Wikipedia

Janina Hosiasson-Lindenbaum

polska filozof i logik

Janina Hosiasson-Lindenbaum (ur. 6 grudnia 1899 w Warszawie, zm. w kwietniu 1942 w Ponarach) – polska filozof i logik. Należała do jednych z najwybitniejszych przedstawicieli warszawskiej szkoły filozoficzno-logicznej. Zajmowała się teorią indukcji i związanymi zagadnieniami z zakresu teorii prawdopodobieństwa.

Janina Hosiasson-Lindenbaum
Janina Hosiasson
Data i miejsce urodzenia

6 grudnia 1899
Warszawa

Data i miejsce śmierci

kwiecień 1942
Ponary

Przyczyna śmierci

rozstrzelanie

Zawód, zajęcie

filozof, logik

Narodowość

polska

Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Życiorys edytuj

Była córką Józefa Hosiassona (1861–ok. wrzesień 1931, syn Samuela) i Zofii Hosiasson (ur. 1876) z domu Feigenblatt[1]. Rodzice rozwiedli się około 1900 roku. Drugą żoną Józefa była Henrietta Hosiasson. Ojciec prowadził dom agenturowo-towarowy na Trębackiej 4 i był przedstawicielem firmy Bourjois, matka Zofia była muzykiem. Ze wspomnień Antoniego Marianowicza (1924–2003)[2] wiemy, że Janina utrzymywała z matką chłodne, formalne stosunki. Janina początkowo uczyła się na pensji p. Tymińskiej, a później uczęszczała przez dwa lata do 8-klasowej wyższej szkoły realnej A. Wareckiej i w czerwcu 1919 roku złożyła egzamin dojrzałości[3]. W 1919 roku została przyjęta na Wydział Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie studiowała przez 6 lat. W podaniu o przyjęcie do Uniwersytetu Warszawskiego napisała, że urodziłam się w Warszawie dnia 6tego grudnia 1899ego roku, zaliczono mnie do ludzi wyznania mojżeszowego[..]. Początkowo brała wykłady z matematyki i filozofii, jej wykładowcami byli m.in. Leon Petrażycki, Wacław Sierpinski, Władysław Witwicki, Stefan Pieńkowski, Kazimierz Ajdukiewicz, Tadeusz Kotarbiński i Jan Łukasiewicz. W roku akademickim 1924/1925 wystąpiła o urlop rektorski po zaliczeniu 10 semestrów, żeby oddać się całkowicie pisaniu pracy na stopień doktora. Doktorat obroniła w 1926 roku na podstawie pracy Uprawnienie rozumowania indukcyjnego[4].

W 1927 roku została przyjęta do Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Warszawskiego w celu skończenia Studium Pedagogicznego i uzyskania dyplomu nauczycielskiego. Równolegle z prowadzeniem pracy naukowej nauczała propedeutyki filozofii w szkołach średnich ogólnokształcących i publikowała materiały popularnonaukowe dotyczące nauczania logiki[5]. Tłumaczyła też materiały dotyczące pedagogiki i filozofii, m.in. prace Bertranda Russella o wychowaniu, wychowaniu i ustroju społecznym i historii filozofii[6][7][8] Rok akademicki 1929/1930, lub jego część, spędziła w University of Cambridge korzystając ze stypendium Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, gdzie pracowała przypuszczalnie pod kierunkiem G. E. Moore’a. Z tego pobytu opublikowała artykuły na temat życia akademickiego w Cambridge[9][10]. Aktywnie uczestniczyła w badaniach i kongresach naukowych, m.in. w „Pierwszym Kongressie Matematyków Krajów Słowiańskich” (1929 w Warszawie)[11] oraz w „I Międzynarodowym Kongresie Filozofii Naukowej” (15–23 września 1935 w Paryżu)[12].

Na ogół musimy przyznać, iż panna Hosiassonówna jest przeciwniczką bardzo poważną, która zagadnieniami z pogranicza logiki i rachunku prawdopodobieństwa zajmuje się od dawna, na której widoczny jest wpływ wysokiej kultury logicznej środowiska warszawskiego, a nadto należy mieć na względzie i tę okoliczność, iż jest ona wyrazicielką poglądów nie tylko swoich własnych.

Zygmunt Zawirski, Wrażenia z I Międzynarodowego Kongresu Filozofii Naukowej (15–23 września 1935), Kwartalnik Filozoficzny, s. 54, 1936, tom XIII, zeszyt 1

Około 1935 roku wyszła za mąż za Adolfa Lindenbauma (w sprawozdaniu z I Międzynarodowego Kongresu Filozofii Naukowej pisano o niej nadal „Hosiassonówna”).

O jej latach z początku wojny wiemy z listu do Georga Edwarda Moora napisanego 4 stycznia 1940 roku[13], w którym starała się uzyskać pomoc od Council for Assisting Refugee Philosophers. Z Warszawy wyjechała 6 września 1939 roku z grupą przyjaciół, w której był jej mąż. Odłączyła od tej grupy i na motocyklu, z przypadkowo spotkanym znajomym, pojechała 500 km na wschód Polski, gdzie spędziła miesiąc wśród ubogich chłopów ukraińskich, a następnie przedostała się do miasta Równe, a po kilkunastu dniach do Wilna. Jej mąż znalazł się w tym czasie w Białymstoku. Do 15 grudnia 1939, do momentu zamknięcia Uniwersytetu i Biblioteki Uniwersyteckiej w Wilnie, pracowała w uniwersytecie i wygłosiła wykład w Towarzystwie Filozoficznym o postępie wiedzy z punktu widzenia epistemologicznego. Angażowała się wtedy w działalność Wileńskiego Towarzystwa Filozoficznego. Przypuszczalnie w drugiej połowie 1941 roku została aresztowana i po kilku miesiącach więzienia została rozstrzelana w Ponarach około kwietnia 1942[14][13] przez Niemców lub kolaborujących z nimi Litwinów.

Miała dwoje braci, kompozytora i adwokata Henryka Hosiassona (1896 w Warszawie –1948 w Bolonii)[15] i lekarza i muzyka Stefana Hosiassona. Stefan mieszkał w Paryżu, interesował się także hipnozą. Miała też brata przyrodniego Ludwika (Lutka) Hosiassona[16] z drugiego małżeństwa Józefa Hosiassona z Henriettą. Henryk miał jednego syna – Józefa Hosiassona (1931–2018). Była związana z Antonim Pańskim.

Była członkiem m.in. Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.

Zainteresowania badawcze edytuj

W centrum jej działalności naukowej była rozumowanie indukcyjne[17][18]. W swoich pracach koncentrowała się na typach indukcji, zastosowaniach teorii prawdopodobieństwa do logiki, uzasadnieniach wnioskowania indukcyjnego, czy analizie psychologicznej rozumowania indukcyjnego[19][20][21][22][23][24][25][26][27].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Secudno voto Zofia Flatau.
  2. ↑ Antoni Marianowicz: Życie surowo wzbronione. Cz. 2. Wspomnienia rodzinne. Warszawa: Czytelnik, 1995. Cytat: Ciotka Zosia Flatauowa [..] była znaną w Warszawie postacią. Mała, jaskrawo i ekscentrycznie ubrana starsza pani z szopą siwych włosów wyglądała tak niebanalnie, że oglądano się za nią na ulicy. Za młodu odznaczała się niepospolitym wdziękiem i urodą, a poza tym nie byle jakim posagiem. Wydano ją za mąż za Józefa Hosiassona[..] Miała z nim troje dzieci, dwóch chłopców i dziewczynkę[..] Córka [..] dr Janina Hosiasson (później Lindenbaumowa), utrzymywała z [matką] chłodne, formalne stosunki. Była wybitnym filozofem, a los szczególnie tragiczną klamrą połączył jej życie z życiem jej kuzyna, Antoniego Pańskiego[..].
  3. ↑ Świadectwo dojrzałości ze szkoły A. Wareckiej Stowarzyszenia Szkoły handlowej Żeńskiej”, czerwiec 1919.
  4. ↑ Janina Hosiasson, Definicje rozumowań indukcyjnych, Przegląd Filozoficzny, XXXI.
  5. ↑ Janina Hosiassonówna. Z warsztatów współczesnej logiki. „Wiedza i Życie”. 6 (12), 1931. 
  6. ↑ B. Russel, O wychowaniu. Ze specjalnym uwzględnieniem wczesnego dzieciństwa (On Education, Especially in Early Childhood), wyd. pol. 1932, Nasza Ksiegarnia, Warszawa. Tłumaczyła Janina Hosiassonówna.
  7. ↑ B. Russel, Wychowanie a ustrój społeczny. wyd. pol. 1933, 286 stron, Tow. Wydawnicze Rój, Warszawa. Tłumaczyła Janina Hosiassonówna.
  8. ↑ Russell, Bertrand: Zarys filozofji. Warszawa: J. Przeworski, 1939.
  9. ↑ Janina Hosiassonówna. Studya filozoficzne w Cambridge. „Ruch Filozoficzny”. 12, s. 218–220, 1930-1931. 
  10. ↑ Janina Hosiassonówna. Studja uniwersyteckie w Cambridge. „Wiedza i Życie”. 6 (5), s. 395, 1931. 
  11. ↑ Hosiasson, Janina: Quelques remarques sur la dépendance des probabilités a posteriori de celle a priori. Warszawa: Opis wg okł. Odb. ze „Sprawozdania z Pierwszego Kongresu Matematyków Krajów Słowiańskich” (Warszawa 1929), 1930.
  12. ↑ Zygmunt Zwirski. Wrażenia z I Międzynarodowego Kongresu Filozofii Naukowej. „Kwartalnik Filozoficzny”. 13 (1), s. 54, 1936. Kraków: Polska Akademia Umiejętności. [dostęp 2021-03-22]. 
  13. ↑ a b Tadeusz Szubka. List Janiny Hosiasson-Lindenbaum do George’a Edwarda Moore’a. „Filozofia Nauki”. 26 (1), s. 129–141, 2018. 
  14. ↑ Janina Kamińska, Wspomnienie o filozofach zmarłych 1939-1945, Przegląd Filozoficzny, 1946, s. 324 Warszawa-Kraków.
  15. ↑ Na fali historii by Embajada de Polonia en Chile - Issuu [online], issuu.com [dostęp 2021-04-09] (ang.).
  16. ↑ Obwieszczenia Publiczne: dodatek do Dziennika Urzędowego Ministerstwa Sprawiedliwości. Warszawa, R71, 3 września 1931, s. 45.
  17. ↑ Teresa Rzepa: Hosiasson-Lindenbaumowa Janina. W: Słownik psychologów polskich. Elwira Kosnarewicz, Teresa Rzepa, Ryszard Stachowski (red.). Poznań: Instytut Psychologii UAM, 1992, s. 96.
  18. ↑ Anna Jedynak, Janina Hosiasson-Lindenbaum – The Logic of Induction [dostęp 2011-03-18] w: Władysław Krajewski (ed.), Polish philosophers of science and nature in the 20th century, wyd. Rodopi 2001
  19. ↑ Hosiasson-Lindenbaum, Janina. On confirmation. „The Journal of Symbolic Logic”. 5, s. 133–148. JSTOR. 
  20. ↑ Hosiasson, Janina. Why do we prefer probabilities relative to many data?. „Mind”. 40 (157). s. 23–36. 
  21. ↑ Hosiasson-Lindenbaum, Janina. Theoretical aspects of the advancement of knowledge. „Synthese”. 40 (157). s. 253–261. 
  22. ↑ Hosiasson, Janina. Wahrscheinlichkeit und Schluss aus Teilprämissen. „Actes du Huitième Congrès International de Philosophie”. 40 (157), s. 192–196. JSTOR. 
  23. ↑ Hosiasson, Janina Lindenbaum. Induction et analogie: Comparaison de leur fondement. „Mind”. 50 (200), s. 351–365. JSTOR. 
  24. ↑ Hosiasson, Janina. Wahrscheinlichkeit und Schluß aus Teilprämissen. „Erkenntnis”. 5 (200), s. 44. Kluwer. 
  25. ↑ Hosiasson-Lindenbaum, Janina. Zum Vortrag von H. Hempel. „Erkenntnis”. 7 (200), s. 364. Kluwer. 
  26. ↑ Hosiasson, Janina: Uwagi w sprawie psychologji wnioskowań indukcyjnych. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Psychologiczne, 1935.
  27. ↑ J. Hosiasson, O prawdopodobieństwie hipotez, Przegląd filozoficzny, 39, 1936
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Janina_Hosiasson-Lindenbaum&oldid=73151224”