Wikipedia

Jan Domagalski

Jan Domagalski (ur. 22 czerwca 1871 w Krotoszynie, zm. 22 maja 1958 tamże[1]) – uczestnik I wojny światowej w stopniu bosman, podnaczelnik Straży Ludowej (obywatelskiej)[2] w czasie powstania wielkopolskiego w Krotoszynie. Patriota i działacz społeczny. Był budowniczym i twórcą tzw. małej architektury krotoszyńskiej oraz zastępcą w kole krotoszyńskim Związku Weteranów Powstań Narodowych (ZWPN)[1].

Jan Domagalski
bosman
Data i miejsce urodzenia

22 czerwca 1871
Krotoszyn

Data i miejsce śmierci

22 maja 1958
Krotoszyn

Przebieg służby
Lata służby

1890–1892, 1918–1919

Siły zbrojne

Armia Cesarstwa Niemieckiego Wojsko Polskie (II RP)

Jednostki

Marynarka wojenna, Straż Ludowa

Stanowiska

szef maszynowni, z-ca d-cy okrętu

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa, powstanie wielkopolskie

Późniejsza praca

PKP, technik budowlany

Odznaczenia
Srebrny Krzyż Zasługi

Rodzina edytuj

Pochodził z rodziny Laurentego Domagalskiego herbu Bończa i Marianny z Klimków (pochodzących z Kobierna). Rodzina miała patriotyczne korzenie.

Wśród przodków i krewnych Jana Domagalskiego, znajdują się: ppor. Jan Domagalski (1799–1854) – lekarz wojskowy 1 Dywizji Piechoty KK, uczestnik powstania listopadowego, ppor. Wawrzyniec Domagalski herbu Bończa (1801–1868), oficer 1 DP i również uczestnik powstania listopadowego, czy ppor. Lucjan Domagalski (1910–1983), oficer II Korpusu gen. Władysława Andersa, uczestnik bitwy pod Monte Cassino[3].

Syn Jana Domagalskiego – plut. Wenancjusz Domagalski, brał udział w II wojnie światowej, walcząc między innymi w 1939 roku w Bitwie nad Bzurą[4].

Żoną Jan Domagalskiego była Józefa z Cierniewskich (ślub w 1895 roku)[5]. Miał 6 dzieci: Wacława, Stanisławę (wyszła za Franciszka Lasockiego ze Strzelna), Czesława, Helenę (została zakonnicą o imieniu Chrystiana), Wenancjusza i Irenę. Irena Domagalska wyszła za Feliksa Nawrockiego[6] – brata stryjecznego Władysława Nawrockiego[7].

Udział w I wojnie światowej edytuj

W 1890 roku został przymusowo wcielony do Marynarki Wojennej Armii Pruskiej. Służbę zakończył w 1892 roku w stopniu mat. Posiadł wtedy duże doświadczenie wojskowe w służbie na okrętach wojennych. Był specjalistą, który nadzorował pracę techników wojskowych w maszynowniach okrętowych.

W czasie I wojny światowej Jan Domagalski służył w Marynarce Wojennej Cesarstwa Niemieckiego (Kriegsmarine Cesarstwa Niemieckiego). W 1916 roku został bosmanem. W latach 1914–1918 walczył na Morzu Północnym oraz w basenie Morza Śródziemnego[1].

Podnaczelnik w powstaniu wielkopolskim edytuj

W czasie powstania wielkopolskiego 1918–1919 Domagalski został wyznaczony podnaczelnikiem w sztabie komendanta Straży Ludowej dr. Władysława Bolewskiego. Sztab mieścił się w Hotelu Bazar w Krotoszynie. Brał udział w wyzwoleniu Krotoszyna i Zdun oraz w organizowaniu sztabu i zapór inżynieryjnych w rejonie Borownicy, Chachalnii, Rudy, a następnie w rejonie Perzyc.

Domagalski wspierał organizację szpitala polowego (SN Krotoszyn i szkoła w Perzycach), punktów medycznych oraz kuchni polowej w budynku Seminarium Nauczycielskiego w Krotoszynie.

Brał udział w bitwie pod Borownicą. Pomagał organizować małe elementy fortyfikacyjne jak: zasieki, rowy strzeleckie, stanowiska strzeleckie w rejonie Borownicy[8]. W czasie powstania wielkopolskiego Domagalski współpracował z późniejszym kapitanem i kawalerem Virtuti Militari Władysławem Nawrockim[9].

Działalność patriotyczna i społeczna edytuj

Po 1919 roku, oprócz pracy w zawodzie technika budowlanego, Domagalski pracował także na kolei. W latach 20. XX wieku był nadzorującym tzw. małą architekturę krotoszyńską. W tym czasie wybudował w Krotoszynie kilka kamienic na ulicach: Koźmińskiej, Farnej, Powstańców wielkopolskich, czy w rejonie Małego Rynku.

W 1927 roku Jan Domagalski rozpoczął działalność w krotoszyńskim Związku Weteranów Powstań Narodowych (ZWPN), gdzie w latach 1933–1939 był zastępcą w Zarządzie tego koła[10]. Siedzibą ZWPN był hotel „Pod Białym Orłem” w Krotoszynie.

W latach 1937–1939 trudna sytuacja rodziny, zmusiła Jana Domagalskiego do sprzedaży swoich dwóch kamienic na tzw. paście. Znaczną część własnych środków, w obliczu zbliżającej się wojny, przekazał w 1939 roku na Fundusz Obrony Narodowej (FON)[1]. W czasie okupacji, wspierał swoje dzieci oraz Krotoszynian.

Po II wojnie światowej już jako emeryt działał w tajnych organizacjach kościelnych. Nigdy nie pogodził się z wprowadzeniem systemu stalinowskiego w Polsce. Zmarł w Krotoszynie 22 maja 1958 roku.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d zduny.wordpress.com 2015-05-31
  2. ↑ Krotoszyn w Powstaniu Wielkopolskim 1918/1919, Odczyt w pierwszą rocznicę Powstania (rozszerzony), wyd. drukarnia St. Rowińskiego Ostrów Wlkp. 1920;
  3. ↑ Ł. Cichy, Rodzina o patriotycznych korzeniach cz. III, wyd. Wielkopolska Gazeta Lokalna Krotoszyn, 19 lutego 2015. [dostęp 2016-12-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (20 grudnia 2016)].
  4. ↑ W. Domagalski, Wenancjusz Domagalski, wyd. Odolanów 2009 (Praca zbiorowa, Śladami ludzkich łez. Doświadczenia świadka historii)
  5. ↑ Ł. Cichy, O tym jak budowniczy został powstańcem, Ale Historia, Życie Krotoszyna nr 4 z 26.01.2016 r.
  6. ↑ zduny.wordpress.com 2015-06-22
  7. ↑ zduny.wordpress.com 2015-04-18
  8. ↑ Ł. Cichy, Jan Domagalski, Życie Krotoszyna, nr 4/69, 2016-01-26, wyd. Polska Press Grupa
  9. ↑ zduny.wordpress.com 2015-04-22
  10. ↑ Ł.Cichy, Rodzina o patriotycznych korzeniach, wyd. VMeritum 2015

Bibliografia edytuj

  • Kosiński Dionizy, Marciniak R, Krotoszyn – Historia, Tom II, wyd. Krotoszyn-Poznań 1996;
  • Nawrocki A.,Krotoszyńskie echa, Muzeum Regionalne im. H. Ławniczaka w Krotoszynie, Krotoszyn 1976, sygn. 863;
  • Sadkowski J., (W. Bolewski), Krotoszyn w powstaniu 1918/1919 roku, Ostrów 1936;
  • Władysław Wawrzyniak, Zarys historii powstania w południowej części Księstwa Poznańskiego, „Wolność” 4, 5, 7/1922 Poznań.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jan_Domagalski&oldid=66907056”