Jan Tkaczow
Jan Tkaczow, pierwotnie Tkaczów, ps. „Kum” (ur. 16 października 1893, zm. 1938) – polski oficer, działacz polskiego ruchu ludowego i robotniczego, uczestnik wojny domowej w Hiszpanii.
 major
| |
| Data i miejsce urodzenia |
16 października 1893 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1914–1924, 1936–1938 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
dowódca kompanii |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
 
| |
.png){kind=small}
.jpg)
Życiorys edytuj
Urodził się 16 października 1893 na Rzeszowszczyźnie w rodzinie chłopskiej jako syn Romana (1864–1942, pochodzący z terenów ukraińskich, pracujący jako dworski chmielarz w boguchwalskim majątku[1]) i Józefy. Jego braćmi byli Józef (1900–1972), Ferdynand (1902–1936), Stanisław (1913–1969) – także działacze polityczni[2][3][4]. Pierwotne nazwisko rodziny brzmiało Tkaczów[5]. Pierwotnie nazwisko rodziny brzmiało Tkaczów[6].
Kształcił się w I Gimnazjum Państwowym w Rzeszowie i w tym czasie należał do organizacji „Promień”[7].
W czasie I wojny światowej cztery lata spędził na froncie służąc w armii austriackiej i w Legionach Polskich. Następnie służył w Wojsku Polskim w stopniu porucznika z którego odszedł w 1924 roku[8]. W 1923 roku pełnił służbę w 11 pułku piechoty w Tarnowskich Górach. Zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku w korpusie oficerów piechoty[9]. Działalność polityczną prowadził jako członek, początkowo Komunistycznej Partii Polski, a później Zjednoczenia Lewicy Chłopskiej Samopomoc. Lata 1934–1936 spędził w więzieniu. W okresie międzywojennym rodzinny dom Tkaczowów był miejscem tajnych zebrań i spotkań rzeszowskich komunistów[10].
Po wybuchu wojny domowej w Hiszpanii wstąpił jako ochotnik do tworzonych Brygad Międzynarodowych. Jako kapitan otrzymał przydział do obozu szkoleniowego w Madrigueras. Tam zajmował się szkoleniem ochotników. Następnie jako dowódca 6 rezerwowej kompanii polskiej uczestniczył 16 czerwca 1937 r. w ataku na Huescę. Po utworzeniu 6 lipca 1937 r. batalionu im. Jose Palafoxa z Polaków, Hiszpanów, Ukraińców i Żydów, został jego dowódcą.
Z batalionem walczył na froncie centralnym oraz uczestniczył w dniach 10–31 lipca 1937 r. w walkach o Brunetę. Na froncie aragońskim wraz z batalionem dokonał przełamania frontu pod Villamayor. Po awansie na majora i odpoczynku, w lutym 1938 roku wyjechał ponownie na front, gdzie walczył o przełamanie pozycji frankistów w górach Sierra Quemada[11]. Zginął w 1938 roku w Estremadurze[4].
W 1951 ulica Sokoła w Rzeszowie została przemianowana na ul. Jana Tkaczowa[12] (obecnie ponownie ulica Sokoła). Imieniem Jana Tkaczowa nazwano ulicę w Jaśle[13] (obecnie ponownie ulica Nowa)[14]. Rejestr TERYT w marcu 2019 roku nie wykazuje użycia nazwy Tkaczowa[15].
Ordery i odznaczenia edytuj
- Order Virtuti Militari V kl. (pośmiertnie w 1945)[16]
- Krzyż Walecznych dwukrotnie
Przypisy edytuj
- ↑ Sławomir Wnęk. Kronika. 40 lat temu zmarł Józef Tkaczow (1900–1972). Patron głównej ulicy w Boguchwale, lekarz, działacz społeczny i polityczny. „Wiadomości Boguchwalskie”. 5 (79), s. 10, 2012. ISSN 1731-3384.
- ↑ Elżbieta Ciastoniowa. Jeden z czterech braci.... „Nowiny”, s. 4, nr 200 z 22 lipca 1971.
- ↑ Zmarł tow. Józef Tkaczow. „Nowiny”, s. 2, nr 336 z 4 grudnia 1972.
- ↑ a b Praca zbiorowa 1989 ↓, s. 450.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcji I. Gimnazjum Państwowego w Rzeszowie za rok 1920/21. Rzeszów: 1921, s. 1.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcji I. Gimnazjum Państwowego w Rzeszowie za rok 1920/21. Rzeszów: 1921, s. 10.
- ↑ 100 lat. „Nowiny Rzeszowskie”. Nr 138, s. 1, 11-12 czerwca 1960.
- ↑ Łossowski 1969 ↓, s. 407.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 155, 419.
- ↑ Ostatnia droga tow. Józefa Tkaczowa. „Nowiny”, s. 2, nr 338 z 6 grudnia 1972.
- ↑ Łossowski 1969 ↓, s. 407–410.
- ↑ Zmiana nazw ulic Rzeszowa. „Nowiny Rzeszowskie”, s. 5, nr 49 z 18 lutego 1951.
- ↑ Stanisław Grzywacz: Mieszkańcy Jasła mówią nie dla pomysłu senator Alicji Zając i radnej Marii Szańcy. Czy zmienią ulicę Tkaczowa na Księdza Ignacego Tokarczuka. wirtualnejaslo.pl, 2013-12-06. [dostęp 2017-02-12].
- ↑ Dekomunizacja nazewnictwa ulic dotarła do Jasła: ulica Nowa w miejsce Jana Tkaczowa? – terazJaslo.pl – portal regionalny miasta Jasła i powiatu jasielskiego [online] [dostęp 2019-02-14] (pol.).
- ↑ Rejestr TERYT. [dostęp 2019-03-14].
- ↑ Wojciech Stela: Polskie ordery i odznaczenia (Vol. II). Warszawa: 2008, s. 405
Bibliografia edytuj
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Praca zbiorowa: Encyklopedia Powszechna. Warszawa: PWN, 1976.
- Piotr Łossowski: Żołnierze minionych lat. Warszawa: 1969.
- Stanisław Grzywacz: Mieszkańcy Jasła mówią nie dla pomysłu senator Alicji Zając i radnej Marii Szańcy. Czy zmienią ulicę Tkaczowa na Księdza Ignacego Tokarczuka. wirtualnejaslo.pl, 2013-12-06. [dostęp 2017-02-12].