Jan Brejski
 |
Ten artykuł od 2023-08 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
Jan Brejski (ur. 28 lutego 1863 w Pączewie, zm. 10 grudnia 1934 w Toruniu) – działacz narodowy i polonijny, dziennikarz, wydawca, działacz państwowy II Rzeczypospolitej, poseł na Sejm Ustawodawczy, wojewoda pomorski.
 Jan Brejski 1907 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Wojewoda pomorski | |
| Okres | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys edytuj
Był absolwentem wydziału polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. W trakcie studiów pracował jako dziennikarz w Głosie Narodu. Po przejęciu w 1899 roku wraz z bratem gazety Wiarus Polski został jej naczelnym. Pismo było przeznaczone dla Polonii, a zostało założone w roku 1890 w Bochum przez księdza dra Franciszka Lissa. W latach 1924–1930 okazywało się w Lille we Francji. W Bochum był właścicielem księgarni „Wiarus Polski”, którą sprzedał Stanisławowi Kochowiczowi. Był założycielem lub inicjatorem wielu organizacji polonijnych, m.in. Zjednoczenia Zawodowego Polskiego dla Pracowników Przemysłowych, Związków Polaków, ok. 100 towarzystw śpiewaczych, gniazd sokolich i towarzystw kościelnych.
W latach 1894–1922, po nabyciu przez jego rodzinę Gazety Toruńskiej, pracował jako jej redaktor. Było to pierwsze pismo codzienne w języku polskim na Pomorzu Gdańskim
W latach 1903–1905 i 1908–1911 był posłem do sejmu pruskiego i członkiem Koła Polskiego. Po uzyskaniu niepodległości został posłem do Sejmu Ustawodawczego RP z listy Narodowego Stronnictwa Robotników a w latach 1919–1920 pełnił funkcję podsekretarza stanu w Ministerstwie byłej Dzielnicy Pruskiej. W latach 1920–1924 piastował urząd wojewody pomorskiego.
W 1921 przeszedł do Polskiego Stronnictwa Ludowego „Piast”, przekazując jej „Gazetę Toruńską”, która przez pewien czas była organem prasowym tej partii na Pomorzu. W 1926, po przewrocie majowym, jako zwolennik Józefa Piłsudskiego, wraz z braćmi Ignacym i Izydorem doprowadził do rozłamu PSL „Piast” na Pomorzu i utworzył w 1927 prosanacyjne Zjednoczenie Gospodarcze. W 1928 z listy tego ugrupowania kandydował do Sejmu, lecz nie uzyskał mandatu. Po przegranej w wyborach wycofał się z życia politycznego.
Był właścicielem i mieszkańcem kamienicy nr 16 przy ulicy Wola Zamkowa w Nowym Mieście w Toruniu[1].
Jan Brejski pochowany został na cmentarzu parafii św. Jakuba przy ul. Antczaka w Toruniu[2].
Odznaczenia edytuj
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)[3]
Przypisy edytuj
- ↑ Filipski 2016 ↓, s. 115.
- ↑ Cmentarz Św. Jakuba, ul. Antczaka. torunskiecmentarze.pl. [dostęp 2023-08-11].
- ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 17.
Bibliografia edytuj
- Łukasz Filipski. Socjotopografia Torunia w okresie międzywojennym w świetle analizy ksiąg adresowych z 1923 i 1932 roku. „Rocznik Toruński”. 43, 2016.
- Słownik biograficzny działaczy ruchu ludowego, Józef Dancygier (oprac.), Józef Abramczyk, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1989, ISBN 83-205-4045-3, OCLC 830080061.
- Ks. Alfons Mańkowski: Brejski Jan. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 2: Beyzym Jan – Brownsford Marja. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1936, s. 426. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03291-0
Linki zewnętrzne edytuj
- Publikacje J. Brejskiego w zbiorach Biblioteki Narodowej - wersja cyfrowa na Polona.pl