Języki północnogermańskie

Języki północnogermańskie
Obszar	Europa Północna
Klasyfikacja genetyczna	języki indoeuropejskie języki germańskie języki północnogermańskie; ;
Prajęzyk	język pranordyjski
Podział	• języki wschodnioskandynawskie; • języki zachodnioskandynawskie
Kody rodziny językowej
ISO 639-5	gmq
Glottolog	nort3160
	Występowanie
	; duński norweski szwedzki farerski islandzki norn † grenlandzki (germański) †
	Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unicode.

Języki północnogermańskie (języki nordyjskie, nordyckie, skandynawskie) – północna grupa języków germańskich, którymi posługuje się blisko 18 mln ludzi zamieszkujących kraje skandynawskie i Islandię.

Zespół języków północnogermańskich jest jednym z trzech głównych zespołów języków germańskich, obok wschodnio- i zachodniogermańskich. W okresie między 400 p.n.e. a 100 p.n.e. doszło do rozróżnienia dwóch podstawowych gałęzi: wschodnionordyjskiej (później duński i szwedzki) i zachodnionordyjskiej (później norweski, farerski i islandzki). Znaczące zróżnicowanie w ramach dialektów germańskich używanych w Skandynawii nastąpiło około 800 r. n.e.

W pierwszej połowie I tysiąclecia n.e. ludy skandynawskie nawiązały kontakty handlowe z Imperium Rzymskim – tą drogą dotarło do Skandynawii pismo runiczne, które powstało w oparciu o wzory pisma antycznego, prawdopodobnie jednego z plemion północnoitalskich. W epoce wikingów pismo runiczne, składające się dotychczas z 24 znaków, uproszczono do 16 znaków. Najstarsze runiczne zapisy w języku północnogermańskim pochodzą z III w. Charakterystyczny kształt alfabetu runicznego zwanego fuþarkiem (od pierwszych sześciu liter: f – u – þ – a – r – k) doskonale nadawał się do rzeźbienia w drewnie czy kamieniu. Umożliwiał on przekazywanie krótkich informacji, dokonywanie zapisów i notatek. W okresie średniowiecznym stał się on głównym pismem użytkowym, stosowanym głównie przez warstwy mniej wykształcone.

Współczesny zasięg języków nordyckich (Islandia, Wyspy Owcze, Półwysep Jutlandzki, wyspy duńskie, Półwysep Skandynawski, zachodnie wybrzeże Finlandii – wśród fińskich Szwedów, Wyspy Alandzkie, a przed II wojną światową także północno-zachodnie wybrzeże Estonii – wśród estońskich Szwedów) jest mniejszy niż w okresie średniowiecznym. Posługiwano się nimi bowiem we francuskiej Normandii (do 1000 roku), w północno-wschodniej Anglii (do 1100), na Orkadach (do 1700), na Szetlandach (do 1750) i Hebrydach (do 1400), w Irlandii (do 1250), na wyspie Man (do 1450), na Grenlandii (staronordyjski do 1450, obecnie znowu duński), w Nowogrodzie (do 1300) i na Rusi Kijowskiej (do 1050).