Janusz Ostrogski
Janusz Konstantynowicz Ostrogski herbu Ostrogski (ur. ok. 1554, zm. 17 września 1620[1][2] w Tarnowie) – książę, kasztelan krakowski, wojewoda wołyński, starosta białocerkiewski, włodzimierski, perejasławski, bohusławski, starosta niegrodowy czerkaski w 1593[3], starosta niegrodowy kaniowski w 1594[4], jeden z najbogatszych magnatów Rzeczypospolitej, pierwszy ordynat ostrogski.
| |
 Ostrogski | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data urodzenia |
ok. 1554 |
| Data i miejsce śmierci |
17 września 1620 |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Żona |
Zuzanna Seredi |
Życiorys edytuj
Janusz Ostrogski był synem Konstantego Wasyla i Zofii z Tarnowskich, wnukiem hetmana Konstantego Ostrogskiego. Kształcił się w ojcowskim Dubnie i na dworze wiedeńskim. W 1577 dowodził obroną Dubna przed Tatarami. W 1579 wraz z ojcem wziął udział w kampanii inflanckiej. W tym samym roku przeszedł, jako pierwszy przedstawiciel rodu, na katolicyzm, co pogorszyło jego stosunki z rodziną.
W latach 1584–1593 wojewoda wołyński. W 1587 podpisał elekcję Maksymiliana III Habsburga[5]. W 1589 był sygnatariuszem traktatu bytomsko-będzińskiego[6]. W 1593 został kasztelanem krakowskim. 2 lutego tegoż roku, wspólnie z Aleksandrem Wiśniowieckim pokonał w bitwie pod Piątkiem zbuntowanych Kozaków, którymi dowodził Krzysztof Kosiński. W kwietniu 1606 roku uczestniczył w zjeździe w Stężycy[7]. W 1607 walczył po stronie wiernej królowi Zygmuntowi III przeciwko rokoszanom Zebrzydowskiego w bitwie pod Guzowem. W 1609 z części swych dóbr utworzył Ordynację Ostrogską.
Był protektorem jezuitów, których sprowadził na Wołyń w 1612 roku. Hojnie uposażał świątynie katolickie: kościół św. Anny w Połonnem (1607), kościoła św. Uriela Archanioła w Ostrowcu (1614). W 1612 odebrał prawosławnym wzniesioną przez jego dziadka Konstantego cerkiew obronną Trójcy Świętej w Międzyrzeczu Ostrogskim, polecił zaadaptować ją na kościół i przekazał budynek franciszkanom, dla których ufundował też klasztor[8]. W kolegiacie w odziedziczonym po matce Tarnowie ufundował dla siebie i swej pierwszej żony Zuzanny monumentalny manierystyczny nagrobek.
Jego żonami były:
- Zuzanna Seredi (1582) − pochodzącą z Węgier
- Katarzyna Lubomirska (1597)
- Teofila Tarło (1612) − córka kasztelana sądeckiego Zygmunta Scypiona Tarło i Barbary z Sobków.
Z Zuzanną miał córki: Elenorę (1582−1618) − żonę wojewody podolskiego Hieronima Jazłowieckiego a potem księcia Jana Jerzego Radziwiłła – kasztelana trockiego i Eufrozynę − żonę księcia Aleksandra Zasławskiego. Książę Janusz zmarł w 1620 roku, nie pozostawiając męskiego potomka (jedyny syn z małżeństwa z Teofilą Tarłówną, Janusz Włodzimierz, zmarł w niemowlęctwie). Ordynacja i większość dóbr przeszła w ręce książąt Zasławskich.
Przypisy edytuj
- ↑ Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565–1795 Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 189.
- ↑ podawana jest też inna data 12 września 1620 roku, Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565–1795 Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 195.
- ↑ w tym roku uzyskał dożywocie na starostwo czerkaskie Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565–1795 Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 187.
- ↑ w tym roku uzyskał dożywocie na starostwo kaniowskie, Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565–1795 Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 189.
- ↑ Akt elekcji arcyksięcia Maksymiliana Habsburga na króla polskiego z 22 VIII 1587 roku, AGAD. [dostęp 2016-06-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-01)].
- ↑ Codex diplomaticus Regni Poloniae et Magni Ducatus Lituaniae, wydał Maciej Dogiel, Wilno 1758, t. I, s. 231.
- ↑ Stanisław Płaza, Rokosz Zebrzydowskiego, Kraków 1989, s. 4.
- ↑ J. Tokarski, Ilustrowany przewodnik po zabytkach kultury na Ukrainie, t.2, Burchard Edition 2001, ISBN 83-87654-11-6, s.160-162
Bibliografia edytuj
- Barbara Sawczyk, Maria Sąsiadowicz, Ewa Stańczyk, Ocalić od zapomnienia... Patroni tarnowskich ulic. Tom 2, Tarnów: Miejska Biblioteka Publiczna im. Juliusza Słowackiego, 2004, ISBN 83-915445-6-7, OCLC 749868453.