Jamna Dolna
Jamna Dolna – wyludniona wieś, leżąca w województwie podkarpackim, w powiecie bieszczadzkim, w gminie Ustrzyki Dolne, na terenie Pogórza Przemyskiego. Wieś jest nadal odnotowana przez GUS w rejestrze TERYT[2][3].
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Strefa numeracyjna |
13 |
| Kod pocztowy |
38-710 |
| Tablice rejestracyjne |
RBI |
| SIMC |
0996318 |
Położenie na mapie gminy Ustrzyki Dolne  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu bieszczadzkiego  | |
 49°37′32″N 22°34′27″E/49,625556 22,574167[1]
| |
Nazwa Jamna wywodzi się od słowa jama (zagłębienie terenu w dolinie rzeki). Najstarszy dokument wskazujący na zasiedlanie dorzecza górnego Wiaru i potoków do niego spływających, pochodzi z 13 stycznia 1367 roku. Potok Jamninka w źródłach nazywany jest Jamnicą, Jamnicza, Jamna. Wieś została założona na prawie wołoskim przez Rybotyckich. Pierwsza wzmianka z 1469 roku, pod nazwą Maruna Wola. Dokument z 1505 roku wymienia sołtysa wsi Romana z Trójcy.
W 1505 r. w źródłach występuje laboriosus Roman de Troycza (z Trójcy) et Jamna knyas (knyasz) nobili Stanislaw i Jas z Kmanyczky (Stanisław Jaszkmaniczki). W 1532 r. w Trójcy odnotowano istnienie czterech dworzyszcz, zaś w Jamnej dwóch dworzyszcz, młyna, popostwa oraz sołtysa na jednym dworzyszczu.
We wsi tej nie żyło się spokojnie, o czym wspominają hr. Drohojowski, hr. Stadnicki, Łoziński. W 1605 roku, po śmierci Jana Tomasza Drohojowskiego, na zamek najechał Jan Krasicki, a po nim Marcin Stadnicki oblegał zamkniętą w nim żonę Drohojowskiego. Z braku żywności poddano zamek, a najeźdźca przywłaszczył sobie całe jego wyposażenie. W zamku przebywał Stanisław Stadnicki, zwany Diabłem Łańcuckim, po swojej ucieczce ze zdobytego przez Łukasza Opalińskiego Łańcuta (1609).
Następny jego właściciel około 1638 roku Mikołaj Ossoliński utrzymywał w nim regularnych żołnierzy wybieranych z chłopów pochodzących z jego wsi. Najazdy Stanisława Stadnickiego, zwanego Diabłem, na dobra Drohojowskiej w celu odebrania jej dóbr czy najazdy Tatarów 1624 r., Węgrów w 1657 r. i Szwedów w 1655 r., pustoszyły miejscowość. Jeszcze w lipcu 1603 roku Marcin Stadnicki usiłował objąć w posiadanie wsie referendarza [Drohojowskiego] Jamnę, Bachów, Berezkę i Łowczynę z powodu wierzytelności. Na rok 1603 przypada jeszcze relacja woźnego, który do dworu wsi Jamnej wniósł dwa pozwy przeciw referendarzowi, jeden w imieniu Andrzeja i Piotra Stadnickich, a drugi imieniem poddanego Andrzeja Stadnickiego o zabranie drzewa ze Sanu pod pozorem należytości cłowej.
Od XVI w. klucz Jamna przechodził kolejno w ręce Kormanickich, Drohojowskich, Stadnickich, Ossolińskich, Lubomirskich, Radziwiłłów, a w końcu Tyszkowskich. W połowie XIX wieku właścicielami posiadłości tabularnej w Jamnej Dolnej byli Antoni i Józef Tyszkowscy[4].
W II Rzeczypospolitej wieś w powiecie dobromilskim województwa lwowskiego. W 1946 r. w rejonie Jamnej Górnej i Jamnej Dolnej doszło do dwóch starć piechoty WP i KBW z oddziałami UPA. Zginęło 6 polskich żołnierzy[5].
We wsi znajdowała się drewniana Cerkiew św. Mikołaja w Jamnej Dolnej, zbudowana w roku 1905, a zniszczona w latach 50. XX wieku. W pobliżu była cerkiew św. Trójcy w Trójcy, która została rozebrana w 1972 na osobiste polecenie premiera Piotra Jaroszewicza[6]. Przy drodze Rybotycze – Bircza nad przecinającą trasę potokiem Jamninka znajdują się ruiny zamku Jamna Dolna Kormanickich z XVI w. Mieszkał w nim Mikołaj Ossoliński.
Demografia
edytuj- 1785 – 540 grekokatolików, 13 rzymskich katolików, 16 żydów
- 1840 – 817 grekokatolików
- 1859 – 614 grekokatolików
- 1879 – 783 grekokatolików
- 1899 – 906 grekokatolików
- 1926 – 984 grekokatolików
- 1938 – 1076 grekokatolików
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 14 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 43615
- ↑ GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: Karol Wild, 1855, s. 69.
- ↑ Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Krzysztof Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 128, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897.
- ↑ Krzysztof Potaczała: Bieszczady w PRL-u. Olszanica: Wydawnictwo BOSZ, 2012. ISBN 978-83-7576-154-2.
Linki zewnętrzne
edytuj- Jamna Dolna i Górna (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 391.