Jeremi Mohyła

Jeremi Mohyła
	; Mohyła
	hospodar Mołdawii
Okres	od 1595; do 1600
Poprzednik	Stefan Răzvan
Następca	Michał Waleczny
	hospodar Mołdawii
Okres	od 1600; do 1606
Poprzednik	Michał Waleczny
Następca	Konstantyn Mohyła
	Dane biograficzne
Data śmierci	10 sierpnia 1606
Małżeństwo	Elżbieta Łozińska; od ok. 1587; do 1606
Dzieci	Konstanty; Aleksander; Zemfira; Piotr; Aleksandra; Stana; Anna (1° v. Przerembska, 2° v. Czarnkowska, 3° v. Myszkowska, 4° v. Potocka); Maria Amalia (1° v. Potocka, 2° v. Firlejowa); Raina (Wiśniowiecka); Katarzyna (Korecka)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jeremi Mohyła (rum. Ieremia Movilă; zm. 1606) – hospodar Mołdawii, w latach 1595–1600 i 1600–1606, z rodu Mohyłów.

Biografia edytuj

Pochodził z rodziny bojarów mołdawskich. W 1591 uciekł z Mołdawii do Polski. Gościny udzielili mu wówczas Jan Szymon Olelkowicz i jego żona Zofia Mielecka w Uściu (ziemia halicka)^[2] lub podczaszy wielki koronny Jan Ostroróg, mąż Katarzyny Mieleckiej, siostry Zofii^[3]^[4].

W sierpniu 1595 został osadzony na tronie hospodarskim przez kanclerza Jana Zamoyskiego, który wykorzystał wojnę mołdawsko-turecką w celu podporządkowania Mołdawii Polsce (zob. bitwa pod Cecorą w 1595 r.). Jeremi, który został przez Zamoyskiego wykorzystany z uwagi na swoje bliskie związki z Polską (miał polskie szlachectwo) zobowiązał się wówczas do uległości wobec Polski, przewidując nawet możliwość wcielenia Mołdawii do Polski (Jeremi w tej sytuacji miał objąć urząd wojewody). Ponieważ jednak Zamoyski nie chciał wszczynać wojny z Turcją, Jeremi wystąpił o zatwierdzenie do Wysokiej Porty, a Turcja, zaangażowana w wojnę z Michałem Walecznym musiała go uznać za hospodara Mołdawii.

W 1599 Jeremi wraz z Zamoyskim i nowym księciem Siedmiogrodu Andrzejem Batorym opracował plan obalenia Michała Walecznego i objęcia tronu wołoskiego przez brata Jeremiego, Szymona, pod polskim protektoratem. Michał jednak zareagował bardzo szybko i jeszcze w tym samym 1599 zajął Siedmiogród, a rok później uderzył na Mołdawię, zdobywając większość ważnych twierdz (z wyjątkiem Chocimia) i ogłaszając się hospodarem mołdawskim.

Kilka miesięcy później doszło jednak do powstania przeciwko panowaniu Michała w Siedmiogrodzie, a w tym samym czasie na Mołdawię powrócił Jeremi Mohyła wraz z wojskami Jana Zamoyskiego. Polacy nie tylko odbili wówczas Mołdawię, ale także wkroczyli na Wołoszczyznę, gdzie osadzili Szymona Mohyłę na tronie hospodarskim, zgodnie z wcześniejszym planem.

Rządy Jeremiego w Mołdawii trwały jeszcze kilka lat, do jego śmierci w 1606. Był on wówczas faktyczną marionetką Zamoyskiego. Wspierał Szymona w jego staraniach o tron wołoski (po jego objęciu w 1600 został wkrótce usunięty i próbował nań powrócić), aby uczynić zadość interesom polskim w tym regionie. Został pochowany w monastyrze Sucevița, który ufundował wraz z bratem. Jego następcą został jego syn Konstantyn, który jednak bardzo szybko został usunięty z tronu przez Szymona.

Jeremi był blisko skoligacony z polskimi rodami magnackimi, jego zięciami byli m.in. Władysław Myszkowski, Michał Wiśniowiecki (ojciec Jeremiego Wiśniowieckiego), Samuel Korecki, Stefan Potocki, Mikołaj Firlej, Maksymilian Przerębski.

Przypisy edytuj

↑ Według Adama Bonieckiego, jej ojcem był Tomasz Csomortany z Siedmiogrodu; zob. Adam Boniecki: Herbarz polski: wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich. Cz. 1. T. 16. Warszawa : Warszawskie Towarzystwo Akcyjne S. Orgelbranda S[yn]ów), 1913, s. 49.
↑ Смерека Б. Єлизавета Могила і Мирон Барновський – покровителі Задарівського монастиря (за документами XVII–XVIII ст.) // Науковий щорічник “Історія релігій в Україні”. Вип. 33. Львів, 2023, c. 196
↑ Włodzimierz Dworzaczek: Ostroróg Jan h. Nałęcz (1565–1622). [W:] Polski Słownik Biograficzny. T. XXIV/3, zeszyt 102. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1979, s. 507.
↑ Red.: Mohiła (Moghiła, Moviła) Jeremijasz h. własnego (ok. 1555–1606). [W:] Polski Słownik Biograficzny. T. XXI/3, zeszyt 90. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1976, s. 565.

Bibliografia edytuj

Juliusz Demel: Historia Rumunii. Wrocław, 1970, 1986. ISBN 83-04-01553-6.
Mohiła (Moghiła, Moviła) Jeremijasz h. własnego (ok. 1555—1606). [W:] Polski Słownik Biograficzny. T. XXI/3, zeszyt 90. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1976, s. 564—568.

[1] Według Adama Bonieckiego, jej ojcem był Tomasz Csomortany z Siedmiogrodu; zob. Adam Boniecki: Herbarz polski: wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich. Cz. 1. T. 16. Warszawa : Warszawskie Towarzystwo Akcyjne S. Orgelbranda S[yn]ów), 1913, s. 49.

[2] Смерека Б. Єлизавета Могила і Мирон Барновський – покровителі Задарівського монастиря (за документами XVII–XVIII ст.) // Науковий щорічник “Історія релігій в Україні”. Вип. 33. Львів, 2023, c. 196

[3] Włodzimierz Dworzaczek: Ostroróg Jan h. Nałęcz (1565–1622). [W:] Polski Słownik Biograficzny. T. XXIV/3, zeszyt 102. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1979, s. 507.

[4] Red.: Mohiła (Moghiła, Moviła) Jeremijasz h. własnego (ok. 1555–1606). [W:] Polski Słownik Biograficzny. T. XXI/3, zeszyt 90. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1976, s. 565.

[1]

[2]

[3]

[4]