Jednostki morfogenetyczne Gdańska
Okręg historyczny Gdańsk edytuj
| Nazwa | Geneza | Obecny charakter funkcjonalny | Data przyłączenia do Gdańska |
|---|---|---|---|
| Główne Miasto | Najstarsza osada aglomeracji Gdańska z IX w. Umocniona osada portowo-handlowa nad Motławą X-XIII w. Lokacja prawna na prawie lubeckim 1261-1263 | Dzielnica mieszkaniowo-handlowo-biurowa, funkcje turystyczne | |
| Podjednostki: Dzielnica Mariacka, Dzielnica Świętojańska, Przedwale | |||
| Stare Miasto | Lokacja grodu ok. 970-980, po 1433 otoczone palisadą i rowem. | Osiedle mieszkaniowe, handel | |
| Podjednostki: Stare Miasto, Osiek, Zamczysko, Fundacyjny Kąt | |||
| Stare Przedmieście | Nieobwarowane przedmieście Głównego Miasta. Od 1360 ogrody i warsztaty okrętowe. | Dzielnica mieszkaniowa i przemysłowa | XIV w. |
| Wyspa Spichrzów | Około 1330 r. powstały pierwsze spichlerze Głównego Miasta, a także rzeźnia, folwark miejski, Dwór Popielny i składy. | Handel, hotel, biura, magazyny, ruiny spichlerzy | XIV w. |
| Długie Ogrody | Ok. 1360 – łąki i ogrody czynszowe Głównego Miasta (patrymonium), na początku XV w. powstało nieumocnione przedmieście | Dzielnica mieszkaniowo-przemysłowa | XIV/XV w. |
| Ołowianka | Własność zamku krzyżackiego 1343-1454. | Elektrociepłownia, filharmonia. | 1454 |
| Dolne Miasto | Dzielnica ogrodowa | Dzielnica mieszkaniowo-przemysłowa | XVII w. |
| Nowe Ogrody | W 1342 założono szpital św. Gertrudy z kościołem. | Urząd Miejski, Szpital Wojewódzki, Sąd | |
| Podjednostki: Nowe Ogrody I, Nowe Ogrody II | |||
| Grodzisko | Gródek strażniczy na wzgórzu - IX-X w., fortyfikacje miejskie - 1656, 1807. | Dworzec autobusowy, tereny zielone oraz budynki biurowe | 1454 (?) |
| Biskupia Górka | Posiadłość biskupów włocławskich, dwór biskupi. Fortyfikacje miejskie - XVII w. | Dzielnica mieszkaniowa, tereny zielone, tereny Policji | 1656 (?) |
| Zaroślak | Lokacja wsi krzyżackiej - 1365 | Osiedle mieszkaniowe | Część 1656, całość 1807 |
| Podjednostki: Zaroślak Wewnętrzny, Zaroślak Zewnętrzny | |||
| Sienna Grobla I | Blokhauz na Polskim Haku – XVIII w. | Tereny przemysłowe, magazyny i składy, kolonia mieszkalna. | 17 marca 1814 |
| Podjednostki: Polski Hak | |||
| Knipawa / Rudno | Część Długich Ogrodów, zabudowana w XV i XVI w. | Zieleń, obiekty sportowe, osiedle mieszkaniowe | 17 marca 1814 |
| Siedlce | Ok. 1400 ziemie nadane jako uposażenie klasztorowi Brygidek; w 1454 darowane miastu Gdańsk przez króla Kazimierza Jagiellończyka. | Osiedle mieszkaniowe | 1814 |
| Podjednostki: Ziemica, Szkódka, Winniki, Dolina | |||
| Chełm | Od 1277 grunty biskupie, ok. 1356 założono wieś Nowa Górka, prawa miejskie jako Stolzenberg w 1773 | Osiedle mieszkaniowe | 1814 |
| Stare Szkoty | Darowizna księcia Mestwina II na rzecz biskupa kujawskiego - 1277; od XVI w. osada zamieszkana przez Mennonitów, Żydów i Szkotów. | Teren opustoszały, nieliczne domy mieszkalne, kościół | początek 1814 |
| Podjednostki: Chmielniki Pelplińskie | |||
| Oruńskie Przedmieście | Ogrody - XIV/XV w.; karczma - 1428 | Tereny kolejowe i przemysłowe | 17 marca 1814 |
| Suchanino | Wieś krzyżacka - pierwsza wzmianka z 1344. | Osiedle mieszkaniowe | 1 kwietnia 1902 |
| Podjednostki: Ziemica Mała, Na Losowej Górze | |||
| Emaus | Niegdyś część Siedlec, w XVIII w. istniał tu folwark. | Osiedle mieszkaniowe, węzeł komunikacyjny, ogródki działkowe | 15 sierpnia 1933 |
| Podjednostki: Stary Emaus, Nowy Emaus, Trzy Lipy, Krzyżowniki | |||
| Stara Wieś | Wieś włościańska na gruntach pobiskupich. | Osiedle mieszkaniowe (Chełm) | 15 sierpnia 1933 |
| Nowe Ujeścisko / Wzgórze Mickiewicza | W 1935 – podmiejskie osiedle mieszkaniowe na obszarze gminy Ujeścisko. | Osiedle mieszkaniowe | 5 października 1954 |
Okręg historyczny Wrzeszcz edytuj
| Nazwa | Geneza | Obecny charakter funkcjonalny | Data przyłączenia do Gdańska |
|---|---|---|---|
| Wrzeszcz | Pierwsza wzmianka o wsi z 1263 roku; od 1404 wieś na prawie chełmińskim. | Dzielnica mieszkaniowa, centrum biurowe i handlowe | 17 marca 1814 |
| Podjednostki: Wrzeszcz, Brunow, Kuźniczki, Jaśkowa Dolina | |||
| Strzyża Dolna | 1261 – młyn mieszczan gdańskich. | Dawne tereny wojskowe, dzielnica mieszkaniowa | 17 marca 1814 |
| Nowe Szkoty | Dobra szlacheckie należące do Cystersów w Oliwie; 1779 – młyn. | Osiedle mieszkaniowe | 17 marca 1814 |
| Podjednostki: Nowe Szkoty Oliwskie, Nowe Szkoty Gdańskie | |||
| Wielka Aleja | Tereny wsi Suchanino nadane jako patrymonium przez Wielkiego Mistrza; W XVII w. tereny sporne między wsią Suchanino a miastem Gdańsk. | Arteria komunikacyjna | 17 marca 1814 |
| Podjednostki: Wielka Aleja I, Wielka Aleja II | |||
| Święta Studzienka | 1402 – folwark krzyżacki; XVI w. – cegielnia; 1691 – karczma; XVIII w. – ogrody z domami letniskowymi bogatych gdańszczan. | Tereny Politechniki, osiedle akademickie | 1 kwietnia 1902 |
| Suchanino Północne | Osiedle mieszkaniowe | 1 kwietnia 1902 | |
| Podjednostki: Królewska Dolina, Górzyna, Migówko, Diabełkowo, Szubieniczna Góra | |||
| Strzyża Górna | 1188 – młyn, przed 1342 wieś założona przez klasztor w Oliwe. | Osiedle mieszkaniowe, teren po koszarach wojskowych | 1 kwietnia 1902 |
| Podjednostki: Jakubowo, Shadolke | |||
| Kolonia | Część dóbr Młyniska, odłączone w 1906 i włączone w obręb miasta Gdańska. | Osiedle mieszkaniowe, stacja rozrządowa kolei | 19 listopada 1906 |
| Brętowo | 1625 – kuźnica żelaza, młyn prochowy, dwór. | Osiedle mieszkaniowe Niedźwiednik | 15 sierpnia 1933 |
| Podjednostki: Kamienny Młyn, Lobkowski Dwór, Brętowy Młyn, Jaśkowy Młyn, Nowiecki Młyn, Nowiec | |||
| Piecki | 1283 – wieś w posiadaniu klasztoru w Oliwie. | Osiedle mieszkaniowe Piecki-Migowo | 15 stycznia 1954 |
| Podjednostki: Jaśkowa Dolina Stara | |||
| Migowo | 1379 – wieś sołecka. | Osiedle mieszkaniowe Piecki-Migowo | 15 stycznia 1954 |
Okręg historyczny Port edytuj
| Nazwa | Geneza | Obecny charakter funkcjonalny | Data przyłączenia do Gdańska |
|---|---|---|---|
| Nowy Port | XVII/XVIII w. – rozwój osady związany z nowo przekopanym Zachodnim Torem Wodnym. | Dzielnica portowo - mieszkaniowa. | 17 marca 1814 |
| Westerplatte | Wyspa powstała z nanosów wiślanych, ufortyfikowane wejście do portu w Gdańsku. | Port wojenny, zespół parkowo-pomnikowy | 17 marca 1814 |
| Brzeźno | Osada rybacka - XIII w. | Kąpielisko morskie, osiedle mieszkaniowe | 1 kwietnia 1914 |
| Zaspa | Stanica rybacka nad jeziorem Zaspa - XII/XIII w.; wieś na gruntach klasztoru w Oliwie - XV w. | Osiedle mieszkaniowe | 1 kwietnia 1914 |
| Podjednostki: Czerwony Dwór, Czarny Dwór, Biały Dwór, Królewski Dwór, Rozstaje, Letnica | |||
| Młyniska | Osada młyńska - 1261. | Tereny przemysłowe, osiedle mieszkaniowe | 1 kwietnia 1914 |
| Oliwskie Łąki | Łąki stanowiące własność klasztoru w Oliwie. | Tereny przemysłowe i składowe, nieużytki | 1926 |
| Składy | Składy drzewne, wapiennik - XIV-XV w. | Tereny stoczniowe, przemysłowe i składowe, boisko | 1877 |
| Podjednostki: Składy I, Małe Młyniska, Reyerowo, Młodomiejskie Składy Drewna | |||
| Ostrów | Fortyfikacje miejskie - XVII w.; majątek ziemski - połowa XIX w. | Tereny stoczniowe | 15 listopada 1902 |
| Wisłoujście | Osada wiejska - II poł. XIV w.; strażnica krzyżacka (blokhauz) – koniec XIV w. | Tereny portowe i przemysłowe | 1 kwietnia 1914 |
| Port Północny | Tereny wydarte morzu w czasie budowy portu. | Port | |
| Przeróbka | Tereny składowe i przetwórcze zboża u wejścia do portu gdańskiego - XVII w. | Dzielnica mieszkaniowo-przemysłowa | 1907 |
| Sączki | Dobra miejskie powstałe przed 1877 na osuszonych i zdrenowanych łąkach między wsiami Stogi i Wisłoujście. | 1 kwietnia 1914 | |
| Stogi | Wieś rolniczo-rybacka. | Dzielnica mieszkaniowo-przemysłowa | 1 kwietnia 1914 |
| Podjednostki: Stogi I, Stogi II | |||
| Sienna Grobla II (Zewnętrzna) | Karczma przy starej przeprawie promowej przez Wisłę - Gęsia Karczma. | Tereny przemysłowe | 1877 |
| Podjednostki: Gęsia Karczma, Biały Dwór, Kryzel, Reduta Tylna | |||
| Krakowiec | Wieś rolniczo-rybacka. | Osiedle mieszkaniowo-rolnicze, ogrodnictwo | 1 kwietnia 1914 |
| Podjednostki: Krakowiec nad Wisłą, Krakowiec na Piaskach | |||
| Górki Zachodnie | Wieś na gruntach osady Sandkathen. | Stocznia rzeczna, przystanie jachtowe | 1 kwietnia 1914 |
| Las Miejski w Gdańsku | Las zakupiony przez miasto Gdańsk przed 1895. | Las, kąpielisko morskie | 1 kwietnia 1914 |
Okręg historyczny Oliwa edytuj
| Nazwa | Geneza | Obecny charakter funkcjonalny | Data przyłączenia do Gdańska |
|---|---|---|---|
| Oliwa | Osada przyklasztorna - 1178, folwark opacki. | Dzielnica mieszkaniowa | 1926 |
| Podjednostki: Dolina Szwabego, Dolina Powagi, Prochowy Młyn, Leśny Młyn, Głębokie, Głodowo, Leśnica, Rybno, Wojnowo, Mirów, Las Przymorski, Las Szpitalny | |||
| Ludolfino / Przylesie | Cegielnia od 1822; majątek - 1873. | Osiedle mieszkaniowe | 1926 |
| Podjednostki: Gospódki | |||
| Polanki | Łąki opackie, wydzierżawione pod patrycjuszowskie dworki rezydencjonalne w XVI/XVII w. | Nadleśnictwo, szpital, osiedle mieszkaniowe | 1926 |
| Podjednostki: Dwór I, Dwór II, Dwór III, Dwór IV, Dwór V, Dwór VI, Dwór VII | |||
| Młyniec | Dwór na gruntach klasztoru w Oliwie. | Dzielnica mieszkaniowa Zaspa | 1926 |
| Dolina Radości | Zespół młynów i kuźni klasztoru w Oliwie - pierwsza wzmianka 1648. | Ośrodek wypoczynkowy, leśniczówka, zakład hodowli ryb | 1926 |
| Przymorze | Wieś należąca do dóbr klasztornych (XI/XIII w.) | Osiedle mieszkaniowe | 1926 |
| Jelitkowo | Osada rybacka należąca do dóbr klasztoru w Oliwie od czasów pierwszej fundacji. | Kąpielisko, hotele | 1926 |
| Żabianka | Pole na gruntach wsi Jelitkowo. | Dzielnica mieszkaniowa | 1926 |
Okręg historyczny Niziny edytuj
| Nazwa | Geneza | Obecny charakter funkcjonalny | Data przyłączenia do Gdańska |
|---|---|---|---|
| Orunia | Wieś rolnicza - lokacja na prawie chełmińskim - 1338. | Dzielnica mieszkaniowo-przemysłowa | 15 sierpnia 1933 |
| Podjednostki: Chmielniki Oruńskie, Dolnik, Orunia nad Motławą, Mniszki, Orunia nad Radunią, Ptaszniki | |||
| Olszynka Mała | Las miejski - okres średniowieczny; łąki i pastwiska - XVI-XVII w. | Osiedle mieszkaniowe, ogródki działkowe | 15 sierpnia 1933 |
| Olszynka Wielka | Las miejski - okres średniowieczny; łąki i pastwiska - XVI-XVII w. | Osiedle mieszkaniowe, ogródki działkowe | 15 sierpnia 1933 |
| Błonia | Łąki miejskie z nadania krzyżackiego. | Tereny przemysłowe, kolejowa stacja rozrządowa, osiedle mieszkaniowe | 15 sierpnia 1933 |
| Podjednostki: Miałki Szlak | |||
| Lipce | Wieś rolnicza | Osiedle podmiejskie | 15 stycznia 1954 |
| Ostróżek | Zachodnia część gruntów wsi Kemnade - pierwsza wzmianka 1575. | Osada ogrodnicza | 15 stycznia 1954 |
| Święty Wojciech | Osada przykościelna; własność klasztoru w Mogilnie. | Przedmieście, produkcja ogrodnicza i rzemieślnicza | Część 1828, całość 1864 |
| Podjednostki: Plebanka | |||
| Rotmanka | Wieś - 1454 | Tereny rolnicze, osiedle mieszkaniowe | 1 grudnia 1973 |
| Niegowo | Gmina wiejska | Wieś rolnicza | 15 stycznia 1954 |
| Płonia Mała | Wieś rolnicza - 1454 | Tereny przemysłowe (rafineria) | 15 stycznia 1954 |
| Płonia Wielka | Wieś rolnicza - 1454 | Tereny przemysłowe (rafineria) | 15 stycznia 1954 |
| Górki Wschodnie | Karczma przy drodze pocztowej do Królewca (1400). | Ośrodki wypoczynkowe, osiedle mieszkaniowe | 1 grudnia 1973 |
| Sobieszewo | Ośrodki wypoczynkowe, osiedle mieszkaniowe | 1 grudnia 1973 | |
| Podjednostki: Sobieszewko | |||
| Sobieszewska Pastwa | Wieś rolnicza | 1 grudnia 1973 | |
| Orle | Osada średniowieczna, wymieniona w dokumencie Mestwina II z 1292; karczma na Drodze Pocztowej - XVII w. | Wieś rolniczo - rybacka, ośrodki wypoczynkowe | 1 grudnia 1973 |
| Wieniec | Osada dworska | Stacja hodowli roślin, ośrodki wypoczynkowe | 1 grudnia 1973 |
| Komary | Osada dworska | Wieś rolniczo-rybacka | 1 grudnia 1973 |
| Świbno | Osada jednodworcza przy Drodze Pocztowej. | Wieś rybacka, przystań na Wiśle, prom | 1 grudnia 1973 |
| Przegalina | Osada powstała w wyniku XIX-wiecznej regulacji gruntów. | Wieś rolnicza, śluza, przystań rybacka | 1 grudnia 1973 |
| Las Mierzei | 1 grudnia 1973 | ||
Okręg historyczny Wyżyny edytuj
| Nazwa | Geneza | Obecny charakter funkcjonalny | Data przyłączenia do Gdańska |
|---|---|---|---|
| Obręb Leśny Oliwa | Las klasztorny (1283). | Las | 5 października 1954 |
| Rynarzewo | Osada (karczma, szmelcarnia), własność klasztoru oliwskiego. | Leśniczówka | 5 października 1954 |
| Obręb Leśny Owczarnia | Las | 5 października 1954 | |
| Podjednostki: Zawroty | |||
| Obręb Leśny Matemblewo | Las | 5 października 1954 | |
| Podjednostki: Matemblewo | |||
| Złota Karczma | Karczma należąca do dóbr Brętowo, na gruntach Matarni (1707). | Byłe koszary wojskowe, osiedle mieszkaniowe | 5 października 1954 (?) |
| Osowa | Karczma w dobrach klasztoru oliwskiego - 1772. | Osiedle mieszkaniowe | 1 stycznia 1973 |
| Podjednostki: Kukawka | |||
| Wysoka | Osiedle mieszkaniowe, handel | 1 stycznia 1973 | |
| Owczarnia | Dwór opacki - XVIII w. | Wieś rolnicza, leśniczówka, stadnina | 1 stycznia 1973 |
| Barniewice | Osiedle rolniczo-mieszkaniowe, zakład przemysłowy, ogrodnictwo | 1 stycznia 1973 | |
| Podjednostki: Nowy Świat | |||
| Klukowo | Dwór opacki - 1235 | Osada podmiejska, rolniczo-mieszkaniowa | 1 stycznia 1973 |
| Podjednostki: Zajączkowo, Trzy Nurty | |||
| Rębiechowo | Wieś nadana w 1209 przez Mestwina II Norbertankom z Żukowa. | Osada podmiejska rolniczo-przemysłowa, port lotniczy | 1 stycznia 1973 |
| Bysewo | Osada przemysłowo-rolnicza, port lotniczy | 1 stycznia 1973 | |
| Podjednostki: Firoga | |||
| Matarnia | Dwór nadany klasztorowi oliwskiemu przez Mestwina II (1283). | Osiedle mieszkaniowe, ogródki działkowe, handel. | 1 stycznia 1973 |
| Kokoszki | Osiedle mieszkaniowe; przemysł (kombinat budowlany) | 1 stycznia 1973 | |
| Kiełpinko | Ogrodnictwo, osiedle mieszkaniowe | 1 stycznia 1973 | |
| Podjednostki: Karczemki Kiełpińskie | |||
| Smęgorzyno | Wieś rolnicza | 1 stycznia 1973 | |
| Kiełpino Górne | Wieś rolnicza, osiedle mieszkaniowe | 1 stycznia 1973 | |
| Las Sulmiński | Las | 1 stycznia 1973 | |
| Jasień | Wieś nadana przez Mestwina II Piotrowi Glabunowicowi - 1284. | Osiedle mieszkaniowe, ogródki działkowe | 1 stycznia 1973 |
| Podjednostki: Nynkowska Góra, Cegielnia, Karczemki Nynkowskie | |||
| Ujeścisko | Osiedle mieszkaniowe | Część 5 października 1954, całość 1 stycznia 1973 | |
| Podjednostki: Pieklisko (Piekło), Zabornia | |||
| Szadółki | Wieś rolnicza - 1333. | Osada mieszkaniowo - rolnicza, wysypisko | 1 stycznia 1973 |
| Rębowo | Osiedle mieszkaniowe | 1 stycznia 1973 | |
| Zakoniczyn | Osiedle mieszkaniowe | 1 stycznia 1973 | |
| Łostowice | Osiedle mieszkaniowe | 1 stycznia 1973 | |
| Kowale | Wieś | Osiedle mieszkaniowe | 1 stycznia 1973 – 44 ha |
| Maćkowy | Osiedle rolniczo-mieszkaniowe, mleczarnia, ogródki działkowe | 1 stycznia 1973 | |
| Podjednostki: Świńskie Głowy | |||
| Borkowo | Wieś rolnicza, funkcje mieszkaniowe | 1 stycznia 1973 (część półn.) | |
Zobacz też edytuj
Linki zewnętrzne edytuj
- Spis jednostek morfogenetycznych Gdańska. gis.gdansk.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-05-15)].