Jarmuż

odmiana botaniczna kapusty warzywnej, warzywo

Jarmuż (Brassica oleracea L. var. sabellica L.) – odmiana botaniczna kapusty warzywnej[4][3]. Jest to roślina dwuletnia należąca do rodziny kapustowatych. Jest to jedna z najstarszych odmian użytkowych tego gatunku. W starożytności uprawiana była jako roślina ozdobna i jadalna. Znana jest wyłącznie z uprawy, nie występuje na stanowiskach naturalnych.

Jarmuż
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

kapustowce

Rodzina

kapustowate

Rodzaj

kapusta

Gatunek

kapusta warzywna

Odmiana

jarmuż

Nazwa systematyczna
Brassica oleracea var. sabellica L.
Sp. pl. 2:667. 1753
Synonimy
  • Brassica oleracea L. var. acephala auct.
  • Brassica oleracea L. var. selenisia L.[3]
Kwiaty

Morfologia edytuj

Łodyga
Jest wytwarzana w pierwszym roku, jest gruba i silnie ulistniona. Ma wysokość od 10 do 110 cm.
Liście
Długie, kędzierzawe, tworzą rozetę, zielone lub fioletowe. W pierwszym roku wzrostu wytwarza pęk odziomkowych liści, które u niektórych odmian są pomarszczone (odmiany strzępiaste).
Kwiaty
Pęd kwiatostanowy wytwarza w drugim roku.
Korzeń
Silnie rozwinięty i długi.

Wartość odżywcza edytuj

Jarmuż jest uważany za bardzo pożywne warzywo zawierające silne przeciwutleniacze i mające właściwości przeciwzapalne. Jest bogatym źródłem witaminy K, witaminy C, karotenoidów (β-karotenu, luteiny, zeaksantyny), a także wapnia. Podobnie jak brokuły i inne warzywa kapustowate zawiera sulforafan. Jarmuż jest również doskonałym źródłem żelaza. Ponadto zawiera kwas foliowy[5].

Pochodzenie edytuj

Do końca średniowiecza jarmuż był jednym z najpopularniejszych zielonych warzyw w całej Europie. Odmiany o kędzierzawych liściach istniały już, wraz z płasko-liściastymi, w Grecji w IV wieku p.n.e. Dziś można je różnicować w zależności od odmiany na: niskiej, pośredniej lub wysokiej długości łodygi, z różnymi rodzajami liści. Liście występują w kolorach od jasnozielonego poprzez zielony, ciemnozielony i fiolet aż do fioletowozielonobrązowego. Rosyjska odmiana została wprowadzona do Kanady (a następnie do Stanów Zjednoczonych) przez rosyjskich kupców w XIX wieku.

Zastosowanie edytuj

Uprawa edytuj

Najważniejsze obszary uprawy jarmużu znajdują się w środkowej i północnej Europie oraz Ameryce Północnej i Azji. Roślina rzadko rośnie w tropikalnych obszarach, ponieważ preferuje chłodniejszy klimat. Toleruje prawie wszystkie rodzaje gleb pod warunkiem, że drenaż jest zadowalający. Jej zaletą jest oporność na działanie szkodników i chorób innych kapustowatych.

Przypisy edytuj

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-13] (ang.).
  3. a b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-10-15].
  4. Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989, s. 143. ISBN 83-09-00256-4.
  5. Tom Sanders (red.), Czy wiemy, co jeść? Co nam pomaga a co szkodzi, 1997, s. 158-159, ISBN 83-905429-9-4.