Jens Bratlie
Jens Kristian Meinich Bratlie (ur. 17 stycznia 1856 w Nordre Land, zm. 15 września 1939 w Oslo) – norweski prawnik, wojskowy oraz polityk, premier Norwegii w latach 1912–1913.
.jpg) Bratlie jako premier (1912) | |
| Pełne imię i nazwisko |
Jens Kristian Meinich Bratlie |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Premier Norwegii | |
| Okres |
od 20 lutego 1912 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
| Order Wazów | |
.jpg) Bratlie w mundurze generalskim (1914) | |
 generał dywizji
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1873–1929 |
| Siły zbrojne | |
| Główne wojny i bitwy | |
Życiorys
edytujEdukacja
edytujUrodził się w 1856 roku jako syn prawnika i komornika Erika Bratliego (1814–1890) i Boletty Sofii Meinich (1821–1870). Po śmierci matki został adoptowany przez rodzinę przemysłowca Jørgena Meinicha[1]. W 1880 roku ukończył akademię wojskową w stopniu oficera[2]. Następnie studiował na Uniwersytecie w Oslo, gdzie w 1886 roku uzyskał stopień naukowy z dziedziny prawa pozwalający mu pracować jako wysoki urzędnik państwowy[3].
Początki w polityce
edytujW latach 1889–1893 pełnił funkcję sekretarza w Departamencie Obrony[2]. Awansował, zostając najpierw komisarzem generalnym ds. poboru do wojska (1898), a następnie w 1906 roku sędzią-rzecznikiem armii Norwegii, ostatecznie awansując na stopień generała dywizji w 1911 roku[4].
Kryzys rekrutacyjny partii konserwatywnej otworzył drogę do polityki młodszym urzędnikom, w tym Bratliemu, który zaczął odgrywać coraz większą rolę wśród członków Stortingu, głównie wśród konserwatystów. W latach 90. XIX wieku Norweską Partię Konserwatywną Høyre podzielił pogląd na temat unii personalnej ze Szwecją[2]. Podczas gdy premier Emil Stang i jego zwolennicy byli powściągliwi, przyjaciel króla Oskara II, Yngvar Nielsen, podkreślał pozytywne aspekty takiej unii[2]. Podobnie uważał Jens Bratlie, który utrzymywał bliskie kontakty z księciem Gustawem za pośrednictwem ich wspólnego przyjaciela Thomasa Fearnleya[2]. Fearnley i Bratlie uważali unię za ważną dla Norwegii, zwłaszcza z uwagi na kwestie obronności[1]. Tego poglądu nie podzielał konkurent polityczny Bratliego pułkownik Georg Stang – liberalny minister obrony w latach 1900–1903[2]. Podczas gdy Bratlie i członkowie Partii Konserwatywnej chcieli mobilnej armii polowej, która mogłaby bronić Półwyspu Skandynawskiego wraz z siłami szwedzkimi, Stang i Partia Liberalna chciały, aby siły wojskowe mogły bronić Norwegii przed możliwym szwedzkim atakiem wojskowym[2]. Po śmierci Stanga w 1907 roku Bratlie wzmocnił swoją pozycję w Stortingu, zajmując się przede wszystkim obronnością kraju[2]. W latach 1910–1912 pełnił funkcję prezydenta Stortingu[5].
Wybór na premiera
edytujBratlie przejął władzę, gdy premier Wollert Konow musiał zrezygnować ze swojej funkcji w lutym 1912 roku[6]. Powodem rezygnacji Konowa były jego pozytywne uwagi na temat „nynorsk” – standardu językowego opartego na dialektach wiejskich – w przemówieniu do Stowarzyszenia Młodych Rolników[7]. Sam Bratlie nie podzielał twardej „miejskiej linii” Partii Konserwatywnej a jego konserwatyzm był zakotwiczony na wsi[2]. Na stanowisko ministra kościoła i edukacji wybrał Edvarda A. Liljedahla, polityka posługującego się nynorskiem[8]. Bratlie połączył urząd premiera z tekami ministra obrony oraz ministra finansów[9].
Bratlie był w stanie lepiej niż inni w Partii Konserwatywnej współpracować z innymi partiami[2]. Mimo tego, jego wysiłki zmierzające do utworzenia szerokiej koalicji niesocjalistycznej poniosły porażkę w wyborach w 1912 roku, w których Partia Liberalna zyskała większość[2]. Kiedy Storting zebrał się na początku 1913 roku, rząd Bratliego złożył rezygnację przyjętą 31 stycznia, a nowy rząd powstał pod kierownictwem Gunnara Knudsena[7].
Dalsze życie
edytujPodczas I wojny światowej Bratlie działał na rzecz zabezpieczenia importu zbóż[2]. W latach 1916–1918 był posłem do Stortingu[2]. Pozostał przewodniczącym Partii Konserwatywnej do 1919 roku, ale nie został nominowany do ponownego wyboru[2]. W 1925 roku, wraz z Christianem Michelsenem i Fridjofem Nansenem brał udział w założeniu Fedrelandslaget (Stowarzyszenia Patriotycznego)[10].
Bratlie zmarł 15 września 1939 roku w Oslo[2]. Został pochowany 21 września na Cmentarzu Chrystusa Zbawiciela w Oslo[11]. Nigdy się nie ożenił i nie miał potomstwa. Tym samym jest w historii Norwegii jedynym premierem stanu wolnego[12].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Øyvind Haugen, Jørgen Meinich [online], Norsk biografisk leksikon, 29 września 2014 [dostęp 2019-12-16] (norw.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Jens Bratlie [online], Government.no, 30 maja 2011 [dostęp 2019-12-20] (ang.).
- ↑ Gudleiv Forr, Per Egil Hegge, Olav Njølstad, Mellom plikt og lyst. Norske statsministre 1873–2010., 2010.
- ↑ Jan Sjåvik, The A to Z of Norway, Scarecrow Press, 11 maja 2010, ISBN 978-0-8108-7213-4 [dostęp 2019-12-18] (ang.).
- ↑ Stortingspresidenter [online], Stortinget, 16 marca 2018 [dostęp 2019-12-18] (norw.).
- ↑ Jan Sjåvik, Historical Dictionary of Norway, Scarecrow Press, 11 marca 2008, ISBN 978-0-8108-6408-5 [dostęp 2019-12-18] (ang.).
- ↑ a b Jens Bratlie’s Government [online], Government.no, 3 grudnia 2007 [dostęp 2019-12-18] (ang.).
- ↑ Engelsk – Historisk regjeringspolitiker [online], Government.no, 23 marca 2018 [dostęp 2019-12-18] (ang.).
- ↑ Norwegian Ministry of Defence [online], Government.no, 17 października 2013 [dostęp 2019-12-16] [zarchiwizowane z adresu 2022-09-30] (ang.).
- ↑ Daniel Sjulseth, Francis Sejersted, Fedrelandslaget [online], Store norske leksikon, 4 lipca 2018 [dostęp 2019-12-18] (norw.).
- ↑ Burial of Jens Bratlie [online], www.geni.com [dostęp 2019-12-16].
- ↑ Jens Bratlie [online], prabook.com [dostęp 2019-12-16] (ang.).
Bibliografia
edytuj
Nagrobek Bratliego na Cmentarzu w Oslo - Profil polityka w serwisie norweskiego leksykonu biograficznego
- Profil w serwisie geni.com
- A. Kaartvedt: The History of the Right, 1981
