Janusz Zarzycki
Janusz Zarzycki, ps. Wojtek (ur. 15 kwietnia 1914 w Pruszkowie, zm. 15 lutego 1995 w Warszawie) – polski architekt i polityk komunistyczny, generał dywizji Wojska Polskiego, szef Głównego Zarządu Politycznego WP, przewodniczący Związku Walki Młodych i Związku Młodzieży Polskiej, prezes ZBoWiD, przewodniczący prezydium Miejskiej Rady Narodowej m.st. Warszawy, wiceminister obrony narodowej oraz poseł na Sejm PRL II, III i IV kadencji. Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.
| |
| Imię i nazwisko po urodzeniu |
Janusz Neugebauer |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
15 kwietnia 1914 |
| Data i miejsce śmierci |
15 lutego 1995 |
| Przewodniczący prezydium Miejskiej Rady Narodowej m.st. Warszawy | |
| Okres |
od 14 maja 1956 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Przewodniczący prezydium Miejskiej Rady Narodowej m.st. Warszawy | |
| Okres |
od 5 maja 1960 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Wiceminister obrony narodowej | |
| Okres |
od listopada 1956 |
| Przynależność polityczna | |
| Poseł na Sejm PRL II, III i IV kadencji | |
| Okres |
od 1957 |
| Przynależność polityczna | |
| Odznaczenia | |
             
| |
Życiorys edytuj
Urodził się pod nazwiskiem Neugebauer, był synem Edmunda i Jadwigi. W 1932 został absolwentem Gimnazjum im. Tadeusza Czackiego w Warszawie i do 1935 studiował na Politechnice Warszawskiej. W czasie studiów należał do Związku Polskiej Młodzieży Demokratycznej.
W latach 1937–1938 ukończył Mazowiecką Szkołę Podchorążych Rezerwy Artylerii w Zambrowie oraz był wychowawcą w świetlicy robotniczej w Warszawie. Wziął udział w wojnie obronnej w 1939, w składzie 28 Dywizjonu Artylerii Ciężkiej. W latach 1939–1941 był studentem Lwowskiego Instytutu Politechnicznego, od 1940 pracując także jako technik budowlany przy budowie Teatru Lwowskiego. W 1941 powrócił do Warszawy. Do 1942 pracował jako technik budowlany w Społecznym Przedsiębiorstwie Budowlanym w Warszawie. W tymże roku został żołnierzem Związku Walki Wyzwoleńczej i członkiem Polskiej Partii Robotniczej, a także oficerem sztabowym Gwardii Ludowej, gdzie był szefem wydziału wyszkolenia. W 1943 został aresztowany i do 1945 przebywał w niemieckich obozach (Auschwitz-Birkenau i Buchenwald).
Po II wojnie światowej związany z Wojskiem Polskim. Od 1945 do 1947 był oficerem Zarządu Głównego Wydziału Politycznego WP, a w latach 1956–1960 szefem Głównego Zarządu Polityczno-Wychowawczego Wojska Polskiego i Głównego Zarządu Politycznego WP[1]. W 1949 był delegatem Krajowej Rady Obrońców Pokoju na Kongres Obrońców Pokoju w Paryżu[2]. Od 1949 do 1956 pełnił funkcję prezesa Centralnego Urzędu Szkolenia Zawodowego[1].
Od 1947 do 1948 był przewodniczącym Zarządu Głównego Związku Walki Młodych oraz zastępcą członka Komitetu Centralnego PPR, z którą przystąpił do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Wraz z ZWM współtworzył zaś Związek Młodzieży Polskiej, któremu Zarządowi Głównemu przewodniczył do 1949. W latach 1948–1954 i 1959–1964 był członkiem Komitetu Centralnego PZPR. Od 1948 do 1954 zasiadał także w Biurze Organizacyjnym kolejno PPR i PZPR, a w latach 1954–1959 w Centralnej Komisji Rewizyjnej PZPR. Był delegatem na cztery pierwsze zjazdy tej partii[1]. W latach pięćdziesiątych związany z frakcją puławian[3]. Od 1956 do 1960 pełnił funkcję wiceministra obrony narodowej. Od 14 maja 1956 do 17 grudnia 1956 i od 5 maja 1960 do 29 grudnia 1967 był przewodniczącym prezydium Miejskiej Rady Narodowej m.st. Warszawy. W latach 1957–1969 był posłem na Sejm PRL II, III i IV kadencji. Od 1956 do 1964 pełnił funkcję prezesa Zarządu Głównego Związku Bojowników o Wolność i Demokrację[1]. Na kolejnych kongresach (1969, 1974, 1979, 1985) był wybierany w skład Rady Naczelnej ZBoWiD. Zasiadał też w Ogólnopolskim Komitecie Frontu Jedności Narodu[4]. Po 1967 pełnił funkcję dyrektora Instytutu Urbanistyki i Architektury w Warszawie[1].
W 1988 roku, za bezinteresowną pomoc okazaną w 1942 roku dwóm uciekinierom z getta, Mosze Wassermanowi i Stanisławowi Sierpińskiemu, otrzymał tytuł Sprawiedliwego wśród Narodów Świata[5].
Pochowany wraz z żoną na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera A3 tuje-2-29)[6].
Awanse edytuj
W trakcie służby wojskowej otrzymywał awanse na kolejne stopnie wojskowe[7]:
- podporucznik rezerwy – sierpień 1939
- kapitan Gwardii Ludowej – styczeń 1942
- major Gwardii Ludowej – kwiecień 1942
- podpułkownik – czerwiec 1944
- pułkownik – grudzień 1945
- generał brygady – grudzień 1946
- generał dywizji – lipiec 1957
Życie prywatne edytuj
Mieszkał w Warszawie. Dwukrotnie żonaty. Pierwszą żoną była Anna z domu Agopsowicz (1914–1983). Drugą małżonką była dziennikarka Krystyna Zielińska-Zarzycka z domu Dąbrowa (1924–2007). Miał dwoje dzieci[8].
Ordery i odznaczenia edytuj
- Order Sztandaru Pracy I klasy (1964)[9]
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
- Order Krzyża Grunwaldu III klasy (1945)
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (19 grudnia 1945)
- Krzyż Partyzancki (1946)
- Krzyż Oświęcimski (1985)[10]
- Medal za Warszawę 1939–1945 (17 stycznia 1946)[11]
- Brązowy Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” (1957)
- Medal 10-lecia Polski Ludowej
- Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1966)[12]
- Złota odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (1964)[13]
- Krzyż Czechosłowackiego Wojskowego Orderu Lwa Białego „Za zwycięstwo” (1949)[14]
- Order Flagi Narodowej I stopnia (KRLD, 1954)[15]
- Order Narodowy Zasługi (Francja, 1967)[16]
- Medal Sprawiedliwy wśród Narodów Świata (1988)[17]
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e Informacje w BIP IPN.
- ↑ „Trybuna Robotnicza”, nr 92 (1481), 9 kwietnia 1949, s. 1.
- ↑ Październik i „Mała stabilizacja”. W: Jerzy Eisler: Zarys dziejów politycznych Polski 1944–1989. Warszawa: POW „BGW”, 1992, s. 61–62. ISBN 83-7066-208-0.
- ↑ „Trybuna Robotnicza”, nr 4 (4350), 7 stycznia 1958, s. 2.
- ↑ Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Ratujący Żydów podczas Holokaustu. Polska. Tom II. Kraków: Fundacja Instytut Studiów Strategicznych, 2009, s. 863. ISBN 978-83-87832-59-9.
- ↑ Wyszukiwarka grobów w Warszawie.
- ↑ Janusz Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990, t. IV: S–Z, Toruń 2010, s. 292–294.
- ↑ Janusz Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990, t. IV: S–Z, Toruń 2010, s. 294.
- ↑ Wręczenie odznaczeń w Belwederze. „Nowiny”, s. 2, Nr 170 z 20 lipca 1964.
- ↑ Stefan Oberleitner, Polskie ordery, odznaczenia i niektóre wyróżnienia zaszczytne 1705–1990: vademecum dla kolekcjonerów. Polska Rzeczpospolita Ludowa, 1944–1990, Wydawnictwo Kanion, 1992, s. 123.
- ↑ M.P. z 1946 r. nr 26, poz. 43 („w pierwszą rocznicę wyzwolenia Warszawy zasłużonym w walce o wyzwolenie i odbudowę Stolicy (...)”) – jako płk Janusz Neugebauer.
- ↑ Nadzwyczajna sesja Sejmu, „Trybuna Robotnicza”, nr 172, 22 lipca 1966, s. 1.
- ↑ Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, nr 12, 30 kwietnia 1964, s. 2.
- ↑ Odznaczenia generałów i oficerów WP orderami Republiki Czechosłowackiej, „Dziennik Zachodni”, nr 57, 27 lutego 1949, s. 2.
- ↑ Wysokie odznaczenia Koreańskiej Republiki Ludowej otrzymali członkowie rządu i działacze polscy. „Życie Warszawy”. Rok XI Nr 260 (3431), s. 1, 1 listopada 1954. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”.
- ↑ Wizyta Prezydenta Francji w Polsce, „Trybuna Robotnicza”, nr 213, 7 września 1967, s. 1–2.
- ↑ The Righteous Among the Nations Database [online], righteous.yadvashem.org (ang.).
Bibliografia edytuj
- VI Kongres ZBoWiD Warszawa 7–8 maja 1979, Wydawnictwo ZG ZBoWiD, Warszawa 1979.
- Janusz Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990 t. IV: S–Z, s. 292–294.
- Lech Kowalski, Generałowie, Wyd. PAX, Warszawa 1992.
- Encyklopedia Warszawy z 1994.