Jadwiga Strzałecka
Jadwiga Strzałecka, z d. Mańkowska herbu Zaręba (ur. 17 września 1903 w Rudkach, zm. 19 grudnia 1950 w Fontainebleau pod Paryżem[1]) – polska pedagog.
| Data i miejsce urodzenia |
17 września 1903 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
15 grudnia 1950 |
| Przyczyna śmierci |
rak krtani |
| Zawód, zajęcie |
pedagog |
| Narodowość |
polska |
| Rodzice |
Teodor Mańkowski i Anna Kokoszka-Michałowska |
| Małżeństwo | |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys edytuj
Córka wielkopolskich ziemian hrabiego Teodora Mańkowskiego i hrabiny Anny Kokoszka-Michałowskiej. W latach 1920/24 była postulantką i nowicjuszką Zgromadzenia Urszulanek. W 1935 roku poślubiła w Paryżu artystę Janusza Strzałeckiego, należącego do grupy paryskich przedstawicieli kapizmu. Po powrocie do kraju mieszkali u jej rodziców w Rudkach. Córka Elżbieta Strzałecka urodziła się w 1938 roku.
Jadwiga Strzałecka założyła 1938 roku w Zakopanem prewentorium dla dzieci zagrożonych gruźlicą. W czasie II wojny zarządzała na warszawskiej Sadybie domem dla sierot wojennych, podległym od 1941 roku Radzie Głównej Opiekuńczej. Mieścił się w jednopiętrowej kamienicy przy ulicy Morszyńskiej 45. Dzięki współpracy z Radą Pomocy Żydom (kryptonim „Żegota”) sierociniec stał się schronieniem dla wielu dzieci żydowskich, które stanowiły niemal połowę wychowanków. Jadwiga Strzałecka przyjmowała dzieci, w tym dzieci z warszawskiego getta, nie zważając na ich wygląd i ciągłe kontrole Niemców. W internacie ukrywali się również dorośli Żydzi, między innymi Anna Braude-Hellerowa, Stefan Samborski oraz działacze podziemia.
Po upadku powstania warszawskiego wraz z pracownikami i wychowankami domu została wypędzona z Warszawy. Po drodze do obozu przejściowego Dulag w Pruszkowie, udało im się odłączyć od tłumu wychodźców i ukryć przy drodze. Przedostali się do Poronina. Przy wsparciu krakowskiej „Żegoty” sierociniec działał tu do końca wojny.
Jak wspomina jedna z ocalonych, Janina Hescheles: „Od pierwszej chwili przekroczenia progu tego domu w Poroninie i zetknięciu się z jego kierowniczką – Jadwigą Strzałecką – został mi zwrócony status młodej dziewczynki, zostałam otoczona dobrocią, miłością i troską. Trzeba tu podkreślić, że tym ciepłym stosunkiem wszystkie dzieci w tym domu były traktowane. Było nas tam ponad pięćdziesiąt. Zostałam umieszczona w pokoju z nieco tylko młodszymi ode mnie. Były to wówczas ostatnie miesiące wojny. W codziennym życiu nie mieliśmy już z nią nic wspólnego. […] Bardzo często wracam wspomnieniami do pobytu w tym Domu Dziecka, jako do okresu, w którym zwrócono mi dzieciństwo, umożliwiono zagoić się psychicznym ranom i dano radość i entuzjazm do życia. Dziś z perspektywy czasu jestem pełna podziwu dla odwagi i przedsięwzięcia Jadwigi Strzałeckiej, Ziutki Rysińskiej, Wandy Wójcikowej i tych wszystkich Polaków, którzy w owych czasach dzień w dzień narażali własne życie. Nie wiem, czy my Żydzi, wobec tragedii innego narodu, zdolni bylibyśmy do tego samego poświecenia.”[2].
Po wojnie wyjechała do Francji, zmarła na raka krtani 15 grudnia 1950 r. w Fontainebleau pod Paryżem.
Wraz mężem Januszem otrzymała 10 lipca 1973 r. (pośmiertnie) tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.
Przypisy edytuj
- ↑ Rodzina Strzałeckich – Polscy Sprawiedliwi – Przywracanie Pamięci [online], www.sprawiedliwi.org.pl, 5 marca 2016 [zarchiwizowane z adresu 2016-03-05].
- ↑ Zwrócono mi tu dzieciństwo (wspomniena).
Bibliografia edytuj
- Jadwiga Strzałecka w internetowym Polskim Słowniku Biograficznym
- Rodzina Strzałeckich. sprawiedliwi.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. w Polscy Sprawiedliwi wśród Narodów Świata
- Władysław Bartoszewski i Zofia Lewinówna, Ten jest z ojczyzny mojej. Polacy z pomocą Żydom 1939-1944, Kraków 1969, s. 208–214.
- Stanisław Tazbir (red.), W obronie dzieci i młodzieży w Warszawie 1939-1945, Warszawa 1975, s. 260–265.