Jan Mergentaler

polski astronom

Jan Jerzy Mergentaler (ur. 27 czerwca 1901 w Podpińsku na Polesiu, zm. 22 grudnia 1995 we Wrocławiu) – polski astronom.

Jan Jerzy Mergentaler
Data i miejsce urodzenia

27 czerwca 1901
Podpińsk

Data i miejsce śmierci

22 grudnia 1995
Wrocław

profesor nauk astronomicznych
Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Doktorat

1933
Uniwersytet Jagielloński

Habilitacja

1951

Profesura

1954

Uczelnia

Uniwersytet Jagielloński
Uniwersytet Lwowski
Uniwersytet Wrocławski

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Medal 10-lecia Polski Ludowej

Życiorys

edytuj

Studia astronomiczne rozpoczął w Obserwatorium Astronomicznym Uniwersytetu Warszawskiego. W 1927, bez formalnego ukończenia studiów magisterskich, przeniósł się do Krakowa, gdy Tadeusz Banachiewicz zaproponował mu asystenturę na Uniwersytecie Jagiellońskim w charakterze obserwatora na Stacji Astronomicznej na Łysinie[1]. Z obserwacji i badań powstała obroniona w 1933 pod opieką Tadeusza Banachiewicza praca doktorska. Następnie pracował na Uniwersytecie Lwowskim w Obserwatorium Astronomicznym pod kierunkiem Eugeniusza Rybki. Pracował na Uniwersytecie Wrocławskim i był dyrektorem tamtejszego obserwatorium.

W latach 1945–1946 był starszym asystentem na Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie oraz zastępcą profesora na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Od 1947 był adiunktem w Obserwatorium Astronomicznym UWr. Stopień naukowy docenta uzyskał w 1951 r., jednocześnie był zastępcą profesora. Tytuł profesora nadzwyczajnego uzyskał w 1954. Od 1960 profesor zwyczajny. Pracował jako prodziekan Wydziału Matematyczno-Fizyczno-Chemicznego Uniwersytetu Wrocławskiego (1953–1955). Był też dyrektorem Instytutu Astronomicznego tego uniwersytetu (1957–1971). Pracował na stanowisku kierownika katedry Heliofizyki i Astronomii Gwiazdowej od 1957 oraz jako konsultant naukowy w Zakładzie Astronomii PAN od 1970.

Był członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Astronomicznego. Brał udział w założeniu i działalności Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii, pracował także w redakcjach „Uranii” i „Mathesis Polskiej”. Po początkowym okresie badań nad gwiazdami zmiennymi swoje zainteresowania przekuł na fizykę Słońca. Był twórcą szkoły heliofizyki w polskiej astronomii. Był inicjatorem rentgenowskich obserwacji Słońca w Polsce i pierwszego polskiego eksperymentu kosmicznego. Był promotorem 18 prac magisterskich i 10 prac doktorskich. Mergentaler był autorem kilkudziesięciu publikacji, czterech książek, w tym monografii Słońce i ponad 100 artykułów popularnonaukowych.

Pochowany został na Cmentarzu Osobowickim we Wrocławiu.

Odznaczenia i wyróżnienia

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Andrzej Woszczyk (red.), Astronomem być... Świadectwa życia i pracy astronomów polskich, 2007, s. 12-13, ISBN 978-83-7285-319-6 (pol.).
  2. Nagrody „PROBLEMÓW" w roku 1984 otrzymują:, „Problemy”, nr 12 (461), RSW „Prasa-Książka Ruch", grudzień 1984, s. 2, ISSN 0032-9487.

Bibliografia

edytuj