Janów (Białoruś)

miasto na Białorusi

Janów (dawniej także: Janów Poleski, biał. Іванава, Iwanawa, ros. Иваново, Iwanowo) – miasto na Białorusi, stolica rejonu janowskiego w obwodzie brzeskim, na Polesiu, 16,1 tys. mieszkańców (2010).

Janów
Іванава
Ilustracja
Centrum miasta
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Białoruś

Obwód

 brzeski

Rejon

janowski

Populacja (2010)
• liczba ludności


16 100[1]

Nr kierunkowy

1652

Kod pocztowy

225800

Położenie na mapie obwodu brzeskiego
Mapa konturowa obwodu brzeskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Janów”
Położenie na mapie Białorusi
Mapa konturowa Białorusi, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Janów”
Ziemia52°08′N 25°33′E/52,133333 25,550000

Prywatne miasto szlacheckie położone było w końcu XVIII wieku powiecie pińskim województwa brzeskolitewskiego[2].

Historia

edytuj
 
Rynek w Janowie w przedwojennej Polsce

W 1465 uzyskał prawa miejskie. 16 maja 1657 poniósł tu męczeńską śmierć z rąk Kozaków Andrzej Bobola. U schyłku I Rzeczypospolitej stacjonowały tu 7 Pułk Tatarski Wielkiego Księstwa Litewskiego i 6 Pułk Litewski Przedniej Straży wojska I RP. Po trzecim rozbiorze Polski w 1795 zagarnięty przez Rosję.

Na pocz. XIX w. w tutejszym kościele katolickim ochrzczony został polski malarz, rysownik i pianista Napoleon Orda, urodzony w pobliskich Worocewiczach. Współcześnie w Janowie stoi pomnik artysty.

2 marca 1919 roku Grupa Podlaska Wojska Polskiego pod dowództwem gen. mjr. Antoniego Listowskiego odbiła Janów z rąk bolszewików[3]. Od 1921 w granicach II Rzeczypospolitej. Miejscowość była siedzibą wiejskiej gminy Janów w województwie poleskim. W 1924 r. pochowano w Janowie profesora Stanisława Smolkę[4].

W latach 1939–1991 miejscowość zajęta przez ZSRR. W czasie II wojny światowej, na początku sierpnia 1941 roku, żołnierze Brygady Kawalerii SS dokonali mordu na około 380–800 żydowskich mężczyznach i chłopcach z Janowa. Niedługo później w miasteczku utworzono getto. Niemcy zlikwidowali je pod koniec września 1942 roku, a mieszkańców, w liczbie co najmniej 2 tys., zamordowali w okolicach wsi Rudzk[5].

W Janowie Poleskim 22 stycznia 1943 roku hitlerowcy rozstrzelali księdza Witolda Iwickiego, administratora diecezji pińskiej, jako zakładnika po akcji Wachlarza na więzienie w Pińsku. Nie skorzystał z propozycji uwolnienia w ostatniej chwili, oddając swe życie za innego zakładnika, naczelnika stacji kolejowej w Pińsku.

Od 1991 w niepodległej Białorusi.

Obiekty

edytuj

Niezachowane

edytuj
  • Kaplica św. Andrzeja Boboli
  • Majątek Mohylna i dwór Połubińskich (niezachowany):

Obecnie na terenie Janowa, 1,5 km na południe od jego centrum, znajduje się miejsce, gdzie przed II wojną światową stał dwór Połubińskich – ośrodek wielkiego majątku Mohylna, znanego od 1518 roku[7]. W 1939 roku, już bardzo okrojone dobra miały powierzchnię około 700 ha. Wybudowany w latach 40. XIX wieku parterowy budynek został całkowicie zniszczony w 1915 roku. Na jego miejscu jego współwłaścicielka Zofia Kadenacowa wybudowała w latach 1932–1933 nowy dwór o 12 pokojach. Był to częściowo piętrowy budynek o wydatnym ganku od frontu i półokrągłym ryzalicie od strony ogrodu.

Tuż przed wybuchem II wojny światowej drugi współwłaściciel majątku, brat Zofii Wiktor Kontkowski zbudował w innej części parku piętrową, klasycystyczną willę. Park i sad otaczający oba domy miał około 30 ha powierzchni[8][9].

Majątek w Mohylnej jest opisany w 2. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego[8].

Urodzeni w Janowie

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Численность населения по Республике Беларусь, областям и г. Минску (тысяч человек) на 1 января 2010 года. belstat.gov.by. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-18)]. (ros.).
  2. Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 108.
  3. Lech Wyszczelski: Wstępna faza walk. W: Lech Wyszczelski: Wojna polsko-rosyjska 1919–1920. Wyd. 1. Warszawa: Bellona, 2010, s. 65. ISBN 978-83-11-11934-5.
  4. Stanisław Smolka [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2023-01-21].
  5. Janów Poleski – historia społeczności. sztetl.org.pl. [dostęp 2023-03-19].
  6. Валера, Ивановское благочиние [online], www.pinskeparh.by [dostęp 2016-09-19] [zarchiwizowane z adresu 2015-04-02].
  7. Mohylno na stronie Radzima.org. [dostęp 2015-08-09].
  8. a b Mohylna, [w:] Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 2: Województwa brzesko-litewskie, nowogrodzkie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1993, s. 79–80, ISBN 83-04-03784-X, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
  9. Магільна, Mohylna, Могильно. W: Леанід Міхайлавіч Несцярчук: Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны. Mińsk: БЕЛТА, 2002, s. 140–141. ISBN 985-6302-37-4. [dostęp 2015-08-09]. (biał.).

Linki zewnętrzne

edytuj