Wikipedia

Jan Stella-Sawicki

polski oficer, działacz niepodległościowy, lekarz, działacz społeczny

Jan Stella-Sawicki ps. „Pułkownik Struś” (ur. 24 lutego 1831 w Szawlach, zm. 29 sierpnia 1911 we Lwowie) – polski oficer, działacz niepodległościowy, lekarz z tytułem doktora, działacz społeczny.

Jan Stella-Sawicki
Pułkownik Struś
Ilustracja
Jan Stella-Sawicki (przed 1906)
Data i miejsce urodzenia

24 lutego 1831
Szawle

Data i miejsce śmierci

29 sierpnia 1911
Lwów

Miejsce spoczynku

Cmentarz Łyczakowski we Lwowie

Zawód, zajęcie

lekarz

Narodowość

polska

Alma Mater

Université de Strasbourg I

Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys edytuj

 
Jan Stella-Sawicki jako oficer
 
Jan Stella-Sawicki (przed 1910)
 
Grobowiec Jana Stella-Sawickiego

Urodził się w 1831 w Szawlach na Żmudzi i tam spędził dzieciństwo. Po IV klasie gimnazjalnej podjął służbę w „pułku szlacheckim” szkoły kadetów Armii Imperium Rosyjskiego. W wieku 18 lat w 1849 odbył kampanię węgierską jako oficer pułku grenadierskiego w lejbgwardii. W stopniu podporucznika wstąpił do Akademii Wojennej Sztabu Generalnego w Petersburgu, którą ukończył w stopniu sztabskapitana. W 1856 został mianowany na stopień podpułkownika sztabu generalnego. Służył w krajach zachodniej Europy (Niemcy, Włochy, Francja, Hiszpania, Anglia) oraz w Afryce Północnej. W 1858 został szefem sztabu I dywizji kawaleryjskiej w guberni kowieńskiej, a w 1861 został szefem sztabu III dywizji kawaleryjskiej w Kownie. W wieku 28 lat został mianowany pułkownikiem. W 1862 został powołany do ministerstwa wojny. Za udział w bankiecie na cześć Władysława Syrokomli został odwołany do Petersburga.

Po wybuchu powstania styczniowego 1863 wystąpił z armii rosyjskiej i dokonał przejścia na stronę polskich powstańców. Początkowo służył jako szeregowiec w oddziałach Komorowskiego, po czym został naczelnikiem (szefem) sztabu gen. Edmunda Różyckiego (znajomego ze służby w armii rosyjskiej), zaś dla uchronienia swej rodziny przed prześladowaniami przyjął pseudonim „Struś”[1]. Później organizował wojska powstańcze na obszarze Galicji. Po upadku powstania przebywał na emigracji. W Szwajcarii pracował jako nauczyciel prywatny, korespondent czasopism. Był sekretarzem Towarzystwa Wzajemnej Pomocy Polaków w Genewie.

Po uzyskaniu obywatelstwa szwajcarskiego udał się w 1865 do Galicji, gdzie został aresztowany, a następnie wydalony. Wyjechał do Francji. Na emigracji utrzymywał się z dochodów uzyskiwanych z korespondencji wysyłanych do publikacji w „Gazecie Narodowej”. Wówczas podjął studia medyczne, które prowadził przez 3,5 roku na uniwersytecie w Strasbourgu uzyskując stopień doktora medycyny i chirurgii w 1870. Podczas wojny francusko-pruskiej prowadził w Strasburgu ambulans dla rannych, przetrwał oblężenie tego miasta. Następnie przeniósł się do Szwajcarii, przebywał w Genewie i prowadził praktykę lekarską. Później przebywał jeszcze w Wiedniu. Dzięki pomocy Franciszka Smolki w 1871 uzyskał pozwolenie na powrót do Galicji, po czym przeniósł się do Lwowa.

Uzyskał nostryfikację dyplomu po tym jak zdał egzamin lekarskim na Uniwersytecie Jagiellońskim. Był praktykantem, sekundariuszem w szpitalu powszechnym we Lwowie od 1871. Od 1873 przez 33 lata pracował jako inspektor szpitali krajowych we Lwowie. Od 1891 był radcą. Był autorem raportu o stanie szpitali powszechnych w Galicji za rok 1874[2]. Na początku 1906 odszedł ze służby krajowej po 35 latach pracy[3]. Za swoją działalność otrzymał tytuły honorowego obywatelstwa miast Żółkwi i Jasła[4].

Działał także na polu politycznym i społecznym. We Lwowie w 1893 był przewodniczącym przedwyborczego Towarzystwa Właścicieli Realności[5]. W 1908 został członkiem wydziału i zasiadł w komisji kontrolującej Towarzystwa Miłosierdzia „Opatrzność” we Lwowie, utrzymującego „Dom Pracy” w tym mieście, stanowiący przytułek dla ubogich[6]. Był propagatorem zaprzestania importu do Galicji zagranicznych roślin i ziół leczniczych oraz umożliwienia zarobku w tej dziedzinie wytwórcom z polskiej wsi (prócz niego lobbowała także Anna Działyńska)[7].

Publikował prace zarówno w dziedzinie medyczno-lekarskiej jak też opisujące podróże oraz wspomnieniowe. Dokonał także przekładów prac z języka rosyjskiego, czeskiego i francuskiego.

Zmarł 29 sierpnia 1911 we Lwowie[8][9]. Został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie[10][11].

Inny Jan Stella-Sawicki żył w latach 1912-1984. ur. we Lwowie, oficer Wojska Polskiego, zm. w Krakowie[12].

Publikacje edytuj

Medyczne
Inna tematyka

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Jan Stella-Sawicki: Galicya w powstaniu styczniowem. Lwów: 1913, s. 70.
  2. ↑ Szkoła Pielęgniarstwa przy Szpitalu Powszechnym we Lwowie. wmpp.org.pl. [dostęp 2016-03-17].
  3. ↑ Jubileusz dr Sawickiego. „Słowo Polskie”, s. 1, Nr 280 z 26 czerwca 1906. 
  4. ↑ Honorowi Obywatele Miasta. Jan Stella-Sawicki. jaslo.pl, 2014-07-04. [dostęp 2016-10-18].
  5. ↑ Kronika. Ruch wyborczy. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 6 z 10 stycznia 1893. 
  6. ↑ Kronika. Towarzystwo Miłosierdzia „Opatrzność”. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 155 z 9 lipca 1908. 
  7. ↑ Kronika. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 241 z 21 października 1913. 
  8. ↑ Kronika. † Jan Stella-Sawicki. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 198 z 31 sierpnia 1911. 
  9. ↑ Kronika. Zmarli. „Głos Rzeszowski”, s. 6, Nr 36 z 3 września 1911. 
  10. ↑ Józef Białynia Chołodecki: Cmenterze Lwowa. W: Marian Weber: Opieka nad grobami bohaterów w Wschodniej Małopolsce. Lwów: Polskie Towarzystwo Opieki nad Grobami Bohaterów, 1929, s. 11.
  11. ↑ Stanisław Nicieja: Cmentarz Łyczakowski we Lwowie w latach 1786–1986. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1988, s. 318. ISBN 83-04-02817-4.
  12. ↑ Z żałobnej karty. „Biuletyn”. Nr 48, s. 86, Grudzień 1984. Koło Lwowian w Londynie. 
  13. ↑ Notatki literacko artystyczne. „Gazeta Lwowska”, s. 3-4, Nr 78 z 5 kwietnia 1901. 

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jan_Stella-Sawicki&oldid=71781722”