97 | вье 140 | ||||||
Linguist List | vie | ||||||
WALS | vie | ||||||
SIL | VIE | ||||||
Występowanie | |||||||
W Wikipedii | |||||||
| |||||||
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. |
Język wietnamski zawiera wiele zapożyczeń z chińskiego i pierwotnie zapisywany był za pomocą znaków chińskich[2]. Z punktu widzenia klasyfikacji genetycznej jest jednak przedstawicielem rodziny języków austroazjatyckich, podczas gdy chiński należy do rodziny sinotybetańskiej[3][4]. Wietnamski ma największą liczbę użytkowników spośród języków austroazjatyckich[5]. Podobnie jak chiński, jest językiem tonalnym, izolującym i analitycznym.
Dialekty
edytujIstnieją trzy główne dialekty języka wietnamskiego: północny (Hanoi), centralny (dawna stolica cesarska Huế) oraz południowy (Ho Chi Minh, dawniej Sajgon). Użytkownicy dialektów bez trudu rozumieją się wzajemnie. Różnice między nimi dotyczą zwłaszcza wymowy, w niektórych przypadkach występują także różnice w słownictwie. Praktycznie nie ma różnic w gramatyce i ortografii. Język standardowy oparty jest na dialektach północnych.
Gramatyka
edytujWietnamski jest językiem izolującym, o szyku zdania SVO (podmiot-orzeczenie-dopełnienie).
Słownictwo
edytujPoza wielką liczbą dawnych zapożyczeń chińskich, język wietnamski przejął w okresie kolonialnym pewną liczbę wyrazów z języka francuskiego[6]. Ich zapis jest fonetyczny, dostosowany do zasad ortografii wietnamskiej:
- sơ-mi – chemise
- cà vạt – cravate
- măng tô – manteau
- bành tô – paletot
- sô cô la – chocolat
- bích quy – biscuit
- bia – bière
- an-ten – antenne
- đầm – dâme
- cà phê – café
- pho mát – fromage
- xi nê – cinéma
- ban công – balcon
- các đăng – cardan
- ô tô – auto
- ghi đông – guidon
- bu lông – boulon
- búp-bê – poupée
- xà bông – savon
- áp phích – affiche
- gá – gare
Alfabet wietnamski
edytujObecnie język wietnamski zapisywany jest za pomocą alfabetu łacińskiego, z dużą liczbą znaków diakrytycznych. Ze względu na to, że jest to język tonalny, przy każdej literze oznaczającej samogłoskę może dodatkowo wystąpić jeden z pięciu znaków tonalnych.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Vietnamese, [w:] Ethnologue: Languages of the World, Dallas: SIL International [dostęp 2009-11-30] (ang.).
- ↑ An Introduction to Vietnam, wyd. 4, Saigon: The Vietnam Council on Foreign Relations, 1970, s. 47 [dostęp 2023-03-23] (ang.).
- ↑ N.J. Enfield , Mainland Southeast Asian Languages: A Concise Typological Introduction, Cambridge: Cambridge University Press, 2019, s. 73, DOI: 10.1017/9781139019552, ISBN 978-0-521-76544-2, OCLC 1078649008 [dostęp 2023-03-23] (ang.).
- ↑ Eva Hung , Judy Wakabayashi (red.), Asian Translation Traditions, Abingdon–New York: Routledge, 2014, s. 21, DOI: 10.4324/9781315759876, ISBN 978-1-900650-78-6, OCLC 885457355 [dostęp 2023-03-23] (ang.).
- ↑ Asya Pereltsvaig , Languages of the World: An Introduction, wyd. 2, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 224, DOI: 10.1017/9781316758854, ISBN 978-1-107-17114-5 [dostęp 2023-01-04] (ang.).
- ↑ Asya Pereltsvaig , Languages of the World: An Introduction, Cambridge: Cambridge University Press, 2012, s. 135, ISBN 978-1-107-00278-4, OCLC 756913021 [dostęp 2023-02-26] (ang.).
Bibliografia
edytuj- Alfred F. Majewicz, Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 (pol.).
- Teresa Halik, Hoang Thu Oanh: Język wietnamski. Warszawa: DIALOG, 2009. ISBN 978-83-89899-99-6.
- Monika Heyder: Język wietnamski – rozmówki. Assimil, 2008. ISBN 978-83-89876-42-3.
- Laurence E. Thompson: A Vietnamese reference grammar. Seattle/Honolulu: University of Washington Press/University of Hawaii Press, 1991. (ang.). (Wersja online).
Linki zewnętrzne
edytuj- Vietnamese, [w:] Ethnologue: Languages of the World, Dallas: SIL International [dostęp 2009-11-30] (ang.).