Jerzy Ignacy Lubomirski

książę, generał polski

Jerzy Ignacy Lubomirski, syn Hieronima Augustyna Lubomirskiego. (ur. 15 marca 1687[1] w Krakowie, zm. 19 lipca 1753 w Rzeszowie) , herbu Szreniawa bez Krzyża. Generał major wojsk koronnych[2], chorąży wielki koronny, pisarz polny koronny, generał wojsk saskich. Kandydował do korony siedmiogrodzkiej i polskiej po śmierci Augusta II Mocnego. Był uczniem słynnego Collegium Ressoviense. Ożenił się 6 stycznia 1718 z Marianną Bielińską, następnie 28 lutego 1737, z Joanną von Stein zu Jettingen. Pierwsza żona urodziła mu dwoje dzieci: Teodora i Mariannę a druga czworo: Adolfa, Józefę, Barbarę i Franciszka)[3]. Polski książę, polityk, wojskowy i działacz społeczny[1].

Jerzy Ignacy Lubomirski
Ilustracja
Jerzy Ignacy Lubomirski (portret autorstwa nieznanego artysty)
Herb
Szreniawa bez Krzyża Alternatywne nazwy Druszyna, Corrulus, Curvatura, Krzywaśnic, Krzywaśny
Data i miejsce urodzenia

15 marca 1687
Kraków

Data i miejsce śmierci

19 lipca 1753
Rzeszów

Ojciec

Hieronim Augustyn Lubomirski

Żona

Marianna Lubomirska
Joanna Lubomirska

Dzieci

Teodor Hieronim Lubomirski
Marianna Anna Lubomirska
Józefa Zofia Lubomirska
Barbara Lubomirska
Franciszek Grzegorz Lubomirski
Adolf Lubomirski
Jerzy I. Lubomirski

Odznaczenia
Order Orła Białego Order Wojskowy św. Henryka (Saksonia)

Działalność

edytuj

J. I. Lubomirski związał się z konfederatami sandomierskimi, szczególnie z hetmanem wielkim koronnym Adamem Sieniawskim. Jak niemal każdy magnat polski, posiadał własny pułk jazdy. Jednak dopiero w 1708 r. przysłał swe wojsko do obozu hetmana. W 1709 brał udział w naradach konfederatów. W tym samym roku wycofał się w okolice Sanoka przed wojskami króla Stanisława Leszczyńskiego. W tym czasie wojska króla złupiły jego dobra rzeszowskie. Po ich wyparciu chronił majątek przed kontrybucjami ze strony wojsk polskich i rosyjskich. W 1710 r. otrzymał stopień generała za zasługi w oblężeniu zajętego przez Szwedów Elbląga. Jako żołnierz Lubomirski brał udział w kampanii pomorskiej w 1711 r. Odznaczył się zwłaszcza w czasie oblężenia Stralsundu. W roku następnym brał udział w walkach z J. Grudzińskim[1].

24 IV 1713 r. wyprawił ucztę na zamku rzeszowskim, podczas której doszło do sprzeczki między Lubomirskim a jego gościem Józefem Jelcem. W czasie pojedynku książę zabił Jelca. Dekretem trybunału skazano go na karę więzienia. Część kary odbył w wieży zamku w Sanoku. Odbywanie jej przerwano wskutek powołania więźnia do służby wojskowej. Drugą część kary odbył w latach 1721-1725[4][1]. W ramach ekspiacji za zabójstwo, ufundował dla zakonu kapucynów klasztor w Rozwadowie[5].

W 1716 r. usiłował bezskutecznie zająć twierdzę jasnogórską. Zagrabił jednak dobra klasztorne, co wywołało oburzenie opinii publicznej. Dzięki protekcji królewskiej uniknął konsekwencji swego czynu[1].

W 1727 roku został odznaczony Orderem Orła Białego, a w 1736 saskim Orderem św. Henryka[6]. W 1746 r. został chorążym koronnym. Odtąd nie brał już poważniejszego udziału w życiu politycznym.

Po śmierci 19 lipca 1753, pochowany w podziemiach klasztoru Bernardynów w Rzeszowie. Po zakończonej budowie klasztoru i konsekracji kościoła w Rozwadowie, 28 października 1753 zgodnie z jego ostatnia wolą, ciało księcia przewieziono w wojskowej asyście z Rzeszowa, i uroczyście z honorami spoczęło w rodzinnej krypcie w Rozwadowie[7].

Epitafium upamiętniające ten pochówek umieszczone jest nad drzwiami prowadzącymi do krypt, od północnej strony ołtarza. Na czarnej tablicy umieszczono napis w języku łacińskim: „D. O. M. Hic jacet Peccator hujus Loci Fundator ora Deum ut hunc reum Christi lotum sangvine absolvat a crimine” – „Bogu Najlepszemu i Największemu. Tu leży grzesznik, fundator tego miejsca, módl się do Boga, aby tego złoczyńcę, obmytego w krwi Chrystusa, uwolnił od zbrodni.”

Majątek

edytuj

Po śmierci ojca odziedziczył Rzeszów. W 1723 wykupił od rodziny Rozwadowskich ich nadsańskie dobra, na bazie których utworzył dwa nowe klucze dóbr ziemskich: rozwadowski i długorzeczycki. Powiększył swe dobra o min. miasto Rozwadów i wsie położone w widłach Wisły i Sanu - Charzewice, Kępa Rzeczycka, Pilchów, Przyłęk (klucz charzewski), wsie Rzeczyca Okrągła, Rzeczyca Długa wraz z przyległymi folwarkami (klucz rzeczycki). Rozbudował zamek w Rzeszowie i wybudował letnią rezydencję w Charzewicach[8].

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e Stanisław Nabywaniec, Sławomir Zych, Książę Jerzy Ignacy Lubomirski (1687-1753) i jego fundacje pobożne. (PDF), „Resovia Sacra. Studia Teologiczno-Filozoficzne Diecezji Rzeszowskiej”, Nr 9/10, Rzeszów: Diecezja rzeszowska, 2002, s. 140, ISSN 1234-8880,
  2. Henryk P. Kosk, Generalicja polska, t. I, Pruszków 1998, s. 292.
  3. Jerzy Ignacy Lubomirski na geni.com.
  4. Stanisław Milewski: Sekrety starych więzień. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze, 1984, s. 96.
  5. Klasztor Braci Mniejszych Kapucynów w Rozwadowie - Stalowka.NET [online], www.stalowka.net [dostęp 2024-03-21].
  6. Marta Męclewska (oprac.): Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705–2008. Zamek Królewski w Warszawie, 2008, s. 154.
  7. Zaduszki w podziemiach klasztoru [online], stalowemiasto.pl [dostęp 2024-04-02] (pol.).
  8. Zespół - Szukaj w Archiwach [online], www.szukajwarchiwach.gov.pl [dostęp 2023-05-05].

Bibliografia

edytuj
  • ks. Wilhelm Gaj - Piotrowski. Lubomirscy rodowej linii rzeszowsko- rozwadowskiej. Wyd. Muzeum Regionalne w Stalowej Woli ,2002. ISBN 83-911733-2-1, 83-911733-8-0