Jacob Le Maire

Jacob Le Maire (ur. ok. 1585 w Antwerpii, zm. 22 grudnia 1616 na morzu) – holenderski żeglarz i kupiec. Podczas wyprawy w latach 1615–1616 wraz z Willemem Schoutenem odkrył cieśninę pomiędzy Ziemią Ognistą a Wyspą Stanów, noszącą obecnie na jego cześć nazwę Cieśniny Le Maire’a. Jako pierwszy opłynął przylądek Horn (również z Schoutenem), dowodząc tym samym, że Ziemia Ognista nie jest kontynentem (poszukiwaną Terra Australis).

Le Maire był jednym z dwadzieściorga dwojga dzieci Marii van Walraven i Isaaca Le Maire’a (1558–1624), dobrze prosperującego antwerpskiego kupca. Isaac wraz z rodziną uszedł z Antwerpii po oblężeniu miasta przez Hiszpanów w 1585 i osiedlił się w Amsterdamie; tego samego prawdopodobnie roku urodził się Jacob. Isaac odnosił w Amsterdamie spore sukcesy w interesach i stał się jednym z założycieli Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej. Jednakże w 1605 roku, wskutek sporu, został zmuszony do opuszczenia szeregów kompanii i przez kolejne dziesięć lat starał się przełamać jej monopol w handlu z Indiami Wschodnimi.

W roku 1615 Isaac miał już założoną nową kompanię (Kompanię Australijską), której celem było odkrycie nowego szlaku na Pacyfik i Wyspy Korzenne, aby w ten sposób obejść ograniczenia Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej. Wyposażył dwa statki, Eendracht i Hoorn, i ustanowił swego syna Jacoba dowódcą wyprawy. Kapitanem Eendrachta był doświadczony żeglarz Willem Schouten.

14 czerwca 1615 Jacob le Maire i Willem Schouten wypłynęli z Texel w Zjednoczonych Prowincjach. 29 stycznia 1616 okrążyli przylądek Horn, nazwany tak przez nich od statku Hoorn (który wcześniej utracili w pożarze); holenderskie miasto Hoorn było również miejscem urodzenia Schoutena. Po nieudanej próbie zakotwiczenia na Wyspach Juan Fernández na początku marca wyprawa przecięła Pacyfik mniej więcej w linii prostej, po drodze zawijając na kilka wysp z archipelagu Tuamotu. Między 21 a 24 kwietnia 1616 jako pierwsi ludzie Zachodu dotarli do (północnych) Wysp Tonga: „Wyspy Kokosowej” (Tafahi), „Wyspy Zdrajców” (Niuatoputapu) oraz „Wyspy Dobrej Nadziei” (Niuafoʻou). 28 kwietnia odkryli Wyspy Hoorn (Futunę i Alofi), gdzie zostali bardzo dobrze przyjęci przez tubylców i gdzie pozostali aż do 12 maja. Następnie wyruszyli wzdłuż północnych wybrzeży Nowej Irlandii oraz Nowej Gwinei, odwiedzając przyległe wysepki, łącznie z archipelagiem znanym obecnie pod nazwą Wysp Schoutena, gdzie zawinęli 24 czerwca.

W sierpniu dotarli do Moluków Północnych i na koniec – 12 września 1616 – do Ternate, głównej siedziby Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej. Zostali tam entuzjastycznie powitani przez Gubernatora Generalnego Holenderskich Indii Wschodnich Laurensa Reaela, admirała Stevena Verhagena oraz gubernatora Ambon, Jaspera Jansza.

Eendracht pożeglował następnie na Jawę, docierając 28 października do Dżakarty wraz z aż osiemdziesięcioma czterema członkami z pierwotnego 87-osobowego składu załogi obu statków. Chociaż wyprawa Le Maire’a i Schoutena przetarła nowy, nieznany szlak, nie dowierzano im, a Jan Pietersz Coen z Kompanii Wschodnioindyjskiej uznał, iż pogwałcili jej monopol na handel z Wyspami Korzennymi. Le Maire’a oraz Schoutena aresztowano, a Eendracht uległ konfiskacie. Po uwolnieniu obaj mieli powrócić z Dżakarty do Amsterdamu w towarzystwie Jorisa van Spilbergena, który sam był w trakcie okrążania globu, choć tradycyjnym szlakiem – przez Cieśninę Magellana.

Podczas podróży powrotnej Le Maire dowodził jako kapitan statkiem Amsterdam, zmarł jednak na morzu w wieku 31 lat. Van Spilbergen, sam na łożu śmierci, zamieścił sprawozdanie Le Maire’a z wyprawy w swym własnym książkowym opisie Indii Wschodnich i Zachodnich.

Isaac Le Maire zakwestionował konfiskatę Eendrachta i wniosek Kompanii Wschodnioindyjskiej, ale dopiero w roku 1622 udało mu się uzyskać przychylny wyrok sądowy. Otrzymał 64 tysiące funtów odszkodowania, odzyskał dzienniki syna (które następnie też opublikował), a jego kompanii zezwolono na handel z wykorzystaniem nowo odkrytego szlaku.

Bibliografia edytuj

Spilbergen, Joris van i Le Maire, Jacob (1619) Speculum orientalis occidentalisque Indiae navigationum, quarum una Georgii à Spilbergen – altera Jacobi le Maire – directa, Annis 1614 – 18 : exhibens Novi in mare Australe transitus, incognitarumque hactenus terrarum ac gentium inventionem ; praelia aliquot terra marique commissa, expugnationesque urbium, una cum duabus novis utriusque Indiae historiis, Catalogo munitionum Hollandicarum, ducum et reliqui bellici apparatus, tretique quatuor, suis quaeque figuris illustrata Geelkercke, Lugduni Batavorum OCLC 64412702.
Kemp, Peter (ed.) (1976) „LeMaire, Jacob (1585–1616)” The Oxford Companion to Ships and the Sea Oxford University Press, London, ISBN 0-19-211553-7.
Dirk J. Barreveld, Tegen de Heeren van de VOC – Isaac Le Maire En De Ontdekking Van Kaap Hoorn, Sdu uitgeverij, 2002

Linki zewnętrzne edytuj

Sprawozdanie Le Maire’a z wyprawy w bazie Universitätsbibliothek Bielefeld (oryginalne wydanie z 1621, w języku holenderskim, z 25 oryginalnymi mapami z całego świata, 256 stron).
Robert Kerr (1824): Voyage round the world, in 1615–1617, by William Cornelison Schouten and Jacques le Maire, going round Cape Horn.