Jerzy Dominik Lubomirski
Jerzy Dominik Lubomirski herbu Szreniawa bez Krzyża (ur. ok. 1665, zm. 27 lipca 1727 w Janowcu) – wojewoda krakowski od 1726 roku, podkomorzy nadworny koronny od 1702 roku, podstoli koronny w latach 1695–1702[1], generał-lejtnant dragonii I Rzeczypospolitej, pułkownik-komendant Regimentu Dragonii królowej[2], starosta kazimierski, olsztyński, rycki, bratkowski, uszycki, lipieński, starosta barski od 1702 roku[3].
 Portret trumienny Lubomirskiego | |
.jpg) Szreniawa bez Krzyża | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data urodzenia |
ok. 1655 |
| Data i miejsce śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka |
Barbara z Tarłów |
| Żona |
1. Urszula Katarzyna Bokum |
| Dzieci |
z Magdaleną z Tarłów: |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys edytuj
Był najmłodszym synem hetmana polnego koronnego Jerzego Sebastiana Lubomirskiego i Barbary z Tarłów.
Uczył się w szkołach jezuickich. W 1684 roku wziął udział w wojnie Ligi Świętej przeciwko Turcji. W 1685 uczestniczył w działaniach zgrupowania hetmana wielkiego koronnego Stanisława Jabłonowskiego na Bukowinie. Walczył z Tatarami w 1693 i 1695.
Poseł sejmiku lubelskiego na sejm zwyczajny 1688 roku, sejm nadzwyczajny 1693 roku, sejm 1695 roku[4]. Posłował na sejm walny z województwa lubelskiego w latach 1701, 1718, 1720, 1722. Poseł na sejm z limity 1719/1720 roku z województwa lubelskiego[5].
Poseł lubelski na sejm konwokacyjny 1696 roku[6]. W czasie elekcji 1696 roku opowiedział się za kandydaturą księcia Franciszka Ludwika Burbon-Conti, po czym udał się na Ukrainę, gdzie szukał poparcia Kozaków Semena Paleja. Ostatecznie uznał Augusta II i wziął udział w wyprawie podhajeckiej 1698.
W 1695 roku ożenił się z Urszulą Katarzyną Bokum. Gdy została ona oficjalną metresą Augusta II, król dla osłody obdarzył Lubomirskiego licznymi urzędami. W 1701 mianował go komendantem gwardii królewskiej, w 1702 został podkomorzym nadwornym koronnym. Drugą żoną była Magdalena z Tarłów, 1v. Franciszkowa Szembekowa, zm. w Dreźnie 1732. Z tego małżeństwa urodziło się dwóch synów Antoni Benedykt oraz Franciszek Ferdynand.
5 lipca 1697 roku podpisał w Warszawie obwieszczenie do poparcia wolnej elekcji, które zwoływało szlachtę na zjazd w obronie naruszonych praw Rzeczypospolitej[7]. Poseł na sejm 1701 roku i sejm z limity 1701–1702 roku z województwa lubelskiego[8]. W styczniu 1702 roku podpisał akt pacyfikacji Wielkiego Księstwa Litewskiego[9]. Był członkiem konfederacji sandomierskiej 1704 roku[10]. W czasie III wojny północnej, przeszedł w 1704 roku do obozu Stanisława Leszczyńskiego. Od tego czasu jeszcze dwa razy zmieniał orientacje polityczne, by ostatecznie w 1710 stanąć u boku powracającego do kraju Augusta II. Był uczestnikiem Walnej Rady Warszawskiej 1710 roku[11].
Wybrany posłem na Walną Radę Warszawską, zabiegał o oddanie przez Rosjan prawobrzeżnej Ukrainy.
W 1712 walczył z powstańcami kozackimi Filipa Orlika. W 1716 podjął się mediacji między konfederatami tarnogrodzkimi a Augustem II.
Na sejmie 1718 domagał się wycofania wojsk rosyjskich z Rzeczypospolitej. Poseł koronny województwa inflanckiego na sejm 1724 roku[12]. W 1724 roku rozpatrywał okoliczności tumultu toruńskiego w komisji śledczej, uczestniczył w sądzie asesorskim i osobiście dopilnował egzekucji wysokiego wymiaru kary.
Był fundatorem bramy, wzniesionej w latach 1722–1723 na Jasnej Górze, zwanej od jego imienia Bramą Lubomirskich[13]. Uznaniu zasług został przyjęty przez ojców paulinów do Konfraterni Jasnogórskiej[14].
Odznaczenia edytuj
W 1715 odznaczony Orderem Orła Białego[15].
Przypisy edytuj
- ↑ Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV-XVIII wieku. Spisy". Oprac. Krzysztof Chłapowski, Stefan Ciara, Łukasz Kądziela, Tomasz Nowakowski, Edward Opaliński, Grażyna Rutkowska, Teresa Zielińska. Kórnik 1992, s. 181.
- ↑ Tomasz Ciesielski, Generałowie wojska koronnego w latach 1717-1763, w: Organizacja armii w nowożytnej Europie: struktura - urzędy - prawo - finanse, Zabrze 2011, s. 462.
- ↑ Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565-1795 Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 246.
- ↑ Robert Kołodziej, Ostatni wolności naszej klejnot. Sejm Rzeczypospolitej za panowania Jana III Sobieskiego, Poznań 2014, s. 616.
- ↑ Urszula Kosińska, Sejm 1719–1720 a sprawa ratyfikacji traktatu wiedeńskiego, Warszawa 2003, s. 270.
- ↑ Magdalena Ujma, Sejmik lubelski 1572–1696, Warszawa 2003, s. 252.
- ↑ Obwieszczenie do poparcia wolney elekcyey roku Pańskiego tysiącznego sześćsetnego dziewięćdziesiątego siodmego. [Inc.:] Actum in castro Ravensi sub interregno feria quinta post festum sanctae Margarethae [...] proxima anno Domini millesimo sexcentesimo nonagesimo septimo. [b.n.s]
- ↑ Diariusz Sejmu Walnego Warszawskiego 1701–1702, Warszawa 1962, s. 352.
- ↑ Diariusz Sejmu Walnego Warszawskiego 1701–1702, Warszawa 1962, s. 305.
- ↑ Actum In Castro Sandomiriensi Sabbatho Ante Festvm Sanctorum Viti et Modesti martyrum proximo, Anno Domini millesimo sptingentesimo quarto, [b.n.s.].
- ↑ Volumina Legum, t. VI, Petersburg 1860, s. 99.
- ↑ Wiktor Bagniewski, Diariusz sejmu walnego sześcioniedzielnego warszawskiego anni 1724, rkps Ossolineum 291/III, k. 5v.
- ↑ Częstochowa - Brama Lubomirskich - stare zdjęcia, mapa [online], fotopolska.eu [dostęp 2023-08-10].
- ↑ Konfrater Pauliński - ten, który kocha Maryję [online], niedziela.pl [dostęp 2023-08-10] (pol.).
- ↑ Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, 2008, s. 144.