Wikipedia

Jerzy Jaskiernia

polski polityk

Jerzy Andrzej Jaskiernia (ur. 21 marca 1950 w Kudowie-Zdroju) – polski polityk, prawnik i nauczyciel akademicki, profesor nauk prawnych, poseł na Sejm PRL IX kadencji, na Sejm RP I, II, III i IV kadencji oraz do Parlamentu Europejskiego V kadencji, w latach 1995–1996 minister sprawiedliwości, dziekan Wydziału Prawa, Administracji i Zarządzania Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach.

Jerzy Jaskiernia
Ilustracja
Jerzy Jaskiernia (1984)
Pełne imię i nazwisko

Jerzy Andrzej Jaskiernia

Data i miejsce urodzenia

21 marca 1950
Kudowa-Zdrój

Minister sprawiedliwości, prokurator generalny
Okres

od 7 marca 1995
do 7 lutego 1996

Przynależność polityczna

Sojusz Lewicy Demokratycznej

Poprzednik

Włodzimierz Cimoszewicz

Następca

Leszek Kubicki

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Brązowa Odznaka im. Janka Krasickiego
Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Życiorys edytuj

Wykształcenie i działalność naukowa edytuj

Ukończył Szkołę Ćwiczeń przy Liceum Pedagogicznym w Sandomierzu oraz II Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki w tym mieście[1]. W tym okresie pisał teksty do „Motywów” (czasopisma ZHP) oraz do kieleckiego dziennika „Słowo Ludu”[2]. Został absolwentem prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego[1]. Odbywał studenckie praktyki robotnicze w zakładach warzywnych w Dwikozach, co opisał w relacji 4 tygodnie w brygadzie za-roz. Za tekst ten otrzymał nagrodę specjalną w konkursie czasopisma „itd” zatytułowanym „Moja praca wakacyjna – 1970”[2]. Za pracę magisterską Ministerialna koordynacja międzyresortowa otrzymał nagrodę I stopnia w ogólnopolskim konkursie „Młoda myśl dla kraju”[1]. W latach 1972–1981 był asystentem stażystą, asystentem, starszym asystentem i adiunktem w Zakładzie Prawa Państwowego Instytutu Nauk Politycznych na Wydziale Prawa i Administracji UJ. Pełnił również funkcję przewodniczącego Sekcji Prawno-Ustrojowej Towarzystwa Biblioteki Słuchaczów Prawa[1].

W 1977 uzyskał na UJ stopień naukowy doktora nauk prawnych na podstawie rozprawy pt. Prawno-ustrojowa pozycja stanów USA i zagadnienie ich roli w realizacji zadań państwa, za którą otrzymał I nagrodę w konkursie miesięcznika „Państwo i Prawo”[3]. Habilitował się w 1994, również z prawa konstytucyjnego, w Instytucie Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk na podstawie rozprawy pt. Zasada równości w prawie wyborczym USA[4]. W 2000 otrzymał tytuł naukowy profesora nauk prawnych[5].

Jako nauczyciel akademicki związany z Instytutem Prawa, Ekonomii i Administracji na Wydziale Prawa, Administracji i Zarządzania Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. W 1996 objął tam stanowisko profesora nadzwyczajnego, a od 2002 profesora zwyczajnego[6]. W latach 2005–2011 kierował Zakładem Współczesnych Systemów Politycznych w Instytucie Nauk Politycznych UJK. W latach 2011–2014 był dyrektorem Instytutu Ekonomii i Administracji UJK oraz kierownikiem Zakładu Administracji i Nauk Prawnych. Po utworzeniu kierunku prawo na UJK w 2014 został dyrektorem Instytutu Prawa, Ekonomii i Administracji, a także kierownikiem Zakładu Prawa Konstytucyjnego, Europejskiego i Międzynarodowego Publicznego[6]. W 2018 został natomiast dziekanem Wydziału Prawa, Administracji i Zarządzania Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach[7].

Współpracował także z Akademią Finansów w Warszawie, Wyższą Szkołą Bezpieczeństwa i Ochrony w Warszawie, Wyższą Szkołą Humanistyczno-Przyrodniczą w Sandomierzu, Wyższą Szkołą Stosunków Międzynarodowych i Komunikacji Społecznej w Chełmie oraz Wyższą Szkołą Menedżerską w Legnicy. W 2011 został profesorem zwyczajnym w Katedrze Prawa i Administracji Górnośląskiej Wyższej Szkoły Handlowej im. Wojciecha Korfantego w Katowicach[6].

W 2015 wybrany na trzyletnią kadencję w skład Komitetu Nauk Politycznych Polskiej Akademii Nauk[8][9]. W 2017 został wiceprezesem zarządu Polskiego Towarzystwa Prawa Konstytucyjnego[10].

We współpracy z sejmową Komisją Sprawiedliwości i Praw Człowieka oraz zarządem głównym Stowarzyszenia Parlamentarzystów Polskich organizator dorocznych międzynarodowych konferencji naukowych na temat współczesnych dylematów ochrony praw człowieka odbywających się w Sejmie RP[11].

Autor publikacji naukowych – jego dorobek stanowi m.in. 8 publikacji zwartych, 32 redakcje naukowe publikacji zawartych, 5 współautorstw publikacji zwartych, ponad 300 studiów i artykułów naukowych, około 120 opublikowanych recenzji oraz recenzje wydawnicze[4]. Autor kilkunastu haseł w komentarzu do Konstytucji RP[12] oraz w Encyklopedii politologii[13], a także autor trzech rozdziałów w podręczniku prezentującym konstytucyjne organy władzy publicznej[14].

Działalność polityczna i społeczna edytuj

 
Jerzy Jaskiernia (drugi od lewej) podczas delegacji w Berlinie (1984)

W młodości działał w Związku Harcerstwa Polskiego oraz koncesjonowanych organizacjach młodzieżowych (ZMS i ZSP)[3]. Był przewodniczącym Zarządu Głównego Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej w latach 1981–1984. We wrześniu 1982 na mocy decyzji Biura Politycznego KC PZPR wszedł w skład komitetu honorowego uroczystości żałobnych Władysława Gomułki[15]. Od 1970 do rozwiązania działał w Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W latach 80. pełnił funkcję sekretarza generalnego Rady Krajowej Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego, zasiadał w Radzie Krajowej PRON[16]. W 1983 wybrany w skład Prezydium Krajowej Rady Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. W latach 1986–1989 był członkiem Ogólnopolskiego Komitetu Grunwaldzkiego. W 1985 został posłem na Sejm PRL IX kadencji, gdzie pełnił funkcję wiceprzewodniczącego Komisji Prac Ustawodawczych Sejmu, uczestnicząc między innymi w pracach nad utworzeniem Trybunału Konstytucyjnego oraz urzędu rzecznika praw obywatelskich[17]. W grudniu 1985 wszedł w skład zespołu do przygotowania „tez zjazdowych” na X Zjazd PZPR[18], który odbył się w lipcu 1986. W latach 1986–1988 był członkiem Społecznego Komitetu Odnowy Starego Miasta w Zamościu[19]. Od 1987 do 1990 był zatrudniony w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, w którym pełnił funkcje doradcy ministra oraz radcy w Ambasadzie PRL w Waszyngtonie[17].

Od 1990 działał w SdRP, a w 1999 przystąpił do Sojuszu Lewicy Demokratycznej. W 1992 znalazł się na tzw. liście Macierewicza jako tajny współpracownik służb specjalnych PRL, a w 2000 wszczęto wobec niego proces lustracyjny. Sprawa dotyczyła jego wyjazdu studenckiego na stypendium naukowe, które odbył w latach 1973–1974 w Stanach Zjednoczonych[20][1]. Według rzecznika interesu publicznego od 1973 do 1975 był typowany przez wywiad PRL do współpracy, a w latach 1975–1980 zarejestrowany jako tajny współpracownik. W toku procesu lustracyjnego zarzucono politykowi, że w 1973 zgodził się na pomoc „w rozpoznaniu instytutów politologicznych w USA”. Jerzy Jaskiernia zaprzeczył stawianym zarzutom. Ostatecznie Sąd Najwyższy w 2009 oczyścił go z zarzutu „kłamstwa lustracyjnego”, uwzględniając jego kasację i zmieniając niekorzystny dla niego wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie[21][22].

W latach 1991–2005 był posłem I, II, III i IV kadencji Sejmu RP. Był m.in. członkiem Komisji Ustawodawczej, która przygotowała tekst Małej Konstytucji RP (1992), a od 1994 przewodniczącym Podkomisji organów władzy ustawodawczej, wykonawczej i samorządu terytorialnego w Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego[23][6]. Od 7 marca 1995 do 7 lutego 1996 zajmował stanowisko ministra sprawiedliwości w rządzie Józefa Oleksego. W 2001 został wybrany z nowo utworzonego okręgu kieleckiego[24], w trakcie IV kadencji do stycznia 2004 pełnił funkcję przewodniczącego klubu parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Był także przewodniczącym Komisji Spraw Zagranicznych (2001–2005)[25], a wcześniej Komisji Ustawodawczej[26]. Od 1994 do 2005 zasiadał w Zgromadzeniu Parlamentarnym Rady Europy w Strasburgu[27]. Był sprawozdawcą Rady Europy w procedurze monitoringowej Chorwacji, a następnie Armenii[28]. Był obserwatorem (2003–2004) i eurodeputowanym w ramach delegacji krajowej (2004)[28].

Bez powodzenia ubiegał się w 2005 o mandat senatora[29], w 2011[30] i 2023[31] o mandat posła, w 2009[32] i 2014[33] o mandat eurodeputowanego, a w 2018 o mandat radnego sejmiku świętokrzyskiego[34]. Wybierany na marszałka Stowarzyszenia Parlamentarzystów Polskich (SPP), a w 2014 na funkcję wiceprzewodniczącego FP-AP, organizacji zrzeszającej byłych parlamentarzystów z krajów członkowskich Rady Europy[35][11]. W latach 2001–2005 pełnił funkcję prezesa Instytutu Problemów Strategicznych w Warszawie. W latach 2013–2016 był przewodniczącym Warszawskiego Klubu Przyjaciół Ziemi Kieleckiej[11].

Życie prywatne edytuj

Żonaty, ma dwoje dzieci[20].

Odznaczenia i wyróżnienia edytuj

Został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Wyróżniony Brązowym Odznaczeniem im. Janka Krasickiego[2], Złotą Odznaką Zasłużonego Działacza Zrzeszenia Prawników Polskich, Złotą Odznaką Honorową „Zasłużony dla Samorządu Radców Prawnych” oraz Odznaką „Zasłużony Działacz Kultury”. Został honorowym obywatelem Sandomierza[36].

W 1993 i 1995 znalazł się wśród najlepszych posłów według tygodnika „Polityka”[37].

Odwołania w kulturze edytuj

Do postaci Jerzego Jaskierni w swojej twórczości nawiązywali Kazik Staszewski („12 groszy”, „Tata dilera”) oraz Maciej Maleńczuk („Wolność słowa”)[38].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e Baratyński, Ramiączek i Spryszak 2017 ↓, s. 18.
  2. ↑ a b c Cecylia Paszek: Jaskiernia: Kompetentnie i z wdziękiem. W: Nasi współcześni. Zygmunt Marcińczak (red.). Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, 1980, s. 66–67. ISBN 83-203-1266-3.
  3. ↑ a b Baratyński, Ramiączek i Spryszak 2017 ↓, s. 19.
  4. ↑ a b Baratyński, Ramiączek i Spryszak 2017 ↓, s. 15.
  5. ↑ Prof. dr hab. Jerzy Jaskiernia, [w:] portal „Ludzie Nauki”, MNiSW/OPIPIB [dostęp 2024-03-23].
  6. ↑ a b c d Baratyński, Ramiączek i Spryszak 2017 ↓, s. 21.
  7. ↑ Profesor Jerzy Jaskiernia dziekanem wydziału prawa na UJK!. echodnia.eu, 18 stycznia 2018. [dostęp 2018-01-19].
  8. ↑ Profesorowie z UJK w Polskiej Akademii Nauk!. wyborcza.pl, 29 stycznia 2016. [dostęp 2017-04-26].
  9. ↑ Komitet Nauk Politycznych: Skład. pan.pl. [dostęp 2017-04-26].
  10. ↑ Polskie Towarzystwo Prawa Konstytucyjnego. inp.pan.pl. [dostęp 2018-01-22].
  11. ↑ a b c Baratyński, Ramiączek i Spryszak 2017 ↓, s. 16.
  12. ↑ Wiesław Skrzydło, Sabina Grabowska, Radosław Grabowski (red.): Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz encyklopedyczny. Warszawa: Wolters Kluwer Polska, 2009.
  13. ↑ Bożena Dziemidok-Olszewska, Wojciech Sokół (red.): Encyklopedia politologii, t. I; Instytucje i systemy polityczne. Wyd. 2. Warszawa: Wolters Kluwer Polska, 2012.
  14. ↑ Paweł Chmielnicki (red.): Konstytucyjne organy władzy publicznej. Warszawa: LexisNexis, 2009.
  15. ↑ „Trybuna Robotnicza”. Nr 173, s. 1–2, 3 września 1982. 
  16. ↑ „Trybuna Robotnicza”. Nr 109, s. 6, 10 maja 1983. 
  17. ↑ a b Baratyński, Ramiączek i Spryszak 2017 ↓, s. 20.
  18. ↑ Skład Komisji Zjazdowej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. „Trybuna Robotnicza”. Nr 300, s. 2, 27 grudnia 1985. 
  19. ↑ Społeczny Komitet Odnowy Starego Miasta. zamosciopedia.pl, 26 października 2014. [dostęp 2020-04-12].
  20. ↑ a b Bianka Mikołajewska: Prymus na tle klasy. polityka.pl, 14 lipca 2006. [dostęp 2017-04-26].
  21. ↑ Jaskiernia oczyszczony z zarzutu „kłamstwa lustracyjnego”. wp.pl, 7 stycznia 2009. [dostęp 2017-04-25].
  22. ↑ Jaskiernia ostatecznie oczyszczony z zarzutu „kłamstwa lustracyjnego”. money.pl, 7 stycznia 2009. [dostęp 2020-05-17].
  23. ↑ Zbigniew Jerzy Hirsz: Historia polityczna Polski, 1939–1998. Białystok: Zbigniew Jerzy Hirsz, 1998. ISBN 83-905550-1-8. OCLC 41593018.
  24. ↑ Serwis PKW – Wybory 2001. pkw.gov.pl. [dostęp 2024-03-23].
  25. ↑ Baratyński, Ramiączek i Spryszak 2017 ↓, s. 41.
  26. ↑ Baratyński, Ramiączek i Spryszak 2017 ↓, s. 40.
  27. ↑ Mr Jerzy Jaskiernia. pace.coe.int. [dostęp 2021-10-23]. (ang.).
  28. ↑ a b Baratyński, Ramiączek i Spryszak 2017 ↓, s. 14.
  29. ↑ Serwis PKW – Wybory 2005. pkw.gov.pl. [dostęp 2024-03-23].
  30. ↑ Serwis PKW – Wybory 2011. pkw.gov.pl. [dostęp 2024-03-23].
  31. ↑ Serwis PKW – Wybory 2023. pkw.gov.pl. [dostęp 2023-10-16].
  32. ↑ Serwis PKW – Wybory 2009. pkw.gov.pl. [dostęp 2024-03-23].
  33. ↑ Serwis PKW – Wybory 2014. pkw.gov.pl. [dostęp 2014-05-30].
  34. ↑ Serwis PKW – Wybory 2018. pkw.gov.pl. [dostęp 2019-05-10].
  35. ↑ Władze Stowarzyszenia. parlamentarzysci.org. [dostęp 2015-07-18].
  36. ↑ Prof. Jerzy Jaskiernia. sandomierz.pl. [dostęp 2014-10-15].
  37. ↑ Wyniki dotychczasowych rankingów. polityka.pl, 17 września 2008. [dostęp 2018-01-23].
  38. ↑ „Stróż prawości” w fotelu dziekana. gpcodziennie.pl, 2018-01-20. [dostęp 2024-03-23].

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jerzy_Jaskiernia&oldid=73412907”