Janina Rogozińska

polska botanik

Janina Rogozińska (ur. 25 listopada 1925 w Wolsztynie, zm. 11 sierpnia 2007) – polska uczona, botanik, profesor zwyczajny, specjalizująca się w fizjologii i badaniach in vitro roślin. Organizatorka i wieloletnia kierowniczka Katedry Fizjologii Roślin Wydziału Rolniczego Akademii Techniczno-Rolniczej w Bydgoszczy.

Janina Rogozińska
Data i miejsce urodzenia

25 listopada 1925
Wolsztyn

Data śmierci

11 sierpnia 2007

Miejsce spoczynku

Cmentarz parafialny św. Jana Vianneya w Poznaniu

Zawód, zajęcie

botanik

Tytuł naukowy

profesor

Alma Mater

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Uczelnia

Akademia Techniczno-Rolnicza w Bydgoszczy

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Medal Komisji Edukacji Narodowej
Grób na cmentarzu św. Jana Vianneya

Życiorys

edytuj

Była córką Jana Rogozińskiego, wolsztyńskiego kupca, oraz Heleny z Waszkowiaków, wdowy po Karolu Kużdowiczu, który zginął podczas wojny w 1914 r. Miała dwóch przyrodnich braci: Alfonsa Kużdowicza, profesora genetyki roślin, oraz Czesława Kużdowicza, rolnika i pracownika Instytutu Fizjologii i Żywienia Zwierząt PAN w Jabłonnie. Miała ponadto dwie rodzone siostry, starszą Annę i młodszą Marylę.[1]

W rodzinnym mieście ukończyła szkołę powszechną i gimnazjum o profilu matematyczno-fizycznym. W czasie II wojny światowej, jako nastolatka, pracowała fizycznie w wolsztyńskiej Holzbau Werke. Po zakończeniu wojny ukończyła liceum i, po nieudanym egzaminie na Uniwersytet Poznański, w 1948 roku została przyjęta na Wydział Biologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.[1]

W 1952 roku uzyskała tytuł magistra filozofii w zakresie botaniki, na podstawie pracy magisterskiej O zawiązywaniu się nasion u tataraku, napisanej pod kierunkiem profesora Jana Zabłockiego. Rozpoczęła pracę w Zakładzie Fizjologii Roślin Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, kierowanym przez profesora Jerzego Czosnowskiego. W 1957 roku była stypendystką w pracowni kultur tkankowych profesora Rogera Gauthereta w Paryżu. Rok później uzyskała stopień doktora, na podstawie rozprawy Analiza wpływu substancji rakotwórczych na strukturę i biochemizm tkanek roślinnych hodowanych in vitro. W 1960 roku wyjechała na roczny staż do Instytutu Botanicznego na University of Texas w Austin. Jako przybysz zza „żelaznej kurtyny” i pierwsza polska stażystka, wzbudziła niejaką sensację. W 1961 roku rozpoczęła staż w Instytucie Botanicznym na University of Wisconsin w Madison, w pracowni profesora Folke K. Skooga, gdzie zaproponowano jej trzyletni etat naukowy (1961–1964).[1]

Po powrocie do Polski, z powodu samowolnego przedłużenia pobytu w Stanach Zjednoczonych, nie przywrócono jej do pracy na Uniwersytecie w Poznaniu. Od 1965 roku pracowała w Instytucie Dendrologii PAN w Kórniku, gdzie zorganizowała pracownię kultur in vitro roślin drzewiastych i trzy lata później uzyskała stopień doktora habilitowanego, na podstawie rozprawy Badania nad naturalnymi cytokininami. W 1969 roku rozpoczęła pracę jako kierownik powstającego Zakładu Fizjologii Roślin w bydgoskiej filii poznańskiej Wyższej Szkoły Rolniczej[2], od następnego roku na stanowisku docenta. W 1974 roku Zakład został włączony w struktury Akademii Techniczno-Rolniczej w Bydgoszczy, zaś Janina Rogozińska objęła Katedrę Fizjologii Roślin Wydziału Rolniczego. W 1981 roku otrzymała tytuł profesora zwyczajnego.[1]

W 1996 roku przeszła na emeryturę. Zmarła 11 sierpnia 2007 roku. Pochowana na cmentarzu św. Jana Vianneya w Poznaniu (kwatera św. Barbary-30-21)[3].

Działalność naukowa

edytuj

W zakres jej zainteresowań naukowych wchodziły badania zależności pomiędzy strukturą chemiczną a aktywnością biologiczną naturalnych i syntetycznych cytokinin, udziału fitohormonów w procesach fizjologicznych czy metod pozyskiwania haploidów buraków cukrowego i pastewnego. Była propagatorką metod kultur in vitro. Opracowała metody rozmnażania klonalnego buraka, rzepaku, powojnika i kalanchoe. Jako pierwsza rozpoczęła badania nad mikrorozmnażaniem polskich odmian papryki[1].

Zainteresowania naukowe rozwijała i poszerzała podczas staży i wyjazdów zagranicznych. W 1957 roku przez kilka miesięcy przebywała na Sorbonie w pracowni kultur tkankowych profesora Rogera Gauthereta, czego efektem była rozprawa doktorska[4]. Podczas rocznego stażu w 1960 r. na Uniwersytecie stanowym w Austin pracowała w zespole prof. W. G. Whaley, z którym opublikowała wspólny artykuł w Phytochemistry, co było wówczas znacznym osiągnięciem naukowym[4]. Następne trzy lata spędziła współpracując z zespołem prof. Folke K. Skooga na Uniwersytecie stanowym w Madison (1961–1964), gdzie przyczyniła się do identyfikacji naturalnych cytokinin[4]. W 1972 r. odbyła trzymiesięczny staż w Laboratorium Chemii Organicznej Uniwersytetu Państwowego w Utrechcie w Holandii[1].

Była członkiem Polskiego Towarzystwa Botanicznego (Oddział Poznański), Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego, Federation of European Societes of Plant Physiology oraz International Association for Plant Tissue Culture.[1]

Była autorką 67 prac oryginalnych, 19 artykułów i 20 komunikatów naukowych, recenzentką 88 publikacji i prac na stopień naukowy, promotorką 46 prac magisterskich, sześciu doktorskich oraz opiekunką jednej habilitacji. Wśród jej wychowanków była między innymi profesor Lucyna Drozdowska.[1]

Nagrody i odznaczenia

edytuj

Przyznano jej odznaczenia[1]:

Wybrane publikacje

edytuj
  • J. Rogozińska. Hamujący wpływ o-aminoazotoluenu na wzrost bezliścieniowych zarodków rzodkiewki hodowanych in vitro. „Acta Soc. Bot. Pol.”. 27, s. 103–113, 1958. 
  • J. Rogozińska: Analiza wpływu substancji rakotwórczych na strukturę i biochemizm tkanek roślinnych hodowanych in vitro [rozprawa doktorska]. Poznań: Uniwersytet Adama Mickiewicza, 1958.
  • J. H. Rogozińska, J.P. Helgeson, F. Skoog. Tests for kinetin like growth promoting activities of triacanthine and its isomer, 6–(γ, γ-dimethylallylamino)-purine. „Physiol. Plantarum”. 17, s. 165–176, 1964. 
  • J. H. Rogozińska, P. A. Bryan, W. G. Whaley. Development changes in the distribution of carbohydrates in maize root apex. „Phytochemistry”. 4, s. 919–924, 1965. 
  • J. H. Rogozińska, A. B. Legocki. Cytokinins in the tRNA of pine buds. „Bull Acad. Polon. Sci. ser. Sci. Biol”. 17, s. 1–4, 1969. 
  • J. H. Rogozińska, C. Kroon, C. A. Salemink. Influence of alteration in the purine ring on biological activity of cytokinins. „Phytochemistry”. 12, s. 2087–2092, 1973. 
  • J. Rogozińska, U. Kotowska, M. Gośka. Rozmnażanie buraka pastewnego z hypokotyli poprzez kultury in vitro. „Hodowla Roślin, Aklim. Nasien.”. 23, s. 1–7, 1979. 
  • J. Rogozińska, M. Gośka. Indukcja organogenezy w korzeniach, hypokotylach i liścieniach buraka cukrowego w kulturach in vitro. „Zeszyty Naukowe ATR”. 108, Rolnictwo 16, s. 11–17, 1983. 
  • J. Rogozińska, S. Flasiński. The effect of nutrient, salt and osmotic stress on proline accumulation in oilseed rape plants. „Acta Physiol. Plant”. 9, s. 61–68, 1987. 
  • J. Rogozińska, L. Drozdowska. Rozmnażanie papryki poprzez kultury in vitro. „Ogrodnictwo”. 2, s. 17–18, 1989. 

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e f g h i Elżbieta Zenkteler, Lucyna Drozdowska. Wspomnienie o prof. dr hab. Janinie H. Rogozińskiej. „Wiadomości Botaniczne”. 51 (3/4), s. 60-68, 2007. ISSN 0043-5090. 
  2. Zakład Fizjologii i Podstaw Biotechnologii Roślin. Historia. [dostęp 2015-02-26].
  3. Janina Rogozińska – miejsce pochówku [dostęp 2020-01-04]
  4. a b c Maciej Zenkteler, Elżbieta Zenkteler. 65 years of in vitro culture in Poland. „Acta Soc. Bot. Pol.”. 82 (3). s. 183–192. DOI: 10.5586/asbp.2013.022. 

Linki zewnętrzne

edytuj