Jan

imię męskie pochodzenia grecko-hebrajskiego

Jan (stgr. Ἰωάννης od hebr. rdzenia יחנ – łaska) – imię męskie pochodzenia biblijnego. Po hebrajsku יוחנן (Johanan) oznacza „Jahwe jest łaskaw”. Według Ewangelii imię to nosił prorok Jan Chrzciciel oraz apostoł Jan Ewangelista. Zostało ono przejęte najpierw do greki, a potem do łaciny. Rozpowszechniło się we wszystkich krajach chrześcijańskich.

W polskich dokumentach zapisywano najpierw to imię w postaci Ioannes, Iohannes (1012-18), później także Jan (1161), Jon (1302), Johan (1320), Jen (1366), Johans (1385) oraz Joan (forma kresowa, 1432). Największą popularność zyskała forma Jan, od czasów średniowiecza będąca jednym z najczęściej nadawanych imion. W 2022 r. imię Jan nosiło 493 283 osób w Polsce (6. miejsce wśród imion męskich pod względem popularności)[1], wcześniej jednak imię to zajmowało pierwsze miejsce wśród imion męskich w populacji (np. w 2004 r. jedynie dwa imiona żeńskie – Anna i Maria – występowały częściej od Jana[2]).

Przekształcenia i zdrobnienia: Han, Hanek, Haniek, Hanisz, Hanus, Iwan, Iwasz, Jach, Jachu, Janczy, Janiec, Janicek, Janik, Janisław, Jano, Janek, Janko, Janosik, Jasiek, Jaszko, Jaś, Jaśko, Jasio, Janusz, Jasz[3].

Żeńskim odpowiednikiem jest Joanna, i – późniejszym – Janina.

Imieniny

edytuj

Jan imieniny obchodzi 10 stycznia, 12 stycznia, 15 stycznia, 17 stycznia, 19 stycznia, 23 stycznia, 31 stycznia, 2 lutego, 4 lutego, 8 lutego, 20 lutego, 24 lutego, 3 marca, 5 marca, 8 marca, 11 marca, 19 marca, 24 marca, 27 marca, 30 marca, 3 kwietnia, 7 kwietnia, 13 kwietnia, 27 kwietnia, 6 maja, 7 maja, 10 maja, 12 maja, 13 maja, 15 maja, 18 maja, 19 maja, 21 maja, 22 maja, 23 maja, 24 maja, 27 maja, 30 maja, 3 czerwca, 11 czerwca, 12 czerwca, 16 czerwca, 20 czerwca, 22 czerwca, 24 czerwca, 26 czerwca, 27 czerwca, 30 czerwca, 8 lipca, 11 lipca, 21 lipca, 23 lipca, 31 lipca, 4 sierpnia, 8 sierpnia, 9 sierpnia, 13 sierpnia, 18 sierpnia, 19 sierpnia, 20 sierpnia, 29 sierpnia, 30 sierpnia, 31 sierpnia, 2 września, 3 września, 9 września, 11 września, 13 września, 14 września, 16 września, 20 września, 23 września, 27 września, 28 września, 1 października, 9 października, 10 października, 19 października, 23 października, 24 października, 1 listopada, 8 listopada, 11 listopada, 12 listopada, 13 listopada, 17 listopada, 24 listopada, 26 listopada, 1 grudnia, 4 grudnia, 5 grudnia, 9 grudnia, 14 grudnia, 15 grudnia, 17 grudnia i 27 grudnia.

Odpowiedniki w innych językach

edytuj
  • angielski: John, Ian, Jack, Hank, Jon, Sean, Evan, Jonny/Johnny/Johnnie;
  • białoruski: Іван (Iwan), Ян (Jan), Янка (Janka), Ясь (Jaś);
  • bułgarski: Иван (Iwan), Йон (Jon), Йован (Jowan), Ванче (Wancze), Ванчо (Wanczo);
  • czeski: Jan, Ivan, Johan, Honza;
  • duński: Jens, Jais, Iben, Iven, Evan, Even;
  • esperanto: Johano[4]
  • fiński: Jukka, Juhani, Jussi, Janne;
  • francuski: Jean;
  • grecki: Ιωάννης (Joannes), Γιάννης (Giannes);
  • hiszpański: Juan;
  • interlingua: Jean, Johannes;
  • irlandzki: Seán, Shane, Shaine, Shaun, Shawn;
  • japoński: ヤン Yan;
  • kataloński: Joan;
  • litewski: Jonas, Jasius;
  • łacina: Joannes, Johannes;
  • łotewski: Jānis;
  • macedoński: Ivan, Jovan, Vančo, Vane;
  • niderlandzki: Johannes, Jan, Joannes, Johan;
  • niemiecki: Johannes, Johann, Hannes, Hanns, Hans, Heinz, Jan, Jens;
  • norweski: Johan, Jens, Hans, Jo, Evan;
  • portugalski: João;
  • rosyjski: Иван (Iwan), Иоанн (Ioann);
  • rumuński: Ioan, Ion, Ian, Iane, Ivan;
  • serbsko-chorwacki: Ivan, Jovan, Jovanka, Jovo;
  • słowacki: Ján, Ivan, Janko;
  • słoweński: Ivan, Jan, Janez, Janko, Jovan;
  • sycylijski: Giuvanni;
  • szwedzki: Johannes, Johan, Jöns, Jan, John, Hans, Ivan;
  • ukraiński: Іван (Iwan), Іоанн (Ioann);
  • węgierski: János, Iván;
  • włoski: Giovanni, Gianni, Giovannino, Vanni, Nanni.

Imię to ma również kilka tradycyjnych zestawień z drugimi imionami:

W języku włoskim imię to występujące jako pierwsze jest często łączone z drugim imieniem, np. Giovanni Lorenzo = Gianlorenzo (Jan Wawrzyniec), Giovanni Carlo = Giancarlo (Jan Karol).

Przysłowia

edytuj
  • Czego Jaś się nie nauczy, tego Jan nie będzie umiał
  • Chrzest Jana w deszczowej wodzie trzyma zbiory na przeszkodzie
  • Jutro święty Janek, puśćmy na wodę wianek
  • Jaka na Jana od Krzyża pogoda się głosi, taką, jak starzy mówią, Nowy Rok przynosi
  • Na Święty Jan, jagód pełen dzban

Znane osoby noszące imię Jan

edytuj

Władcy

edytuj
 
Jan II Komnen

Cesarze bizantyjscy

edytuj
 
Jan od Książąt Litewskich

Królowie i książęta polscy

edytuj

Królowie Portugalii

edytuj
 
Jan II Dobry

Władcy francuscy

edytuj

Władcy hiszpańscy

edytuj

Władcy skandynawscy

edytuj

Władcy brytyjscy

edytuj

Książęta Liechtensteinu

edytuj

Pozostali władcy

edytuj

Duchowni

edytuj
 
Jan VII
 
Jan XIX

Papieże

edytuj

Patriarchowie Konstantynopola

edytuj
 
Jan Chrzciciel
 
Jan XXIII

Święci i błogosławieni

edytuj
 
Jan Stryprock
 
Jan Styrna

Biskupi polscy

edytuj

Pozostałe osoby

edytuj
  • Jochanan – postać biblijna, przywódca grupy uchodźców żydowskich zmierzającej do Egiptu
  • Janick Gers – gitarzysta heavymetalowego zespołu Iron Maiden
 
Jan A.P. Kaczmarek
 
Jan Bazen
 
Jan Berzin
 
Jan Chrystian Kamsetzer
 
Jan Henryk Dąbrowski
 
Jan Dworak
 
Jan Heweliusz
 
Jan Jeziorański
 
Jan Karol Chodkiewicz
 
Jan Lesman-Brzechwa
 
Jan Maria Vianney
 
Jan Parandowski
 
Jan Plata-Przechlewski
 
Jan Rokita
 
Jan Schmid
 
Jan Śniadecki
 
Jan Twardowski
 
Jan Wincenty Bandtkie
 
Jan Zamoyski
 
Jan Železný
 
Giovanni Botero
 
Giovanni van Bronckhorst

Giovanni

edytuj

Hannes

edytuj
 
Hans Eysenck
 
Hans-Jürgen Wischnewski
 
Joanis Metaksas

Joanis

edytuj
 
Iwan IV Groźny
 
Janne Happonen
 
Janos Bolyai
 
Jean-Claude Duvalier
 
Jean de La Bruyère
 
Jean-Louis Tauran
 
Jean-Philippe Rameau
 
Jens Evensen
 
Johan Christian Fabricius
 
Johann Wolfgang von Goethe
 
Johan (Jan) Sebastian Bach

Johann

edytuj
 
Johannes Chrysostomus Wolfgang Amadeus Mozart

Johannes

edytuj
 
John Austin
 
John Christopher Smith
 
John Dolmayan
 
John Field
 
John Hadley
 
John Hersey
 
John Lennon
 
John Maynard Keynes
 
John Parrott
 
John Ruiz
 
Johnny Hallyday

Johnny

edytuj
 
Jon Lord
 
Juan Sebastián Elcano
 
Sean Connery

Jóannes

edytuj

Jan w kulturze

edytuj

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Otwarte Dane [online], dane.gov.pl [dostęp 2022-06-13].
  2. STATYSTYKA 50 najpopularniejszych imion w Polsce w podziale na płeć. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, 2004 r.. [dostęp 2008-10-28]. (pol.). (.pdf)
  3. Henryk Fros SJ, Franciszek Sowa: Księga imion i świętych. T. 3: H-Ł. Kraków: WAM, Księża Jezuici, 1997, s. 205. ISBN 83-7097-464-3.
  4. Kazimierz Tymiński: Mały słownik polsko-esperancki. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1986, s. 430. ISBN 83-214-0326-3.