Wikipedia

Jerzy Afanasjew

polski pisarz, poeta i reżyser

Jerzy Afanasjew (ur. 11 września 1932[1][2] w Wilnie[1], zm. 26 września 1991[1] w Gdańsku[1])[3] – polski pisarz–dramaturg, prozaik, poeta, satyryk, reżyser filmowy, teatralny i telewizyjny[1][4].

Jerzy Afanasjew
Ilustracja
Jerzy Afanasjew, fot. przed 1965 r.
Data i miejsce urodzenia

11 września 1932
Nowa Wilejka

Data i miejsce śmierci

26 września 1991
Gdańsk

Zawód

reżyser, poeta, satyryk

Współmałżonek

Alina Afanasjew

Lata aktywności

1954–1989

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Medal 30-lecia Polski Ludowej Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego
Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” Medal Księcia Mściwoja II Odznaka honorowa „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej” Odznaka Sprawny do Pracy i Obrony
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Życiorys

edytuj

Urodził się w rodzinie Jerzego, inżyniera kolejnictwa, i Ireny Teresy z domu Bolińskiej[5]. Absolwent Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Sopocie[2] (1960) i Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej w Łodzi[2] (1965, dyplom 1974). Studiował także na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej[2][4]. Współtwórca i kierownik literacki teatru studenckiego Bim-Bom[2], z którym był związany w latach 1954–1958[1]. Współtworzył też Cyrk Rodziny Afanasjeff i teatrzyk Cyrk Tralabomba.

Jako poeta debiutował na łamach prasy literackiej w 1958 roku[2]. Był autorem ponad 30 książek (poezja i proza), m.in. Listów do Przekroju i biografii Zbigniewa Cybulskiego pt. Okno Zbyszka Cybulskiego[1], prawie 40 spektakli teatralnych i telewizyjnych oraz filmów fabularnych. Został wyróżniony kilkoma nagrodami w konkursach poetyckich[2][4]. Członek Komitetu Budowy Pomnika Ofiar Grudnia 1970 w Gdyni. Należał m.in. do PEN Clubu i Stowarzyszenia Pisarzy Duńskich. Był członkiem PZPR do grudnia 1981 (w latach 1973–1979 członek komisji kultury Komitetu Wojewódzkiego w Gdańsku)[6]. Od 1977 do 1979 r. radny Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku.

Od 1973 r. był prezesem gdańskiego oddziału Stowarzyszenia Filmowców Polskich, w latach 1973–1982 głównym reżyserem TV Gdańsk.

26 lutego 1958 r. poślubił Alinę[3] (1930–2018), bliźniaczkę Ryszarda Ronczewskiego[7], scenografkę teatralną i telewizyjną, działaczkę społeczna „Solidarności” i samorządu w Sopocie[8]. Ich synem jest Jerzy Włodzimierz Afanasjew (ur. 1967)[3], producent i reżyser filmów dokumentalnych, reżyser teatralny, scenarzysta, dziennikarz radiowy i telewizyjny[9][10].

Zmarł w Gdańsku, pochowany na cmentarzu katolickim w Sopocie (kwatera F5-3-6)[11].

 
Grób Jerzego i Aliny Afanasjewów na cmentarzu katolickim w Sopocie

Twórczość

edytuj

Twórczość Afanasjewa, w szczególności zbiory opowiadań, nacechowana jest surrealizmem i bajkowością. Wykorzystywał elementy groteski, absurdu i fantastyki. Występują tu nieistniejące światy, ale i postacie – kreślone zwykle w sposób przerysowany – są obdarzane zwykle dziwacznymi imionami („Jakiś Którędy”, „Abraham Ssak” czy „Jowesz Jowel”) i takimi też przygodami. Atmosfera groteski tej prozy współgra z jej lirycznym i nierzadko pesymistycznym przesłaniem.

Utwory dla dzieci

edytuj
  • Czarodziejski młyn (1961, Wydawnictwo Morskie; na podstawie powstał film animowany, sztuka teatralna lalkowa w 1972, także pokazywana w telewizji i kilka bajek muzycznych) wespół z Aliną Afanasjew[4]
  • Zegarowy król (1962, Instytut Wydawniczy Nasza Księgarnia)
  • Baśnie (1971)[2]
  • Babcia i słoń (1972; wspólnie z Aliną Afanasjew)[2]

Inne utwory

edytuj
  • Księżycowy pierścień (1959, Wydawnictwo Morskie) poezje[4]
  • Mucha i anioł (1959, Państwowe Wydawnictwo Iskry: Biblioteka „Stańczyka”) satyry[2]
  • Gałązka światła (1962, Państwowe Wydawnictwo Iskry) poezje[2]
  • O człowieku, który witał się nogą (1962, Wydawnictwo Łódzkie) satyry[2]
  • Rozumny rogacz. Satyry i komedie (1964, Wydawnictwo Literackie) opowiadania[2]
  • Listy do „Przekroju” (1967, Wydawnictwo Łódzkie – w tomie zbiorowym Pięć śmiechów głównych) satyry[2]
  • Przedmieście Nigdy (1968, Wydawnictwo Literackie) opowiadania/satyry[2]
  • Sezon kolorowych chmur. Z życia gdańskich teatrzyków 1954–1964 (1968, Wydawnictwo Morskie)[2]
  • Okno Zbyszka Cybulskiego. Brulion z życia aktora filmowego połowy XX wieku (1970)[2]
  • Mam w nosie lorda, proszę pana, (1971, Wydawnictwo Łódzkie) powieść[2]
  • Szklarz wieczności (1974) opowiadania
  • Chimery (1976) opowiadania
  • Radosna twórczość (1976) powieść
  • Ja jestem tobą (1977) powieść
  • Poczta Afanasjewa (1979) satyry[12]
  • Zamknięci w deszczowej windzie (1981) poezje[13]
  • Biurowiec (1982) opowiadania[14]
  • Ręka o trzech palcach (1982) poezje[15]
  • Lustro porosłe mchem (1985) opowiadania[16]
  • Relief (1985) poezje[17]
  • Każdy ma inny świat (1986) wspomnienia
  • Nos poety (1987) satyry[18]
  • Zabawa w myśli (1989) opowiadania[19]

Ordery i odznaczenia

edytuj

Źródło:[3].

Nagrody

edytuj
  • Nagroda Rektora PWSSP w Gdańsku za projektowanie w roku akademickim 1957/1958 (1958)
  • II wyróżnienie III Ogólnopolskiego Konkursu Poetyckiego o Laur Czerwonej Róży (1962)[24]
  • Nagroda Ministra Kultury i Sztuki za film dokumentalny „Getto ciszy” (1964)
  • „Order Stańczyka” – honorowe wyróżnienie miesięcznika „Litery” (1971)
  • Nagroda Wojewody Gdańskiego za osiągnięcia w latach 1979–1980 (1980)

Źródło:[3].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e f g Tomkowski 2002 ↓, s. 9.
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Bartelski 1977 ↓, s. 9.
  3. ↑ a b c d e Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Gdańsku [online], old2.wbpg.org.pl [dostęp 2024-10-20].
  4. ↑ a b c d e Bartelski 1970 ↓, s. 9.
  5. ↑ Jerzy Afanasjew, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2024-10-20].
  6. ↑ Kto jest kim w Polsce 1984, wyd. 1, Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984, s. 15, ISBN 83-223-2073-6.
  7. ↑ Zmarł Ryszard Ronczewski - wybitny trójmiejski aktor i reżyser zakaził się koronawirusem [online], Gdańsk - oficjalny portal miasta [dostęp 2022-03-28] (pol.).
  8. ↑ Anna Zielińska-Fedoruk, Alina Afanasjew [online], docplayer.pl [dostęp 2022-03-29].
  9. ↑ Sopocianie. Alina Afanasjew [online], sopocianie.muzeumsopotu.pl [dostęp 2024-10-20].
  10. ↑ Projekcja filmu Wołanie nadziei w reżyserii Jerzego W. Afanasjewa [online], trojmiasto.pl [dostęp 2024-10-20] (pol.).
  11. ↑ śp. Jerzy Afanasjew
  12. ↑ Jerzy Afanasjew, Poczta Afanasjewa, wyd. 1, Gdańsk: Wydaw. Morskie, 1979, ISBN 83-215-8199-4, OCLC 6195646 [dostęp 2022-02-04].
  13. ↑ Jerzy Afanasjew, Zamknięci w deszczowej windzie, Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1981, ISBN 83-215-9166-3, OCLC 749840498 [dostęp 2022-02-04].
  14. ↑ Jerzy Afanasjew, Biurowiec, wyd. 1, Warszawa: Czytelnik, 1982, ISBN 83-07-00460-8, OCLC 12515299 [dostęp 2022-02-04].
  15. ↑ Jerzy Afanasjew, Ręka o trzech palcach, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1982, ISBN 83-08-00783-X, OCLC 69460353 [dostęp 2022-02-04].
  16. ↑ Jerzy Afanasjew, Lustro porosłe mchem, wyd. 1, Kraków: Wydawn. Literackie, 1985, ISBN 83-08-01227-2, OCLC 14017834 [dostęp 2022-02-04].
  17. ↑ Jerzy Afanasjew, Relief, Wyd. 1, Kraków: Wydawn. Literackie, 1985, ISBN 83-08-01533-6, OCLC 13844256 [dostęp 2022-02-04].
  18. ↑ Jerzy Afanasjew, Nos poety : satyry, wyd. 1, Warszawa: Iskry, 1987, ISBN 83-207-0901-6, OCLC 20436635 [dostęp 2022-02-04].
  19. ↑ Jerzy Afanasjew, Zabawa w myśli : opowiadania wybrane, Wyd. 1, Warszawa: Czytelnik, 1989, ISBN 83-07-01507-3, OCLC 23828213 [dostęp 2022-02-04].
  20. ↑ Laureaci medalu księcia Mściwoja II [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2024-10-20].
  21. ↑ Kto jest kim w Polsce 1989, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1989, s. 23–24 ISBN 83-223-2491-X.
  22. ↑ Bral i in. 2008 ↓, s. 9.
  23. ↑ Za zasługi dla Gdańska. „Litery”. Nr 9, s. 27, 1962. Gdańsk: Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”. [dostęp 2025-03-03]. 
  24. ↑ „Czerwona Róża”. „Litery”. Nr 12, s. 32, 1962. Gdańsk: Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”. [dostęp 2025-03-04]. 

Bibliografia

edytuj
  • Lesław Bartelski, Polscy pisarze współcześni, Warszawa: Agencja Autorska, 1970.
  • Lesław Marian Bartelski: Polscy pisarze współcześni. Informator 1944-1947. Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1977. (pol.).
  • Jan Tomkowski: Słownik pisarzy polskich. Grupa Wydawnicza Bertelsmann Media, 2002. (pol.).
  • Grażyna Bral i inni red., Słownik dziennikarzy i publicystów Pomorza 1945–2005, Gdańsk: Stowarzyszenie Dziennikarzy Rzeczypospolitej Polskiej, Oddział Morski w Gdańsku, 2008.

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jerzy_Afanasjew&oldid=77006819”