Jaz Elektrowni Wodnej Wrocław II

Jaz Elektrowni Wodnej Wrocław II (Wielka Tama[1]) – jaz położony we Wrocławiu na rzece Odra, a dokładniej na jej odnodze, tzw. Odrze Północnej, w ramach Wrocławskiego Węzła Wodnego.

Jaz Elektrowni Wodnej Wrocław II
Jaz Elektrowni Wodnej Północnej
Wielka Tama
Obiekt zabytkowy nr rej. A/1496/525/Wm
Ilustracja
Jaz elektrowni II, od strony wody górnej, w tle Most Pomorski Północny
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Miejscowość

Wrocław

Droga wodna

Odra Północna

Lokalizacja

na 1,2 km

Stopień wodny

Mieszczański

Budowa
Lata budowy

1942

Dane techniczne
Rodzaj

klapowy+klapowy+zasuwa

Długość

57,9 m

Różnica poziomów

5,65 m

Liczba przęseł

3

Światła przęseł

25,7+25,7+6,5

Położenie na mapie Wrocławia
Mapa konturowa Wrocławia, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Jaz Elektrowni Wodnej Wrocław II”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Jaz Elektrowni Wodnej Wrocław II”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Jaz Elektrowni Wodnej Wrocław II”
Ziemia51°06′56″N 17°01′53″E/51,115556 17,031389
Plan śluzy
Jaz Elektrowni Wodnej Wrocław II – nr 13

Jaz ten wchodzi razem ze Śluzą Mieszczańską, Jazem Elektrowni Wodnej Wrocław I i innymi budowlami, w skład Mieszczańskiego Stopnia WodnegoŚródmiejskiego Węzła Wodnego Dolnego[1][2].

Historia edytuj

Jaz ściśle współpracował z elektrownią wodną II (Północą) – utrzymywał na jej potrzeby odpowiedni poziom piętrzenia, niezbędny do uzyskania jak największej produkcji energii elektrycznej; oraz współpracował z jazem i elektrownią wodną I (Południową). Położony jest w 1,2 km biegu rzeki Odry Północnej[3]. Jaz ten wybudowany został w 1942 roku. W 1959 roku został na stopniu wodnym zwiększony poziom piętrzenia o 96 cm[1][4], lecz w przeciwieństwie do Jazu Elektrowni Wodnej Wrocław I nie wymagało to jakiejkolwiek przebudowy, a jedynie zmiany położenia zamknięć (klap)[4]. Obecnie, w związku z udostępnieniem przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu dla potrzeb żeglugi Śródmiejskiego Węzła Wodnego, jazy elektrowni piętrzą także wodę dla żeglugi i powstałych tu przystani jachtowych (np. Marina Topacz) oraz pasażerskich[5][6].

Elektrownia północna (ulica Księcia Witolda 3a) – w tym jaz, hala maszynowni, i umocnione nabrzeża – jest wpisana do rejestru zabytków pod nr A/1496/525/Wm. Wpisu dokonano 10 sierpnia 1993 roku[7].

Charakterystyka edytuj

Jest to jaz trójprzęsłowy[3]:

Lewy, południowy przyczółek jazu położony jest przy Kępie Mieszczańskiej, a dokładniej przy filarze Elektrowni Wodnej Wrocław II, natomiast prawy, północny przy terenie osiedla Nadodrze.

Jaz Elektrowni Wodnej Wrocław II wybudowany w 1942 roku[a] został w rejonie, w którym wcześniej istniał już jaz pracujący na potrzeby młynów[1][8]. konstrukcja jazu jest betonowa z okładziną granitową[1][4]. Próg jazu ma rzędną 115,95 m n.p.m., a poziom normalnego piętrzenia wyznaczono w 1942 na 114,69 m n.p.m. Poziom ten ustalony od 1959 roku wynosi 115,65 m n.p.m.[4] Współcześnie spad wynosi 5,65 m[3]. Poniżej jazu przerzucone są nad korytem rzeki Mosty Pomorskie[b].

Zobacz też edytuj

Uwagi edytuj

  1. Projekt wykonano w firmie MAN – Maschinenfabrik Aussburg Nümberg w 1939 roku.
  2. Most Pomorski Północny, na zachód od jazu.

Przypisy edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Jaz elektrowni północnej
 
zamknięcie klapowe i filar rozdzielający od zasuwy, stanowisko dolne
 
ujęcie dla elektrowni, zasuwa, filar, stanowisko górne
 
filar środkowy przęseł z klapami podczas wezbrania
 
stanowisko dolne, Most Pomorski Północny, z prawego brzegu
 
w tle prawy przyczółek mostu i jazu
 
stanowisko dolne, Most Pomorski Północny, z lewego brzegu