Jawidz

wieś w województwie lubelskim

Jawidzwieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie łęczyńskim, w gminie Spiczyn[6][5].

Jawidz
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Powiat

łęczyński

Gmina

Spiczyn

Liczba ludności (2021)

1472[2][3]

Strefa numeracyjna

81

Kod pocztowy

21-077[4]

Tablice rejestracyjne

LLE

SIMC

0391199[5]

Położenie na mapie gminy Spiczyn
Mapa konturowa gminy Spiczyn, w centrum znajduje się punkt z opisem „Jawidz”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej znajduje się punkt z opisem „Jawidz”
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Jawidz”
Położenie na mapie powiatu łęczyńskiego
Mapa konturowa powiatu łęczyńskiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Jawidz”
Ziemia51°21′48″N 22°44′00″E/51,363333 22,733333[1]

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa lubelskiego.

Wieś stanowi sołectwo gminy Spiczyn[7]. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 1351 mieszkańców[8].

Integralne części wsi Jawidz [6][5]
SIMC Nazwa Rodzaj
0391207 Gajówka część wsi
0391236 Mogiłki część wsi
0391242 Stara Wieś część wsi
0391259 Wola część wsi
0391265 Wymysłów część wsi

Miejscowość leży przy drodze wojewódzkiej nr 829 i 828.

W pobliżu wsi znajdują się dwa cmentarze żołnierzy Armii Radzieckiej, przy drodze 828 i w pobliżu dawnego wysypiska śmieci [9].

Historia edytuj

Jawidz należy do najstarszych miejscowości na terenie gminy Spiczyn. Pierwsza wzmianka pochodzi z roku 1390[10]. Z tego okresu pochodzą zapisy o rycerzu Jauidzki lub Jauiczki z Jauicz, prawdopodobnie założycielu wsi. W średniowieczu dziedziczką wsi była Jachna z Jawidza, dobrodziejka klasztoru dominikanów w Lublinie, któremu zapisała 10 grzywien. Stare księgi sądowe informują też o innych dziedzicach wsi, jakimi byli: Prandota z Jawidza, Jakub Szyszka i Mikołaj z Jawidza.

Na przestrzeni wieków dziedzicami w Jawidzu byli m.in. Mikołaj Zawieprzycki, który był fundatorem jednego z ołtarzy w kościele św. Michała w Lublinie. Jak się dowiadujemy ze spisu podatkowego z 1626 r. Jawidz był wsią szlachecką, w której znajdowała się: karczma i młyn. Kolejni właściciele wioski to Firlejowie, Noskowscy, Gorajscy i Miączńscy. Na początku XIX w. Jawidz przechodzi we władanie Ostrowskich aż do 1945 r.[10]

W latach trzydziestych XX w. powstawał na Lubelszczyźnie Centralny Okręg Przemysłowy. Jednym z zakładów w ramach tego przedsięwzięcia miała być fabryka broni i amunicji oraz elektrownia w Jawidzu. Do rozpoczęcia II wojny światowej zdążono wybudować baraki dla pracowników oraz sieć studni zaopatrujących zakład w wodę. Najciekawszą inwestycją, której nie dokończono z powodu wojny, była elektrownia w Jawidzu. Miała to być jedna z największych elektrowni w Polsce i największa na wschodzie kraju[10].

Edukacja edytuj

Na terenie Jawidza działa jedna placówka edukacyjna: Szkoła Podstawowa im. Hansa Christiana Andersena w Jawidzu[11].

Historia szkoły edytuj

Najstarszym zachowanym dokumentem, będącym w posiadaniu szkoły, świadczącym o jej historii jest Księga ocen z roku szkolnego 1934/35. Wynika z niej, że w tym roku szkolnym w 4 oddziałach uczyło się 130 uczniów urodzonych w latach 1921-1928 zajęcia odbywały się w pomieszczeniach wynajmowanych u mieszkańców. Taki stan trwał do wybuchu II wojny światowej. W czasie wojny i okupacji mimo trudności kadrowych i lokalowych prowadzono 3 oddziały[12].

12 listopada 1945 r. komisarz parcelacyjny majątku Jawidz przeznaczył budynek mieszkalny po byłych właścicielach folwarku na potrzeby szkoły. W 1949 roku szkoła wzbogaciła się o bibliotekę i uruchomiła kuchnię. W 1956 r. oddano do użytku salę gimnastyczną i nową klasę lekcyjną w wyremontowanym budynku gospodarczym. W latach 1967-2000 stopień organizacyjny szkoły był podniesiony do 8 klas. W 1984 r. na potrzeby szkoły oddano nowo wybudowany obiekt, w którym placówka mieści się do dziś. Od 1951-2004 roku szkołę w Jawidzu ukończyło 1050 uczniów, a w różnych okresach pracowało w niej 77 osób[12].

W ciągu 70 lat placówką zarządzało 13 osób. Byli to: Józef Kamiński, Franciszka Osterowa, Piotr Basta, Eugenia Powiłańska, Jan Żak, Edwarda Mazurek, Czesław Mazurek, Jadwiga Paprocka, Józef Paprocki, Adam Osior, Antoni Zarzycki, Józefa Pełka i Jerzy Bartosiewicz[12].

Przypisy edytuj

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 45433
  2. Wieś Jawidz w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-04-06] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  3. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-04-06].
  4. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 379 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  5. a b c TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
  6. a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013–02–15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-03-09]. 
  7. Jednostki pomocnicze gminy Spiczyn. Urząd Gminy Spiczyn. [dostęp 2023-04-07].
  8. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  9. Zapal świeczkę w niedzielę na mogiłach Rosjan, Gazeta Wyborcza Lublin, 7 maja 2010
  10. a b c Gmina Spiczyn, Jawidz [online], Gmina Spiczyn [dostęp 2021-02-06] (pol.).
  11. Szkoła Podstawowa w Jawidzu [online], spjawidz.com [dostęp 2021-02-06].
  12. a b c Szkoła Podstawowa w Jawidzu [online], www.spjawidz.com [dostęp 2021-02-06] [zarchiwizowane z adresu 2021-04-18].

Linki zewnętrzne edytuj