Jałowęsy
Jałowęsy – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie opatowskim, w gminie Opatów[4][5].
wieś | |
Miejscowość na mapie gminy Opatów | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (2021) |
362[2] |
Strefa numeracyjna |
15 |
Kod pocztowy |
27-500[3] |
Tablice rejestracyjne |
TOP |
SIMC |
0801326[4] |
Położenie na mapie gminy Opatów | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego | |
Położenie na mapie powiatu opatowskiego | |
50°48′26″N 21°21′55″E/50,807222 21,365278[1] |
Prywatna wieś szlachecka Jałowąsy położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie sandomierskim województwa sandomierskiego[6]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnobrzeskiego.
Etymologia nazwy wsi
edytujNa przestrzeni wieków nazwa wsi ewoluowała. W materiałach źródłowych, poza wspomnianymi, można znaleźć takie nazwy jak: Jalowansz, Jalowansi, Jałowansy, Jalowąssy, Ialowązy, a nawet Yallowassy czy Jałowęty. Nazwa wsi pochodzi od nazwy osobowej Jałowąs, czyli imienia mężczyzny mającego rzadki zarost twarzy lub pozbawionego go w ogóle[7][8].
Części wsi
edytujSIMC | Nazwa | Rodzaj |
---|---|---|
0801332 | Karsy | część wsi |
0801349 | Kolonie | część wsi |
0801355 | Rudki | część wsi |
0801361 | Wrzosy | część wsi |
Historia
edytujPierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z 1328 r. Wówczas wieś nazywała się Ialovans i wchodziła w skład włości biskupów lubuskich. Według Jana Długosza w XV w. wieś składała się z 21 łanów ziemi, w tym 2 sołtysich. Miejscowi kmiecie oddawali biskupowi dziesięcinę w wysokości do 20 grzywien. Była tu także karczma. W 1578 r. w źródłach pojawiła się nazwa Ialowaszy. Rejestr poborowy powiatu sandomierskiego z 1629 r. wskazuje, że ówczesnym właścicielem wsi był Władysław Dominik Zasławski-Ostrogski. W 1827 r. wieś liczyła 27 domostw. Pod koniec XIX w. dobra Jałowęs składały się z folwarku Jałowęsy i Karsy. Wieś liczyła 48 domostw.
Zabytki
edytujPark dworski, wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.525 z 11.12.1957 i z 25.10.1991)[9].
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 43512
- ↑ Strona gminy. Statystyka mieszkańców w dniu 2021-01-31 s. 24
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 364 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
- ↑ a b c TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-03-09].
- ↑ Województwo sandomierskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz.1, Mapy, plany, Warszawa 1993, k. 3.
- ↑ M. Kamińska, Nazwy miejscowe dawnego województwa sandomierskiego. Wydawnictwo PAN, Wrocław-Warszawa-Kraków 1964, s. 77.
- ↑ K. Rymut (red.), Nazwy miejscowe Polski. Historia, pochodzenie, zmiany. Wydawnictwo Naukowe DWN, Kraków 2001.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024, s. 37 [dostęp 2015-12-03] .
Linki zewnętrzne
edytuj- Jałowęsy, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 387 .
- Jałowęsy, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 630 .
- Karol Szajnocha Jadwiga i Jagiełło