Jan Samsonowicz (1944–1983)
Jan Michał Samsonowicz (ur. 27 marca 1944 w Gorlicach, zm. 30 czerwca 1983 w Gdańsku) – polski poeta i działacz opozycji w czasach PRL, jeden z inicjatorów powstania Ruchu Młodej Polski, działacz NSZZ „Solidarność”.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
27 marca 1944 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
30 czerwca 1983 |
| Zawód, zajęcie |
poeta |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujAbsolwent filologii polskiej na Uniwersytecie Gdańskim (1977). Od 1967 był członkiem i przewodniczącym Koła Młodych Związku Literatów Polskich w Gdańsku.
Pracował jako ekspedytor, referent i zaopatrzeniowiec. Od 1977 współpracownik ROPCiO, w 1978 współzałożyciel Ruchu Młodej Polski, od 1978 współpracownik WZZ Wybrzeża. 15 sierpnia 1980 był przedstawicielem Akademii Medycznej w Gdańsku (gdzie był zatrudniony jako referent w dziale zaopatrzenia) w strajkującej Stoczni Gdańskiej im. Lenina. Po zakończeniu strajków w sierpniu 1980 został wybrany przewodniczącym Komisji Zakładowej NSZZ Solidarność na AM w Gdańsku. Na przełomie maja i czerwca 1981 przeprowadził strajk głodowy z żądaniem wypuszczenia wszystkich więźniów politycznych PRL. Wybrany delegatem na I Zjazd Krajowy Delegatów NSZZ Solidarność, został członkiem Prezydium Zarządu Regionu. W nocy 13 grudnia 1981 został internowany w obozie w Strzebielinku, później przeniesiono go do obozu w Iławie. Uwolniony 16 lipca 1982.
Od początku znalazł się w kręgu zainteresowania SB. Służba Bezpieczeństwa prowadziła sprawy operacyjne Dominik, Medyk i Samson. Wraz z Piotrem Dykiem prowadził tajną komórkę kontrwywiadowczą Solidarności, która wpadła na trop tajnego współpracownika SB, ulokowanego wysoko we władzach związku oraz zbadała kanały przepływów pomocy finansowej z Zachodu dla Solidarności, kontrolę nad którymi przejęła SB.
30 czerwca 1983 jego ciało znaleziono powieszone na płocie przy stadionie Klubu Sportowego Stoczniowiec w Gdańsku Młyniskach. Wszystkie poszlaki wskazywały na intencjonalne działania osób trzecich w celu upozorowania samobójstwa. Powstała w 1989 Sejmowa Komisja Nadzwyczajna do Zbadania Działalności MSW umieściła jego nazwisko na liście potencjalnych ofiar przestępczych działań MSW i SB w czasie stanu wojennego. W 1991 Prokuratura Wojewódzka w Gdańsku wznowiła śledztwo w sprawie jego śmierci. W czerwcu 2023 IPN również wznowił śledztwo w sprawie śmierci Jana Samsonowicza[1].
Został pochowany na cmentarzu katolickim w Sopocie[2] (kwatera B3-10-2)[3]. Jego pogrzeb stał się areną wielotysięcznej manifestacji patriotycznej.
30 czerwca 2023 odbyła się uroczystość odsłonięcia tablicy, przy ulicy ul. Dickensa 3 w dzielnicy Przeróbka w Gdańsku, upamiętniającej Jana Samsonowicza[4]. W kwietniu 2025 decyzją Rady Miasta Gdańska został patronem jednej z ulic w dzielnicy Śródmieście w tym mieście[5].
Odznaczenia
edytuj- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski – 2006, pośmiertnie[6]
- Krzyż Wolności i Solidarności – 2018, pośmiertnie[7]
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ IPN wznawia śledztwo ws. śmierci działacza antykomunistycznego. trojmiasto.pl, 2023-06-30. [dostęp 2023-07-05]. (pol.).
- ↑ Pamiętamy o grobach ofiar stanu wojennego – 13 grudnia 2019. gdansk.ipn.gov.pl. [dostęp 2019-12-16].
- ↑ śp. Jan Samsonowicz
- ↑ Upamiętniono Jana Samsonowicza, opozycjonistę z czasów PRL. Zginął 40 lat temu. gdansk.pl, 2023-06-30. [dostęp 2023-06-30]. (pol.).
- ↑ Rada Miasta Gdańska: nowe nazwy dla dwóch ulic i ronda. gdansk.pl, 2025-04-24. [dostęp 2025-04-24]. (pol.).
- ↑ M.P. z 2006 r. nr 80, poz. 807 – pkt 43.
- ↑ M.P. z 2018 r. poz. 894 – pkt 17.
Linki zewnętrzne
edytuj- Biogram w Encyklopedii Solidarności. encysol.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-09-11)].
- Jan Samsonowicz – wizerunek działacza całkowicie oddanego Solidarności aż do śmierci