Jaszkówka
Jaszkówka (niem. Neuhansdorf) – wieś sołecka w Polsce, położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Kłodzko.
| wieś | |
 Panorama Jaszkówki | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
370-400 m n.p.m. |
| Liczba ludności (III 2011) |
96[2] |
| Strefa numeracyjna |
74 |
| Kod pocztowy |
57-300[3] |
| Tablice rejestracyjne |
DKL |
| SIMC |
0852832 |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Kłodzko  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego  | |
 50°26′10″N 16°41′53″E/50,436111 16,698056[1]
| |
Geografia edytuj
Położenie geograficzne edytuj
Jaszkówka leży na granicy Gór Bardzkich i Kotliny Kłodzkiej, w Sudetach, w południowo-zachodniej Polsce. Od Kłodzka, stolicy gminy i powiatu, jest oddalona o 2 km na wschód. Na zachodzie graniczy ze wspomnianym wcześniej Kłodzkiem, na północy z Wojciechowicami, a na południu z Jaszkową Dolną[4].
Wieś zajmuje obszar 1,62 km², co stanowi 0,6% powierzchni gminy Kłodzko[5].
Warunki naturalne edytuj
Jaszkówka jest niewielką wsią. Leży na wysokości około 370–400 m n.p.m. Składa się z właściwej Jaszkówki i rozproszonych zabudowań Jóźwikowa. Dookoła osady znajdują się użytki rolne, wykorzystujące dobre gleby i sprzyjające rolnictwu warunki klimatyczne. Jedynie na grzbietach Gór Bardzkich rosną lasy. Najwyższym wzniesieniem jest Obszerna (574 m n.p.m.)[6].
Budowa geologiczna edytuj
Okolice Jaszkówki charakteryzują się bardzo złożoną budową geologiczną, wynikającą z przebiegającego tu kontaktu granodiorytów kłodzko-złotostockich ze strukturą bardzką oraz ciągnącym się ku północnemu zachodowi tzw. nasunięciem kłodzkim. Występują tu m.in. keratofiry, zalegające w kierunku Wojciechowic, był też kamieniołom hornfelsów, jednak zasadniczy trzon budują dolnokarbońskie łupki krzemionkowe z kwarcytami i łupki ilaste oraz lidyty. Na ich powierzchni zalegają gliny zwałowe. W skałach tych występuje wiele minerałów[7].
Demografia edytuj
Liczba ludności Jaszkówki na przestrzeni stuleci kształtowała się następująco[8]:
Wieś ma stosunkowo ustabilizowaną sytuację demograficzną, a nawet zaznaczyła się w drugiej połowie XX w. tendencja wzrostowa. Spowodowane było to stosunkowo korzystnym położeniem geograficznym, dobrymi połączeniami komunikacyjnymi ze stolicą regionu. Mimo to od kilkunastu lat obserwuje się stopniowy odpływ ludności.
Historia edytuj
| 1782 | Neu-Hannsdorf |
| 1789 | Leopoldsdorf |
| 1816 | Neuhannsdorf |
| 1945 | Nowy Janów |
| 1945 | Jaszkówka |
Osadnictwo na terenie Jaszkówki musiało istnieć już w czasach prehistorycznych, czego dowodzi znalezienie motyki neolitycznej, lecz osada powstała dopiero w połowie XVIII w. jako kolonia Jaszkowy Dolnej założona przez Leopolda von Neuhausa[7]. Początkowo w latach 1782-1789 nosiła nazwę Neu-Hansdorf, po czym została przemianowana na cześć założyciela na Leopoldsdorf. Nazwa ta utrzymała się do 1816 r., kiedy to przywrócono poprzednią, ale w nowej pisowni – Neuhansdorf[10]. Strategiczne położenie dało o sobie znać podczas wojen napoleońskich, gdy w 1807 r. toczyły się na tym terenie walki o opanowanie Przełęczy Kłodzkiej i o twierdzy kłodzkiej. Jaszkówka przez cały czas stanowiła własność kolejnych posiadaczy Jaszkowy Dolnej. W 1782 r. mieszkało tu 9 kolonistów i 3 zagrodników[11]. W 1825 i 1840 r. wieś należała do kupca Heinricha Volkmera, a składała się z 16 budynków. Wieś nigdy nie rozwinęła się i aż do 1945 r. była kolonią Jaszkowy Dolnej.
Po 1945 r. wieś znalazła się w granicach Polski i została zasiedlona przez przybyszów z kresów. Została przemianowana na Nowy Janów a następnie na Jaszkówkę. Włączono ją w obręb Wojciechowic, a następnie wydzielono jako osobną wieś i połączono z posiadłościami Jóźwikowa. Nie wpłynęło to jednak na rozwój osady. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego. Od 1999 r. wchodzi w skład powiatu kłodzkiego w województwie dolnośląskim[12].
Edukacja i kultura edytuj
W Jaszkówce nigdy nie istniała szkoła podstawowa. Dzieci w wieku 7-13 lat uczęszczają do szkoły podstawowej w Jaszkowej Dolnej. Młodzież w wieku 13-16 lat kontynuuje naukę w Gimnazjum Publicznym im. Władysława Reymonta w Kłodzku[13].
Wieś należy do parafii w Kłodzku, od lat 70. XX w. jest to parafia Matki Bożej Różańcowej.
Administracja edytuj
Jaszkówka po zakończeniu II wojny światowej znalazła się w granicach Polski. W latach 1945-1975 wieś wchodziła w skład powiatu kłodzkiego, należącego do województwa wrocławskiego. W 1954 r. władze centralne zlikwidowały gminy, tworząc w ich miejsce gromady, obejmujące swoim zasięgiem po kilka wsi. Jaszkówka tworzyła wspólną gromadę z Wojciechowicami, a następnie wchodziła w skład województwa wałbrzyskiego i gminy Kłodzko[14].
W 1990 r. po transformacji ustrojowej państwa polskiego i przywróceniu samorządów władze gminy Kłodzko I kadencji zadecydowały o podziale gminy na jednostki pomocnicze – sołectwa. Jedno z nich utworzono w Jaszkówce, a objęło ono swoim terytorium obszar całej wsi. Na jego czele stoi sołtys, jako jednoosobowy organ władzy wykonawczej, który ma do pomocy radę sołecką, w skład której wchodzą wszyscy pełnoletni mieszkańcy.
Infrastruktura edytuj
Transport edytuj
Okolice wsi są bardzo widokowe, roztaczają się stąd panoramy prawie całej Kotliny Kłodzkiej, z Kłodzkiem i otaczającymi górami. Jaszkówka leży przy ruchliwej drodze krajowej nr 46 z Kłodzka do Szczekocin[4].
Najbliższa stacja kolejowa znajduje się w Kłodzku – Kłodzko Miasto[15].
Bezpieczeństwo edytuj
W zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych miejscowych zagrożeń – Jaszkówka podlega rejonowi działania Powiatowej Straży Pożarnej oraz Komendzie Powiatowej Policji w Kłodzku. Funkcję dzielnicowego sprawuje mł.asp. Maciej Franczak[16].
Gospodarka edytuj
Jaszkówka jest wsią rolniczą. W 1978 r. były tu 24 gospodarstwa rolne, a wyłącznie z pracy w rolnictwie utrzymywało się ok. 45% ludności czynnej zawodowo. 10 lat później liczba gospodarstw spadła do 10, a wyłącznie z pracy rolniczej utrzymywało się 43% mieszkańców[7].
Wieś znajduje się w pobliżu Kłodzka, co powoduje, że nie występuje w niej infrastruktura handlowo-usługowa.
Zabytki edytuj
Turystyka edytuj
W okolicy wsi przechodzi 
żółty szlak turystyczny z Kłodzka na Kłodzką Górę[17].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 45319
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 385 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b Kotlina Kłodzka. Mapa turystyczna, 1:100 000, wyd. Eko-Graf, Wrocław 1997.
- ↑ Dane Urzędu Gminy Kłodzko na 31.12.2009 r.
- ↑ Mapa powiatu Kłodzko 1:100 000, wyd. PPWK, Warszawa 1959.
- ↑ a b c Słownik geografii turystycznej Sudetów, pod red. M. Staffy, t. 15, Wrocław 1994, s. 179.
- ↑ Dane na podstawie: F. W. Zimmermann, Beyträge zur Beschreibung von Schlesien, Bd. 1-13, Brieg 1783-1796; Roczniki statystyczne województwa wrocławskiego (1950-1975), roczniki statystyczne województwa wałbrzyskiego (1975-1998), powszechnych spisów ludności i urzędu gminy wiejskiej Kłodzko.
- ↑ F. Volkmer, W. Hohaus, Geschichtsquellen der Grafschaft Glatz, t. I-V. Habelschwerdt 1883-1928; mapa hrabstwa kłodzkiego z XVIII w.; Słownik geografii turystycznej Sudetów, op. cit., s. 178.
- ↑ M. Šebela, J. Fišer, České Názvy hraničních Vrchů, Sídel a vodních toků v Kladsku, [w:] Kladský Sborník 5, 2003, s. 376
- ↑ F. Zimmermann, Beytraege zur Beschreibung von Schlesien.
- ↑ Słownik geografii turystycznej Sudetów, op. cit., s. 180.
- ↑ Dane uzyskane w Urzędzie Gminy Kłodzko.
- ↑ Słownik geografii turystycznej Sudetów, op. cit., s. 178.
- ↑ Kłodzko. Plan miasta, 1:10 000, wyd. PPWK, Warszawa-Wrocław 1999.
- ↑ Komenda Powiatowa Policji w Kłodzku.. klodzko.policja.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-22)]., dostęp: 21.02.2010
- ↑ a b Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak: Ziemia Kłodzka. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2010, s. 336, 337. ISBN 978-83-89188-95-3.
Bibliografia edytuj
- Słownik geografii turystycznej Sudetów, t. 15, pod red. M. Staffy, I-BIS, Wrocław 1994, s. 178-180.
- Perzyński M., Gminy Kłodzko skarby i osobliwości. Przewodnik dla dociekliwych, Wrocławski Dom Wydawniczy, Wrocław 2006.
- Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak, Iwona Chomiak, Ziemia Kłodzka, Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2010, ISBN 978-83-89188-95-3, OCLC 751422625.