Jarząbkowice (województwo śląskie)
Jarząbkowice (niem. Jarzombkowitz) – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie pszczyńskim, w gminie Pawłowice. Powierzchnia sołectwa wynosi 6,77 km²[4], a liczba ludności 646, co daje gęstość zaludnienia równą 93,6 os./km².
| wieś | |
 Budynek Ochotniczej Straży Pożarnej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
672[2] |
| Strefa numeracyjna |
32 |
| Kod pocztowy |
43-252[3] |
| Tablice rejestracyjne |
SPS |
| SIMC |
0218555 |
Położenie na mapie gminy Pawłowice  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu pszczyńskiego  | |
 49°54′09″N 18°42′35″E/49,902500 18,709722[1]
| |
Części wsi edytuj
| SIMC | Nazwa | Rodzaj | Hist. nazwa[7] |
|---|---|---|---|
| 0218561 | Bliźniaczek | część wsi | Jarzombkowitz, Gutsbezirk |
| 0218578 | Podbór | część wsi | Sieben Kurfürsten |
| 0218584 | Podlesie | część wsi | Kolonie Schwarzwald |
Historia edytuj
Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana została w łacińskim dokumencie Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego), spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna ok. 1305 w szeregu wsi położonych w pobliżu Żor i Wodzisławia (ville circa Zary et Wladislaviam), zobowiązanych do płacenia dziesięciny biskupstwu we Wrocławiu, w postaci Geranczcovitz[8][9]. Zapis ten (brak określenia liczby łanów, z których będzie płacony podatek) wskazuje, że wieś była w początkowej fazie powstawania (na tzw. surowym korzeniu), co wiąże się z przeprowadzaną pod koniec XIII wieku na terytorium późniejszego Górnego Śląska wielką akcją osadniczą (tzw. łanowo-czynszową). Wieś politycznie znajdowała się wówczas w granicach piastowskiego (polskiego) księstwa raciborskiego, będącego od 1327 lennem Królestwa Czech.
W XV wieku Jarząbkowice i Golasowice należały do rycerskiego rodu Judaszów. W XVII-wiecznych dokumentach sporządzonych w języku czeskim wieś widnieje jako Jarzombkowicz. Po I wojnie śląskiej miejscowość znalazła się w granicach Królestwa Prus.
W czasie plebiscytu śląskiego w 1921 roku 142 mieszkańców Jarząbkowic wraz z obszarem dworskim oddało swój głos za Polską, a 157 za Niemcami.[10] Po podziale Górnego Śląska w 1922 r. w granicach II Rzeczypospolitej. W czasie okupacji hitlerowskiej wieś istniała pod nazwą Jarzombkowitz. Od zakończenia działań wojennych do grudnia 1945 Jarząbkowice tworzyły tzw. gminę jednostkową, a następnie weszły jako sołectwo w skład gminy zbiorczej z siedzibą w Golasowicach. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa katowickiego. W grudniu 1972 r. Jarząbkowice weszły w skład utworzonej gminy Pawłowice
Zabytki edytuj
Według Narodowego Instytutu Dziedzictwa, w miejscowości znajdują się następujące obiekty zabytkowe[11]:
- park i dwór z XVIII wieku (nr rej.: 522/65 z 20.01.1966)
- spichrz z XIX wieku (nr rej.: 523/65 z 20.01.1966)
Religia edytuj
Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Miłosierdzia Bożego w Bąkowie w diecezji bielsko-żywieckiej.
Turystyka edytuj
Przez miejscowość przebiegają następujące trasy rowerowe:
czerwona trasa rowerowa nr 190, istniejąca pod nazwą Trakt Reitzensteinów
niebieska trasa rowerowa nr 279 – Jastrzębie-Zdrój – Strumień- Przez miejscowość przebiega międzynarodowa trasa rowerowa EuroVelo 4 (Szlak Europy Centralnej) – w Polsce wyznakowana jako R-4
, obecnie od granicy polsko-czeskiej do Krakowa.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 44720
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-07].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 371 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Gmina Pawłowice: statut sołectwa Jarząbkowice. [w:] pawlowice.biuletyn.net [on-line]. 2011, 2011. [dostęp 2011-04-08].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ Pawlowitz (Pawłowice Śląskie). Arkusz nr 3450 [6078] - Śląska Biblioteka Cyfrowa, www.sbc.org.pl, 1918 [dostęp 2021-02-07] (pol.).
- ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (online). [w:] www.dokumentyslaska.pl [on-line]. [dostęp 2013-07-22].
- ↑ H. Markgraf, J.W. Schulte: Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis. Breslau: Josef Max & Comp., 1889.
- ↑ Stefan Dziewulski, Wyniki plebiscytu na Górnym Śląsku, Drukarnia i Litografia p. f. "Jan Cotty", 1922 [dostęp 2021-02-05].
- ↑ https://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/SLS-rej.pdf