Język wietnamski
Język wietnamski (wiet. tiếng Việt, tiếng Việt Nam lub Việt ngữ) – narodowy i oficjalny język Wietnamu. Wietnamski jest językiem ojczystym Wietnamczyków (người Việt), stanowiących ok. 87% populacji tego kraju, oraz ok. dwóch milionów wietnamskich emigrantów. Jako drugi język używany jest przez mniejszości narodowe Wietnamu.
| |||||||
| Obszar | Wietnam, Laos, Kambodża i diaspory Wietnamczyków m.in. w USA | ||||||
| Liczba mówiących | 70 milionów[1] | ||||||
| Pismo/alfabet | alfabet wietnamski, dawniej Chữ nôm | ||||||
| Klasyfikacja genetyczna | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
| Status oficjalny | |||||||
| język urzędowy |  Wietnam
| ||||||
| UNESCO | 1 bezpieczny↗ | ||||||
| Ethnologue | 1 narodowy↗ | ||||||
| Kody języka | |||||||
| Kod ISO 639-1↗, ISO 639-1 | vi | ||||||
| Kod ISO 639-2↗, ISO 639-2 | vie | ||||||
| Kod ISO 639-3↗ | vie | ||||||
| IETF | vi | ||||||
| Glottolog | viet1252 | ||||||
| Ethnologue | vie | ||||||
| GOST 7.75–97 | вье 140 | ||||||
| WALS | vie | ||||||
| SIL | VIE | ||||||
| Występowanie | |||||||
| |||||||
| W Wikipedii | |||||||
| |||||||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||||||
Choć język wietnamski ma wiele zapożyczeń z chińskiego i pierwotnie zapisywany był za pomocą znaków chińskich, przez językoznawców zaliczany jest do rodziny języków austroazjatyckich (podczas gdy chiński należy do rodziny sinotybetańskiej). W tej grupie język wietnamski wyróżnia się największą liczbą użytkowników. Jest, tak jak chiński, językiem tonalnym, izolującym i analitycznym.
DialektyEdytuj
Istnieją trzy główne dialekty języka wietnamskiego: północny (Hanoi), centralny (dawna stolica cesarska Huế) oraz południowy (Ho Chi Minh, dawniej Sajgon). Użytkownicy dialektów bez trudu rozumieją się wzajemnie. Różnice między nimi dotyczą zwłaszcza wymowy, w niektórych przypadkach występują także różnice w słownictwie. Praktycznie nie ma różnic w gramatyce i ortografii. Język standardowy oparty jest na dialektach północnych.
GramatykaEdytuj
Wietnamski jest językiem izolującym, o szyku zdania SVO (podmiot-orzeczenie-dopełnienie).
SłownictwoEdytuj
Poza wielką ilością dawnych zapożyczeń chińskich, język wietnamski przejął w okresie kolonialnym pewną liczbę wyrazów z języka francuskiego, jednak ich zapis jest fonetyczny, zgodnie z zasadami ortografii wietnamskiej:
- sơ-mi – chemise
- cà vạt – cravate
- măng tô – manteau
- bành tô – paletot
- sô cô la – chocolat
- bích quy – biscuit
- bia – bière
- an-ten – antenne
- đầm – dâme
- cà phê – café
- pho mát – fromage
- xi nê – cinéma
- ban công – balcon
- các đăng – cardan
- ô tô – auto
- ghi đông – guidon
- bu lông – boulon
- búp-bê – poupée
- xà bông – savon
- áp phích – affiche
- gá – gare
Alfabet wietnamskiEdytuj
Obecnie język wietnamski zapisywany jest za pomocą alfabetu łacińskiego, z dużą liczbą znaków diakrytycznych. Ze względu na to, że jest to język tonalny, przy każdej literze oznaczającej samogłoskę może dodatkowo wystąpić jeden z pięciu znaków tonalnych.
PrzypisyEdytuj
BibliografiaEdytuj
- Majewicz, Alfred F., Języki świata i ich klasyfikacja, PWN, Warszawa, 1989, ISBN 83-01-08163-5
- Halik, Teresa, Hoang Thu Oanh: Język wietnamski, DIALOG, Warszawa 2009, ISBN 83-89899-99-6
- Monika Heyder, Język wietnamski - rozmówki Assimil ISBN 978-83-89876-42-3
- Thompson, Laurence E. (1991). A Vietnamese reference grammar. Seattle: University of Washington Press. Honolulu: University of Hawaii Press. (Wersja online: [1])