Jan Trzeciak (poseł)
Jan Trzeciak (ur. 15 stycznia?/28 stycznia 1902 w majątku Zosin, gmina Szarkowszczyzna, zm. 10 marca 1993 w Warszawie) – polski inżynier rolnik, działacz społeczny, polityk, poseł na Sejm V kadencji (II Rzeczypospolitej), w czasie okupacji niemieckiej Delegat Rządu na Okręg Nowogródzki.
 Jan Trzeciak w okresie okupacji | |
| Data i miejsce urodzenia |
15 lub 28 stycznia 1902 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
10 marca 1993 |
| Poseł na Sejm V kadencji (II RP) | |
| Okres | |
| Przynależność polityczna | |
| Odznaczenia | |
    
| |
Życiorys edytuj
Urodził się w rodzinie Józefa i Malwiny z domu Korzon (1876–1959)[1][2]. Miał trzech braci rodzonych i troje rodzeństwa przyrodniego[1]. Od 1913 roku był harcerzem[3].
W 1918 roku przerwał naukę w gimnazjum w Wilnie i walczył w samoobronie wileńskiej, z którą 5 stycznia 1919 roku opuścił Wilno. Jako ochotnik w wojnie polsko-bolszewickiej[3] brał udział w Bitwie Warszawskiej w 18 pułku artylerii polowej, w obsłudze działa. Na własną prośbę został przeniesiony do 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej gen. Żeligowskiego, do 6 Harcerskiego Pułku Strzelców. Uczestniczył w wyzwalaniu Wilna w październiku 1920 roku.
Po zakończeniu wojny zdał maturę eksternistyczną w Gimnazjum im. Zygmunta Augusta w Wilnie. W 1925 roku ukończył studia na Wydziale Rolniczo-Leśnym Uniwersytetu Poznańskiego i uzyskał dyplom inżyniera rolnika[3]. Specjalizował się w genetyce roślin. Wraz ze swoim przyjacielem Tomaszem Zanem (prawnukiem Tomasza Zana) pracował w majątku Golęcin, prowadzonym w celach doświadczalnych przez Uniwersytet Poznański (m.in. hodowano tam różne rasy bydła). W czasie studiów dodatkowo chodził na wykłady prof. Władysława Tatarkiewicza. Po ukończeniu studiów do września 1939 roku był dzierżawcą majątku Romanowce Wańkowiczów w powiecie szczuczyńskim.
Jan Trzeciak działał w spółdzielczości i w samorządzie rolniczym, współpracując z Antonim Kokocińskim. Organizował spółdzielczość mleczarską na Wileńszczyźnie. Założył i przez 10 lat prowadził spółdzielnią mleczarską w Dzikuszkach, przekształconą następnie w serownię doświadczalną Ministerstwa Rolnictwa[3]. Działał w Obozie Zjednoczenia Narodowego, szczególnie w fazie jego organizacji w roku 1937. Pełnił m.in. funkcję przewodniczącego powiatowej organizacji miejskiej w Szczuczynie, przewodniczącego Organizacji Wiejskiej OZN na okręg nowogródzki[4], a w lutym 1938 roku był wiceprzewodniczącym okręgu[3].
W 1938 roku został posłem na Sejm V kadencji (1938–1939) wybranym z ramienia OZN[5].
Podczas okupacji niemieckiej za zgodą komendy Okręgu Nowogródek AK pracował jako agronom w zarządzie gospodarstw rolnych „Osland” w Lidzie. Jesienią 1943 roku, z rekomendacji komendanta Okręgu Nowogródek AK ppłk. „Borsuka”, Jan Trzeciak, pseudonim „Aleksander”, został mianowany przez Delegaturę Rządu na Kraj delegatem rządu na województwo nowogródzkie[3][6]. Na przełomie maja i czerwca 1944 roku zrezygnował z funkcji delegata na Okręg Nowogródzki i zgłosił kandydaturę Mariana Jankowskiego pseudonim „Habdank” na swojego następcę. W połowie lipca 1944 roku Jan Trzeciak przeprowadził się do Wilna. Po krótkim pobycie w Wilnie wrócił w Nowogródzkie i objął dowództwo 4 kompanii VII batalionu 77 pułku piechoty AK (był podporucznikiem rezerwy)[7]. Latem 1945 roku jako repatriant wyjechał do Warszawy.
Po wojnie Jan Trzeciak pracował jako inżynier rolnik w różnych państwowych gospodarstwach rolnych. W 1969 roku przeszedł na emeryturę. Kupił małe gospodarstwo rolne wraz z zabudowaniami we wsi Rakowiec k. Gniewu. Gospodarstwo było znane w okolicy z wyrobu serów, które powstawały zgodnie ze starą tradycją serowarską.
Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 141-3-13)[8].
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Walecznych
- Medal Niepodległości – 15 kwietnia 1932 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[9][2]
- Srebrny Krzyż Zasługi (11 listopada 1936)[10]
- Krzyż Zasługi Wojsk Litwy Środkowej (3 marca 1926)[11]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
Przypisy edytuj
- ↑ a b Marek Minakowski, Profil Jana Trzeciaka w Wielkiej genealogii Minakowskiego [online] [dostęp 2017-12-09].
- ↑ a b Tu podano, że urodził się 15 stycznia 1902. Kartoteka personalno-odznaczeniowa. WBH. [dostęp 2021-10-18]..
- ↑ a b c d e f Jerzy Kornaś, Grzegorz Mazur, Trzeciak Jan, [w:] Jacek Majchrowski (red.), Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, wyd. 1, Polska Oficyna Wydawnicza „BGW”, 1994, s. 458, ISBN 83-7066-569-1.
- ↑ Koncepcje programowe działaczy Obozu Zjednoczenia Narodowego Okręgu Wileńskiego i Nowogródzkiego [online] [dostęp 2017-12-09].
- ↑ Biblioteka sejmowa – Parlamentarzyści RP: Jan Trzeciak. [dostęp 2020-07-29].
- ↑ Okręgowa Delegatura Rządu Nowogródek [online] [dostęp 2017-12-09].
- ↑ Kedyw Okręgu Nowogródek AK [online] [dostęp 2017-12-09].
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: MARIA MATKOWSKA-WOYNICZOWA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-02-22].
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 92, poz. 124.
- ↑ M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 470 „za zasługi na polu pracy zawodowej i społecznej”.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 12 z 3 marca 1926 roku, s. 76.
Bibliografia edytuj
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
- Longin Tomaszewski, Wileńszczyzna lat wojny i okupacji 1939–1945, Wydawnictwo Rytm, 2010.
- Eugeniusz Wawrzyniak, Ze wspomnień żołnierzy AK okręgu Nowogródek, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, 1988.
- „Kurier Wileński, Wileńsko-Nowogródzki, Grodzieński, Poleski i Wołyński” (315), 16 listopada 1937.