Jan I (książę Kleve)

Jan I (ur. 14 stycznia 1419 r., zm. 5 września 1481 r.) – książę Kleve od 1448 r. i hrabia Mark od 1461 r.

Jan I
Ilustracja
Jan I, obraz być może Rogiera van der Weyden, ok. 1460
ilustracja herbu
książę Kleve
Okres

od 1448
do 1481

Poprzednik

Adolf II

Następca

Jan II

hrabia Mark
Okres

od 1461
do 1481

Poprzednik

Gerard

Następca

Jan II

Dane biograficzne
Data urodzenia

14 stycznia 1419

Data śmierci

5 września 1481

Miejsce spoczynku

kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Kleve

Ojciec

Adolf II

Matka

Maria z Burgundii

Żona

Elżbieta z Burgundii

Dzieci

Jan II, Adolf, Engelbert, Dytryk, Maria, Filip

Życiorys edytuj

Jan był najstarszym synem księcia Kleve i hrabiego Mark Adolfa II (III) oraz Marii z Burgundii. Młodość spędził na dworze dziadka ze strony matki, księcia Burgundii i hrabiego Flandrii Jana bez Trwogi, gdzie otrzymał dworskie wychowanie i kształcił się m.in. w sprawach wojennych. Przesiąkł tam burgundzką kulturą. W 1444 r. został wezwany przez ojca z powrotem do Kleve, aby poprowadzić kliwijskie wojska w wojnie z arcybiskupem Kolonii Dytrykiem z Moers o miasto Soest. Już w tym samym roku miasto poddało się Janowi, a w 1447 r. zdołał on przetrwać jego oblężenie.

W 1448 r. zmarł ojciec Jana i zastąpił go jako książę Kleve. Dzięki swym dyplomatycznym umiejętnościom zdołał zakończyć w 1449 r. konflikt z arcybiskupem, potwierdzając przynależność do Kleve spornych Soest i Xanten. Nie zdołał jednak przeprowadzić planu uniezależnienia swego księstwa od kościelnej zwierzchności arcybiskupa Kolonii. W kolejnych latach wybuchały następne konflikty z Dytrykiem z Moers: w 1450–1457 o obsadę biskupstwa w Münster (wybuch tego konfliktu zaskoczył Jana podczas pielgrzymki do Ziemi Świętej i Rzymu) oraz w 1462/1463 ponownie o Soest, a w latach 1467–1469 wojna z następcą Dytryka, Ruprechtem z Palatynatu. Jan zdołał jednak utrzymać swe zdobycze, a także złamać ambicje arcybiskupów pragnących dominacji Kolonii w północno-zachodniej Rzeszy.

Zwycięstwo w starciach z Kolonią Jan zawdzięczał także sojuszowi z bratem swej matki, księciem burgundzkim Filipem III Dobrym. W 1455 r. zacieśnił ten sojusz poślubiając Elżbietę, córkę Jana z Burgundii, hrabiego Étampes, Eu, Nevers i Rethel (pochodzącego z burgundzkiej linii Walezjuszów). Później wysłał też na wychowanie na dwór burgundzki swego pierworodnego syna Jana. Współpraca z Burgundią powodowała jednak wciąganie Kleve w sprawy polityczne potężniejszego sąsiada, m.in. zaangażowanie od 1465 r. w wojnę w Geldrii. Polityka ta dawała Kleve nabytki terytorialne (m.in. Goch, Lobith), jednak powodowała daleko idące uzależnienie od Burgundii. Wojny oraz utrzymanie dworu wzorowanego na burgundzkim rodziły też większe zapotrzebowanie na finanse.

W 1474/1475 r. Jan osobiście wspierał Karola Śmiałego podczas oblężenia Neuss. Po śmierci Karola próbował doprowadzić do ślubu swego pierworodnego syna Jana z dziedziczką Burgundii Marią. Po niepowodzeniu tego planu wsparł w staraniach o utrzymanie burgundzkiego dziedzictwa arcyksięcia Maksymiliana Habsburga, który został mężem Marii.

W 1461 r., po śmierci stryja Jana, Gerarda, który nie pozostawił męskich potomków, Jan odziedziczył hrabstwo Mark, odtąd już na stałe połączone z Kleve. Dzięki temu znacznie zwiększył terytorium swego władztwa i podniósł polityczne znaczenie Kleve. Dziedzicem Jana w Kleve i Mark został jego najstarszy syn Jan II; młodszy syn Engelbert został potem hrabią Nevers (dziedziczką tego księstwa była żona Jana i matka Engelberta, Elżbieta). Jan został pochowany w kolegiacie w Kleve.

Rodzina edytuj

Ze związku Jana z Elżbietą z Burgundii pochodziło sześcioro dzieci:

  • Jan II (1458–1521), następca ojca jako książę Kleve i hrabia Mark,
  • Adolf (1458–1498), kanonik w Leodium,
  • Engelbert (1462–1506), hrabia Nevers,
  • Dytryk (1464–?),
  • Maria (1465–1513),
  • Filip (1467–1505/1503), biskup Nevers, Amiens i Autun.

Bibliografia edytuj