Język wietnamski

najpopularniejszy język austroazjatycki

Język wietnamski (wiet. tiếng Việt, tiếng Việt Nam lub Việt ngữ) – narodowy i oficjalny język Wietnamu. Jest językiem ojczystym Wietnamczyków (người Việt), stanowiących ok. 87% populacji tego kraju, oraz ok. dwóch milionów wietnamskich emigrantów. Jako drugi język używany jest przez mniejszości narodowe Wietnamu.

tiếng Việt
Obszar

Wietnam, Laos, Kambodża i diaspory Wietnamczyków m.in. w USA

Liczba mówiących

70 mln[1]

Pismo/alfabet

łacińskie (alfabet wietnamski), dawniej chữ nôm

Klasyfikacja genetyczna
Status oficjalny
język urzędowy  Wietnam
UNESCO 1 bezpieczny
Ethnologue 1 narodowy
Kody języka
ISO 639-1 vi
ISO 639-2 vie
ISO 639-3 vie
IETF vi
Glottolog viet1252
Ethnologue vie
GOST 7.75–97 вье 140
Linguist List vie
WALS vie
SIL VIE
Występowanie
Ilustracja
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Wikipedia w języku wietnamskim
Słownik języka wietnamskiego
w Wikisłowniku
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.
Schemat tonów w języku wietnamskim
Porównanie języka wietnamskiego, chińskiego, japońskiego i koreańskiego

Język wietnamski zawiera wiele zapożyczeń z chińskiego i pierwotnie zapisywany był za pomocą znaków chińskich[2]. Z punktu widzenia klasyfikacji genetycznej jest jednak przedstawicielem rodziny języków austroazjatyckich, podczas gdy chiński należy do rodziny sinotybetańskiej[3][4]. Wietnamski ma największą liczbę użytkowników spośród języków austroazjatyckich[5]. Podobnie jak chiński, jest językiem tonalnym, izolującym i analitycznym.

Dialekty

edytuj

Istnieją trzy główne dialekty języka wietnamskiego: północny (Hanoi), centralny (dawna stolica cesarska Huế) oraz południowy (Ho Chi Minh, dawniej Sajgon). Użytkownicy dialektów bez trudu rozumieją się wzajemnie. Różnice między nimi dotyczą zwłaszcza wymowy, w niektórych przypadkach występują także różnice w słownictwie. Praktycznie nie ma różnic w gramatyce i ortografii. Język standardowy oparty jest na dialektach północnych.

Gramatyka

edytuj

Wietnamski jest językiem izolującym, o szyku zdania SVO (podmiot-orzeczenie-dopełnienie).

Słownictwo

edytuj

Poza wielką liczbą dawnych zapożyczeń chińskich, język wietnamski przejął w okresie kolonialnym pewną liczbę wyrazów z języka francuskiego[6]. Ich zapis jest fonetyczny, dostosowany do zasad ortografii wietnamskiej:

  • sơ-mi – chemise
  • cà vạt – cravate
  • măng tô – manteau
  • bành tô – paletot
  • sô cô la – chocolat
  • bích quy – biscuit
  • bia – bière
  • an-ten – antenne
  • đầm – dâme
  • cà phê – café
  • pho mát – fromage
  • xi nê – cinéma
  • ban công – balcon
  • các đăng – cardan
  • ô tô – auto
  • ghi đông – guidon
  • bu lông – boulon
  • búp-bê – poupée
  • xà bông – savon
  • áp phích – affiche
  • gá – gare

Alfabet wietnamski

edytuj
Osobny artykuł: Alfabet wietnamski.

Obecnie język wietnamski zapisywany jest za pomocą alfabetu łacińskiego, z dużą liczbą znaków diakrytycznych. Ze względu na to, że jest to język tonalny, przy każdej literze oznaczającej samogłoskę może dodatkowo wystąpić jeden z pięciu znaków tonalnych.

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Vietnamese, [w:] Ethnologue: Languages of the World, Dallas: SIL International [dostęp 2009-11-30] (ang.).
  2. An Introduction to Vietnam, wyd. 4, Saigon: The Vietnam Council on Foreign Relations, 1970, s. 47 [dostęp 2023-03-23] (ang.).
  3. N.J. Enfield, Mainland Southeast Asian Languages: A Concise Typological Introduction, Cambridge: Cambridge University Press, 2019, s. 73, DOI10.1017/9781139019552, ISBN 978-0-521-76544-2, OCLC 1078649008 [dostęp 2023-03-23] (ang.).
  4. Eva Hung, Judy Wakabayashi (red.), Asian Translation Traditions, Abingdon–New York: Routledge, 2014, s. 21, DOI10.4324/9781315759876, ISBN 978-1-900650-78-6, OCLC 885457355 [dostęp 2023-03-23] (ang.).
  5. Asya Pereltsvaig, Languages of the World: An Introduction, wyd. 2, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 224, DOI10.1017/9781316758854, ISBN 978-1-107-17114-5 [dostęp 2023-01-04] (ang.).
  6. Asya Pereltsvaig, Languages of the World: An Introduction, Cambridge: Cambridge University Press, 2012, s. 135, ISBN 978-1-107-00278-4, OCLC 756913021 [dostęp 2023-02-26] (ang.).

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj