Jan Maksymilian Fredro
Jan Maksymilian Fredro herbu Bończa, krypt.: X, (ur. 1784 w Surochowie, zm. 15 lutego 1845[1] w Paryżu) – generał brygady wojsk Królestwa Kongresowego[3], pułkownik wojsk napoleońskich, uczestnik kampanii napoleońskich 1812-1814, członek Rady Administracyjnej i Rady Stanu Królestwa Polskiego, tłumacz, dramatopisarz[4], krytyk teatralny i poeta. Adiutant cara Aleksandra I (od roku 1816), marszałek dworu królewskiego Mikołaja I Romanowa w 1830 roku[5], członek przybrany Towarzystwa Królewskiego Przyjaciół Nauk w Warszawie w 1829 roku[6].
| |
 Fredro Hrabia | |
| Rodzina |
Fredrowie |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka |
Marianna Dembińska herbu Rawicz |
| Żona | |
| Dzieci | |
| Odznaczenia | |
  
| |
Życiorys edytuj
Urodził się w rodzinie Jacka Fredry, ziemianina galicyjskiego, oraz Marianny Dembińskiej. Brat komediopisarza Aleksandra Fredry. Otrzymał w domu wychowanie półpolskie, półfrancuskie. W latach młodzieńczych przez dłuższy czas przebywał na dworze w Puławach. W roku 1806 w Warszawie wstąpił do 2 pułku piechoty, wkrótce został kapitanem adiutantem sztabu głównego. Kilka miesięcy później przeszedł do 2 pułki ułanów. W roku 1807 został odznaczony krzyżem Virtuti Militari.
Autor dramatu Harald (1827). Po upadku powstania listopadowego wyjechał do Paryża, gdzie jednak nie uczestniczył w życiu emigracji polskiej.
Był członkiem kapituły Rycerze Gwiazdy w loży wolnomularskiej Bracia Zjednoczeni, w 1808 roku mistrzem obrzędów loży[7].
Odznaczenia edytuj
- Krzyż Kawalerski Orderu Virtuti Militari (1807)[8]
- Order Świętego Stanisława I klasy (11 września 1821 roku)[9]
- Kawaler Orderu Legii Honorowej[8]
Twórczość edytuj
Ważniejsze utwory edytuj
- Harald. Tragedia w 5 aktach wierszem, wyst. Warszawa 30 września 1827, fragm. Kolęda na r. 1828, Warszawa 1828; wyd. całości zobacz: Tragedie...
- Władza poezji (oda), wygł. na posiedzeniu Towarzystwa Przyjaciół Nauk 9 grudnia 1829, Rocznik Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk, t. 21 (1830), s. 327-340; przedr. P. Hertz w: Zbiór poetów polskich XIX w., ks. 1, Warszawa 1959
- Tragedie... Wydanie J.N. Bobrowicza z rękopismu autora, Lipsk 1837, zawartość: Dydona. Tragedia w 5 aktach wierszem; Harald. Tragedia w 5 aktach wierszem; Wanda. Tragedia w 5 aktach wierszem
- Poezje, rękopis: Biblioteka Czartoryskich
- Pamiętniki, niewydane, rękopis znajdował się w posiadaniu hr. Karłowej w Petersburgu (informuje Polski Słownik Biograficzny).
Ponadto jako członek Towarzystwa Iksów zamieszczał w latach 1815-1819 recenzje teatralne (pod krypt. X) w czasopismach: Gazeta Warszawska i Gazeta Korespondenta Warszawskiego i Zagranicznego.
Przekłady edytuj
- J. Racine: Andromacha (informuje G. Korbut)
- J. Racine: Brytanik (informuje G. Korbut)
- J. Racine: Fedra (informuje G. Korbut)
Drobne przekłady ogłaszał w czasopismach i zbiorach: Kolęda na r. 1828 (tu: I. Kryłow „Osioł i słowik”), Tygodnik Krakowski (tu: Horatius: „Do Pirry”; „Do ludu”; 1834 nr 5-6).
Według S. Wasylewskiego pomagał Marii Wirtemberskiej przełożyć na piękną prozę polską napisaną pierwotnie po francusku powieść „Malwina”.
Wydania zbiorowe edytuj
- Tragedie..., Lipsk 1837; zob. Twórczość
Listy i materiały edytuj
- Do brata, Aleksandra Fredry, z lat 1822-1826, wyd. H. Biegeleisen w: A. Fredro Komedie, t. 1, Lwów 1897, s. 188-195
- Do K. Koźmiana, brak daty, rękopis: Biblioteka PAN Kraków, sygn. 2031, t. 1, k. 193
- Protokoły 11 pierwszych posiedzeń Towarzystwa Iksów, 14 kwietnia – 4 czerwca 1815, pisane przez Fredrę i J. Lipińskiego; z rękopisu Biblioteki im. Sałtykowa-Szczedrina w Leningradzie, wyd. E'. S. Brynskij Iz istorii russko-sławianskich litieraturnych swiaziej XIX w., Moskwa-Leningrad 1963
Bibliografia edytuj
- „Jan Maksymilian Fredro”, [w:] „Pisarze polskiego oświecenia”, t. 3, pod red. T. Kostkiewiczowej i Z. Golińskiego, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 1996, s. 845-859
- T. 4: Oświecenie. W: Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1966, s. 458-460.
Przypisy edytuj
- ↑ a b http://genealog.home.pl/gd/szablony/osoba.php?langen=00136&id=034234, Genealogia Dynastyczna, R.Jurzak
- ↑ W niektórych źródłach spotyka się błędną datę 1846 r.
- ↑ Henryk P. Kosk, Generalicja polska t. I Pruszków 1998, s. 141.
- ↑ Fredro Jan Maksymilian, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2010-09-24].
- ↑ Obraz polityczny i statystyczny Królestwa Polskiego iaki był w roku 1830 przed dniem 29 listopada, Warszawa 1830, s. 5.
- ↑ Lista imienna członków Towarzystwa Królewskiego Przyjaciół Nauk w Warszawie w styczniu 1829 roku, [Warszawa], [1829], s. 6.
- ↑ Stanisław Małachowski-Łempicki, Wykaz polskich lóż wolnomularskich oraz ich członków w latach 1738-1821, w: Archiwum Komisji Historycznej, t. XIV, Kraków 1930, s. 200.
- ↑ a b Rocznik Woyskowy Królestwa Polskiego. Na rok 1819. s. 9
- ↑ Stanisław Łoza, Kawalerowie orderu św. Stanisława (1. XII. 1815-29. XI. 1830), w: Miesięcznik Heraldyczny, nr. 5, r. IX, Warszawa, sierpień 1930, s. 99.